Wetlands without Borders

Het wetlandsysteem rond de Paraguay- en Paranarivier - La Plata Basin - is het grootste zoetwatergebied ter wereld. Het meet van noord naar zuid maar liefst 3.400 km en bestrijkt circa 400.000 vierkante kilometer in 5 landen (Argentinië, Bolivia, Brazilië, Paraguay en Uruguay), waar het klimaat varieert van tropisch en subtropisch tot gematigd. De wetlands fungeren als overloopgebied voor het fluctuerende waterpeil en leveren zoetwater voor zowel menselijke consumptie als irrigatie in de landbouw. Ook voorzien ze de circa 160 miljoen mensen die eromheen wonen van voedsel en zijn ze van cruciaal belang voor de beheersing van het continentale en mondiale klimaat en de lokale aanpassingsstrategieën.

Schadelijke activiteiten bedreigen het La Plata Basin

Het La Plata Basin wordt al tientallen jaren bedreigd door economische ontwikkelingen, met name de grootschalige landbouw (soja), mijnbouw en houtkap. Om deze activiteiten te stimuleren hebben regeringen enorme infrastructuurprojecten opgezet, zoals stuwdammen voor waterkrachtcentrales en het Hidrovía Paraguay-Paraná-kanaal (HPP), dat dwars door de wetlands loopt, maar ook snelwegen, spoorwegen en havens. De grootschalige ontbossing, landconversie en vervuiling van het water bedreigen bovendien miljoenen kleine boeren en vissers, die voor hun bestaan zijn aangewezen op de bossen en rivieren.

Sterke maatschappelijke organisaties in een moeilijk parket

Maatschappelijke organisaties vervullen een belangrijke rol bij de bescherming van de gemeenschappen en ecologie in het gebied. Een groot aantal lokale organisaties zet zich al ruim dertig jaar gezamenlijk in voor milieubewustzijn en dringt aan op wet- en regelgeving voor effectief en inclusief milieubeheer in het gebied. Zo is deze sterke maatschappelijke beweging erin geslaagd de het Hidrovía Paraguay-Paraná-kanaal (HPP) tegen te houden toen dit plan in de jaren negentig werd gepresenteerd.

Deze plannen voor het HPP zijn intussen echter weer opgedoken, nu vergezeld door diverse stuwdammen en de steeds verder uitbreidende grootschalige landbouw, veeteelt, mijnbouw en boskap. Krachtige maatschappelijke organisaties zijn dus harder nodig dan ooit. In sommige landen is de politieke situatie echter zorgwekkend en neemt de speelruimte voor de maatschappelijke organisaties steeds verder af. Brazilië is bijvoorbeeld het land waar de meeste mensenrechtenverdedigers omkomen. In Bolivia lopen maatschappelijke organisaties die ingaan tegen het regeringsbeleid grote kans te worden verboden door de autoriteiten. Alle landen in de regio hebben bovendien met elkaar gemeen dat ze lokale gemeenschappen zelden betrekken bij besluitvorming.

Het Wetlands without Borders-programma

Het Wetlands without Borders-programma is uitgewerkt door een coalitie van 7 organisaties uit het La Plata Basin (CAUCE, CODES, Escola de Ativismo, FARN, Instituto GAIA, Probioma, Sobrevivencia) en Both ENDS. We bouwen voort op de bestaande netwerken van maatschappelijke organisaties om het La Plata-gebied ook nu weer te beschermen tegen directe bedreigingen. De toegevoegde waarde van het Wetlands without Borders-programma is dat we de niet-duurzame ontwikkelingen niet alleen bestrijden, maar daarbij ook alternatieven presenteren voor inclusief beheer van de natuurlijke rijkdommen en duurzame economische ontwikkeling van de regio.

De strijd tegen Hidrovía Paraguay-Paraná

De Paraguay Paraná-rivier is belangrijk voor het vervoer van de grondstoffen die geproduceerd worden in de regio. Om de rivier het hele jaar door geschikt te maken voor intensiever verkeer en grotere schepen is er in de jaren negentig een plan ontwikkeld voor het 'Hidrovía Paraguay-Paraná'-project ('Hidrovía' staat voor waterhoofdweg). Dit regionale plan omvat verschillende ingrepen in de rivier, zoals het uitdiepen van de bodem, uitvlakken van bochten en verwijderen van rotsformaties. Deze ingrepen hebben onomkeerbare gevolgen voor het wetlandsysteem en de bevolking van het gebied.

De partners van Wetland without Borders willen deze ingrepen in de Paraguay Paraná-rivier dan ook tegenhouden. We willen daarbij alternatieven en voorstellen voor het HPP uitwerken, zoals vormen van scheepvaart die wel geschikt zijn voor de rivier.

Brazilië: 168 kleinere dammen bedreigen de loop van de rivier

De Braziliaanse regering werkt aan plannen voor 168 kleinere stuwdammen in het stroomgebied van de Alto Paraguay-rivier. Ongeveer een kwart is inmiddels al aangelegd. Elke dam heeft enorme gevolgen voor de stroomafwaarts gelegen gebieden en gaat ten koste van de visserij, het toerisme en de traditionele boeren omdat de seizoensgebonden overstromingen van hun land erdoor veranderen. Er zijn echter geen milieueffectrapportages gemaakt en ook zijn de lokale gemeenschappen niet geïnformeerd of betrokken bij de besluitvorming rond deze projecten.

Veel van de kleinere stroomgebieden zijn nu nog vrij van dammen en dat willen we zo houden. In overleg met de lokale gemeenschappen pleiten we voor de ontwikkeling van een duurzaam plan voor de stroomgebieden.

Argentinië: duurzame regionale ontwikkeling van de Paraná Delta

De lokale overheden in de Paraná Delta in Argentinië willen een plan uitwerken waarmee de biodiversiteit in het gebied wordt veiliggesteld terwijl er toch economische activiteiten ontplooid kunnen worden. Dit opent bijzondere mogelijkheden. Onze partners pleiten voor de ontwikkeling en implementatie van een sterk en duurzaam deltaplan en zorgen ervoor dat het op alle niveaus van de overheid en met alle stakeholders besproken wordt. Ook houden we de maatschappelijke organisaties op de hoogte zodat ze actief kunnen deelnemen aan cruciale besluitvormingsprocessen. De bewoners van de Paraná Delta moeten worden gehoord bij de ontwikkeling van het deltaplan.

In dat kader nemen we ook de Nederlands-Argentijnse samenwerking op het gebied van watermanagement onder de loep, aangezien die ook de Paraná Delta betreft.

Agro-ecologie

Een van de duurzame alternatieven die we willen promoten is agro-ecologie: een duurzaam productiesysteem waarbij wateropslag, duurzaam gebruik van natuurlijke rijkdommen en behoud van lokale kennis worden bevorderd en versterkt. Wij beschouwen agro-ecologie als een belangrijke methode voor aanpassing aan klimaatverandering en als een goed alternatief om de ontbossing ten gevolge van onder meer de grootschalige teelt van soja en veeteeltbedrijven een halt toe te roepen.

Daarom zullen onze lokale partners de methode promoten bij de producenten en hen erin trainen. Ook gaan we lobbyen om ervoor te zorgen dat agro-ecologie wordt opgenomen in de plannen voor ruimtelijke ordening en economische ontwikkeling van de lokale en nationale overheden.

Bio-culturele corridors: aansluiting van eco-pockets

In het La Plata Basin zijn de oorspronkelijke ecosystemen (jungles, savannes, grasgronden en wetlands) versnipperd geraakt. Ze zijn niet langer met elkaar verbonden, waardoor ze hun biologische en culturele functies niet meer kunnen vervullen. Deze ecologische pockets zijn nu vooral te vinden in beschermde gebieden, inheemse grondgebieden, een aantal rurale gemeenschappen en op particuliere stukken land.

Een van de doelen van het Wetlands without Borders-programma is de verbindingen tussen deze pockets via bioculturele corridors te herstellen. Het idee achter de corridors is dat stroompjes, rivieren, meren en bronnen worden hersteld zodat ze weer naar het wetlandssysteem van het La Plata Basin de Alto Paraná-rivier kunnen stromen. Via de corridors worden de verbindingen tussen de pockets hersteld en hun biologische en culturele functies versterkt. Wij willen het concept van bioculturele corridors promoten en zorgen dat het erkend wordt als een oplossing voor het behoud en herstel van ecosystemen. De bedoeling is dat bioculturele corridors opgenomen worden in de plannen van de overheid voor ruimtelijke ordening en economische ontwikkeling.

Klik hier voor de Wetlands Without Borders website en voor meer informatie.