Half miljard aan Europees belastinggeld goed besteed in Brazilië?
Waarom leent de Europese Investeringsbank (EIB) een half miljard euro aan de Braziliaanse ontwikkelingsbank BNDES? Het geld, opgebracht door de Europese belastingbetaler, komt uit het potje ‘klimaatgelden’ en is dus bestemd voor projecten die klimaatverandering tegengaan. Maar is BNDES dan de meest logische keuze? Anouk Franck ging naar Brazilië om meer te weten te komen over deze lening.
Investeren in schone energie?
500 miljoen euro aan ontwikkelingsgelden, daar kun je heel veel investeringen mee doen in schone energie. Beide ontwikkelingsbanken hebben een sterke financiële reputatie en krijgen enorme politieke steun van regeringen. Maar is dat terecht? Heeft ontwikkeling via de private sector inderdaad de toekomst, zoals steeds vaker wordt gezegd en zo ja, is het dan wenselijk om het geld dat daarmee gemoeid is via dit soort banken te laten lopen? Omdat ik daarover mijn twijfels heb, besloot ik uit te zoeken waar deze lening voor gebuikt zou gaan worden.
Fact-finding missie
Op de websites van beide banken vond ik welgeteld één algemeen berichtje over de lening, maar informatie over welke projecten hiermee gefinancierd gaan worden is ruim een jaar na de afsluiting van het contract nog steeds niet beschikbaar. Voor aanvullende informatie moest ik dus zelf naar Brazilië. In augustus 2012 reisde ik zodoende naar Rio de Janeiro, waar het hoofdkantoor van BNDES is gevestigd. Helaas wilde BNDES niet met mij praten over de lening, omdat de gelden op dat moment nog niet uitgegeven werden. Gelukkig waren er voldoende andere bronnen van informatie, verschillende organisaties en consultants waren bereid om mij van alles te vertellen over de werkwijze van BNDES.
Groter dan de Wereldbank
Na terugkomst maakte ik de balans op: de bank is in korte tijd enorm gegroeid en intussen groter geworden dan de Wereldbank. Maar waar een project bij de Wereldbank aan relatief strenge milieu- en sociale eisen moet voldoen om voor financiering in aanmerking te komen, zijn de regels bij BNDES veel minder duidelijk. BNDES geeft grote sommen publiek geld uit aan de ondersteuning van al dan niet lokale bedrijven en geeft daar beperkte openheid van zaken over. De bank investeert vaak juist in díe bedrijven, sectoren en projecten, die enorme sociale- en milieu-impacts hebben, zoals grote dammen in het Amazonewoud en olieboringen voor de Braziliaanse kust. Onder het mom van “de groene economie” blijft BNDES vrolijk investeren in fossiele brandstoffen, aangevuld met controversiële megadammen, zoals Belo Monte in de Amazone.
Economische groei wint
Veel Brazilianen - die vooral graag economische groei willen zien - hebben het volste vertrouwen in BNDES. Sociale- en milieuorganisaties stellen aan de andere kant de misstanden aan de kaak die ontstaan door het extractieve ontwikkelingsmodel dat de regering van Brazilië enthousiast aanmoedigt. En laten we de rol van de EIB in dit verhaal niet vergeten. Als Europese bank is deze gebonden aan Europese regels en moet ze zich ervoor inzetten dat internationale normen op het gebied van participatie, transparantie, verantwoording en sociale en milieu criteria op haar projecten worden toegepast. Ik heb grote twijfels of de EIB daar in dit geval in zal slagen.
Geld goed besteed?
En dan komen we bij de hamvraag: Kan BNDES veranderen in een voorloper op het gebied van klimaatvriendelijke investeringen en wordt het geld van de EIB niet gewoon gebruikt om de aandacht af te leiden van de vervuilende activiteiten van BNDES en de bank een groener imago te geven? Kortom: is het enorme bedrag aan Europees klimaatgeld goed besteed? Mijn twijfel daarover is na mijn ‘fact finding-missie’ helaas niet verminderd, integendeel.
Zie voor meer informatie:
* Rapport over BNDES (Anouk Franck)
* Interview met Anouk Franck (in het Portugees) op de website van 'Plataforma BNDES', het netwerk van Braziliaanse maatschappelijke organisaties dat zich inzet voor een transparante en duurzamer opererende nationale ontwikkelingsbank:
Foto: van website International Rivers
Lees meer over dit onderwerp
-
Nieuws / 3 July 2024
Illegale houtkap verwoest de bossen van Suriname: De strijd van de Saamaka tegen ontbossing
Het Saamaka-volk in Suriname verzet zich al lang tegen de schending van hun landrechten door de overheid. Ondanks een uitspraak van het Inter-Amerikaans Hof voor de Rechten van de Mens (IACHR) in 2007 tegen deze schendingen, blijft de regering houtkap en mijnbouw toestaan op Saamaka-gebied zonder vrije, voorafgaande en geïnformeerde toestemming (FPIC). Dit leidt tot ontbossing, landonteigening en verstoring van hun levensonderhoud. Een recent voorbeeld is de aanleg van een 42,7 km lange weg door hun gebied voor houtkap, blijkt uit een nieuw rapport.
-
Publicatie / 2 July 2024
-
Blog / 21 June 2024
Internationale samenwerking - juist nu!
Door Karin van BoxtelHet toekomstige kabinet navelstaart op eigenbelang. Door internationale samenwerking de das om te doen en drastisch te bezuinigen, negeert het dat Nederland simpelweg niet los staat van de wereld. Half juni debatteerde de Tweede Kamer der Staten-Generaal over de tussentijdse begroting buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking. Ook daar benadrukten verschillende partijen de noodzaak van internationale samenwerking, dat diplomaten en posten daarvoor hun werk moeten kunnen blijven doen, en de langjarige ondersteuning voor maatschappelijke organisaties nodig blijft.
-
Nieuws / 18 June 2024
Overheid dreigt opnieuw mensenlevens op spel te zetten bij berucht gasproject TotalEnergies in Mozambique
De Nederlandse overheid dreigt opnieuw te blunderen bij het geven van exportsteun voor het omstreden gasproject van TotalEnergies in Cabo Delgado, Mozambique. Dat blijkt uit een analyse van 9000 documenten uit Woo-verzoeken, in opdracht van Milieudefensie en Both ENDS. Anne de Jonghe, Both ENDS: “Bij het afgeven van de exportsteun in 2021 werden kritische geluiden geminimaliseerd, terwijl TotalEnergies werd gehoord en vertrouwd. Dat mag niet meer gebeuren.”
-
Dossier /
Transformative Talks met partners
Bij Both ENDS willen we mensen verbinden voor verandering, connecting people for change. Samen met groepen voor milieurechtvaardigheid uit het Mondiale Zuiden werken we aan een duurzame, eerlijke en inclusieve wereld.
-
Pathway /
Promoten van lokaal aangedragen oplossingen
Ons doel is het opschalen van bottom-up, planeetvriendelijke oplossingen, ondersteund door beleid en de beschikbaarheid van financiële middelen. Er zijn veel voorbeelden van succesvolle, door de gemeenschap geleide oplossingen die gebaseerd zijn op collectieve participatie, gezonde ecosystemen, genderrechtvaardigheid en een visie op welzijn die verder gaat dan individuele rijkdom.
-
Pathway /
Ondersteunen van een krachtig maatschappelijk middenveld
Ons doel is om een maatschappelijk middenveld te creëren waarin organisaties open en veilig kunnen werken, hun stem kunnen laten horen en invloed kunnen uitoefenen op besluitvorming over ecosysteemuitdagingen, milieurechtvaardigheid en mensenrechten. Een sterke civil society is essentieel voor een gezonde samenleving. Het houdt de macht van staats- en bedrijfsactoren in toom, houdt besluitvormers verantwoordelijk en verdedigt de rechten van gemarginaliseerde groepen. Een sterk en onafhankelijk maatschappelijk middenveld kan pleiten voor eerlijk en ecologisch verantwoord beleid en kan structurele ongelijkheid in de besluitvorming bestrijden.
-
Pathway /
Pleidooi voor rechtvaardig beleid wereldwijd
Ons doel is om systemische verandering te bewerkstelligen op alle niveaus van sociale, politieke en economische instellingen, zodat deze onvoorwaardelijk de mensenrechten en de planetaire grenzen respecteren. Dit vereist beleidscoherentie en consistente besluitvorming in alle sectoren – van handel, financiën en energie tot voedselproductie, landbouw, klimaatactie en waterbeheer – en in alle geledingen van de samenleving, van individu tot nationaal niveau.
-
Nieuws / 11 June 2024
Petitie: Internationale samenwerking, juist nu!
De nieuwe coalitie bestaande uit PVV, VVD, BBB en NSC bezuinigt aankomende jaren honderden miljoenen op ontwikkelingssamenwerking. Vanaf 2027 worden dit miljarden, namelijk 2,4 miljard per jaar. Van het toch al beperkte budget voor internationale samenwerking blijft na 2027 weinig over. Daarom komen wij nu in actie. Laat de wereld niet in de steek, teken de petitie om de bezuinigingen op internationale samenwerking te stoppen.
-
Nieuws / 5 June 2024
Oproep van 70 partijen: Nederlandse aanpak voor wereldwijde voedselzekerheid werkt!
Een brede coalitie van Nederlandse bedrijven, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties wil samen met het nieuwe kabinet optrekken om echt een verschil te maken voor het verbeteren van wereldwijde voedselzekerheid. Het ondersteunen van boeren en consumenten in Nederland en daarbuiten en de inzet voor klimaat-weerbare voedselsystemen in lage- en middeninkomenslanden staan daarbij centraal. De coalitie is van mening dat Nederland vanuit haar kennis, kunde, ervaring, internationale samenwerkings- en handelspositie de komende jaren ambitieuze inzet moet tonen in de verduurzaming van ons voedselsysteem, om zo bij te dragen aan het behalen van het Klimaatakkoord van Parijs en de Sustainable Development Goals.
-
Nieuws / 29 May 2024
Tweede Kamerleden stellen stevige vragen over mogelijke Nederlandse exportsteun aan Mozambique LNG-gasproject
Tweede Kamerleden Daniëlle Hirsch (GroenLinks-PvdA) en Christine Teunissen (PvdD) stellen stevige vragen over de mogelijke Nederlandse exportsteun aan het Mozambique LNG-gasproject. Both ENDS maakt zich al jaren hard voor het dossier. In 2023 riepen wij samen met Milieudefensie ministers op exportsteun te stoppen.
-
Blog / 28 May 2024
Democratische waarden onder vuur in Europa: de noodzaak verder te kijken dan de Nederlandse dijken en de rol van filantropie
Door Karin van BoxtelVorige week las ik over de verwachte – maar nog steeds schokkende – implicaties van de radicale shift naar extreemrechts in Nederland. Het huidige regeerakkoord omvat maatregelen die eerder zijn aangenomen door andere Europese landen met vergelijkbare verkiezingsuitslagen, die leiden tot een inperking van democratische vrijheden, een naar binnen gerichte focus en pogingen om de rol van het maatschappelijk middenveld te beperken.
-
Video / 18 May 2024
Uitdagingen en dromen van Charity Migwi (Oil Change International)
Oil Change International richt zich vooral op onderzoek, communicatie en belangenbehartiging. Charity Migwi helpt met campagnes om fossiele brandstofbedrijven zover te krijgen te stoppen met productie van olie en gas.
-
Video / 17 May 2024
Muhammad Al Amin vertelt: 'Systemic change will happen'
Muhammad Al Amin werkt als uitvoerend directeur bij WALHI SulawesiSelatan. WALHI is een Indonesische niet-gouvernementele milieuorganisatie, die deel uitmaakt van het Friends of the Earth International (FoEI) netwerk en de grootste non-profit milieuorganisatie in Indonesië.
-
Video / 16 May 2024
Lungisa Huna (Rural Womens's Assembly) over werken met boerenvrouwen in Kaapstad
Lungisa Huna werkt bij Rural Women’s Assembly in Kaapstad, Zuid-Afrika. Ze vertelt over haar dromen, zorgen en werk met de boerenvrouwen van Zuid-Afrika.
-
Nieuws / 16 May 2024
Bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking is kapitaalvernietiging
Door de bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking schiet Nederland zichzelf in de voet, stellen 10 maatschappelijke organisaties. Een betere wereld is ook voor Nederland van groot belang en juist in tijden van crisis moeten we blijven investeren in stabiliteit, vrede en veiligheid. De tien vragen de formerende partijen om de voorgenomen bezuinigingen op het ontwikkelingsbudget niet door te zetten: uit solidariteit met de rest van de wereld en in overeenstemming met Nederlandse waarden.
-
Nieuws / 10 May 2024
Partners steeds vaker de mond gesnoerd
Samen met milieujustitiegroepen uit het Zuiden werkt Both ENDS aan een duurzame, eerlijke en inclusieve wereld. In de afgelopen jaren zijn onze partners steeds vaker bedreigd, geïntimideerd, geschonden, gevangengezet, en zelfs vermoord als gevolg van hun milieu- en mensenrechtenactiviteiten. Onze partners worden geconfronteerd met onderdrukkende represailles omdat ze zich uitspreken tegen milieuschadelijke initiatieven en het misbruik van mensenrechten door bedrijven en overheden aan de kaak stellen, terwijl de gemeenschappen die ze ondersteunen worden blootgesteld aan geweld. En dat terwijl zij uit noodzaak handelen om hun levens, land, grondgebieden en gemeenschappen te beschermen tegen schade.
-
Nieuws / 26 April 2024
Waarschuwing aan Nederlandse investeerders in mijnbouw gigant Vale: stop de vernieling van mensenlevens en milieu
Vrijdag is de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van mijnbouwgigant Vale S.A.. Bij deze vergadering uiten verschillende milieu- en mensenrechtenorganisaties hun zorgen over de continuering van mensenrechtenschendingen en vernieling van het milieu door mijnbouw van Vale over heel de wereld. Ze wijzen op bijna $50 miljard aan claims in lopende rechtszaken als een waarschuwing voor investeerders, waaronder pensioenfonds ABP. In maart is ook in Nederland een rechtszaak gestart naar aanleiding van de doorbraak van de Marianadam (3,8 miljard euro) in Brazilië.
-
Nieuws / 25 April 2024
Both ENDS tekent Manifest Toekomstige Generaties
Samen met 25+ maatschappelijke organisaties tekenen wij het Manifest Toekomstige Generaties, opgesteld door het Lab Toekomstige Generaties.
-
Nieuws / 15 April 2024
115 internationale maatschappelijke organisaties roepen op tot vrijlating milieuactivist Stephen Kwikiriza in Uganda
Update 10 juni: Op de avond van 9 juni is Stephen gevonden, achtergelaten langs de weg. Hij is er slecht aan toe, na een week van zware mishandeling. Hij leeft nog, is veilig en in contact met zijn familie. Wij bedanken iedereen die de statement heeft gedeeld. Deze internationale druk heeft geholpen.
8 Juni: Meer dan 115 internationale maatschappelijke organisaties roepen op tot de onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating van Stephen Kwikiriza. Milieuactivist Stephen is op 4 juni ontvoerd door agenten in burger in Kampala en wordt sindsdien incommunicado vastgehouden. Lees hier de verklaring van de maatschappelijke organisaties en de oproep aan de Oegandese autoriteiten (de verklaring is in het Engels).