Blogs

‘Ik vind het waanzin om als maar te willen weten en meten! We zouden ons in plaats daarvan moeten richten op het bouwen van vertrouwen, een beter begrip van onze verschillende powers en hoe we deze kunnen benutten om gemeenschappelijke doelen te bereiken.’ Aldus Nalini Mahesh in deze opiniebijdrage aan de vooravond van het event ‘Measuring what Matters -Decolonizing Monitoring and Evaluation.’

Dit artikel is beschikbaar in het Engels.

en Kyra Pohlan

This blog is written in English.

Het toekomstige kabinet navelstaart op eigenbelang. Door internationale samenwerking de das om te doen en drastisch te bezuinigen, negeert het dat Nederland simpelweg niet los staat van de wereld. Half juni debatteerde de Tweede Kamer der Staten-Generaal over de tussentijdse begroting buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking. Ook daar benadrukten verschillende partijen de noodzaak van internationale samenwerking, dat diplomaten en posten daarvoor hun werk moeten kunnen blijven doen, en de langjarige ondersteuning voor maatschappelijke organisaties nodig blijft.

Vorige week las ik over de verwachte – maar nog steeds schokkende – implicaties van de radicale shift naar extreemrechts in Nederland. Het huidige regeerakkoord omvat maatregelen die eerder zijn aangenomen door andere Europese landen met vergelijkbare verkiezingsuitslagen, die leiden tot een inperking van democratische vrijheden, een naar binnen gerichte focus en pogingen om de rol van het maatschappelijk middenveld te beperken. 

De EU is ’s werelds grootste ‘importeur van ontbossing’. Dit, als gevolg van de enorme volumes niet-duurzaam geproduceerde soja, hout, palm olie en andere grondstoffen die EU-lidstaten importeren. Het Europees Parlement en de Europese Raad hebben, na vele jaren vertraging, in december 2023 een wet aangenomen om dit probleem te adresseren: De EU Deforestation Regulation (EUDR)

Afgelopen februari ontmoetten vrouwen van over heel de wereld elkaar in Indonesie. Vrouwen die opkomen voor het milieu en mensenrechten, en vrouwen die daarbij allemaal te maken hebben gehad met geweld. GAGGA, the Global Alliance for Green and Gender Action, helpt deze dappere vrouwen. Lees het blog over hun samenzijn (dit blog is in het Engels).

Last week Both ENDS participated in the 38th Board Meeting of the Green Climate Fund in Kigali, Rwanda, together with GAGGA partners Fatoumata Mbodji (LSD Senegal), Emem Okon (Kebetbache Nigeria), Alda Salomao (Tindzila Mozambique), Zenabou Segda (Women Environmental Program Burkina Faso) and Ibrahima Dia (IED Afrique, project lead in the Communities Regreen the Sahel program). 

https://youtu.be/RCFTCjUb6rs

Nederland heeft als belangrijk handelsland een grote sociale en ecologische voetafdruk over de grens. De beleidsnotitie Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, waarover de Tweede Kamer op 28 september debatteert, bevat een aantal veelbelovende elementen die het Nederlandse handelsbeleid daadwerkelijke duurzaam en rechtvaardig kunnen maken. Maar om daar te komen moet de minister haar ambities wel omzetten in daadkrachtig beleid, schrijft Karin van Boxtel van Both ENDS in deze opiniebijdrage voor Vice Versa.

en Abigail Kyomuhendo

Deze week vond de aandeelhoudersvergadering van TotalEnergies plaats. Terwijl de aandeelhouders hun winst vierden, werden in Uganda, duizenden kilometers verderop, mensen van hun land verdreven voor Total's East African Crude Oil Pipeline (EACOP).

Hernieuwbare energie levert veel meer werkgelegenheid op dan fossiel. Dáár zouden Nederlandse bedrijven in moeten investeren.

Farmaceuten houden vast aan hun patenten en (onze) overheden nemen de belemmeringen voor vrije productie – die al jaren geleden binnen internationale handelsverdragen zijn opgeworpen – niet weg.

Als Nederland haar landbouw en veeteelt wil verduurzamen en wil zorgen dat boeren een eerlijke prijs voor hun producten krijgen, zal ons land ook buiten de grenzen moeten kijken. Nederland is de op één na grootste exporteur van landbouwproducten ter wereld. We hebben grote impact, omdat we via onze handelsrelaties een intensief landbouwsysteem in stand houden dat leidt tot de vernietiging van ecosystemen en dat lokale productie ondermijnt. De voetafdruk van de Nederlandse economie is, mede door de handel in landbouwproducten, groot en groeiende. Dat moet en kan anders:Nederland heeft namelijk een goede uitgangspositie om de noodzakelijke landbouwtransitie aan te voeren. Gelukkig bieden de verkiezingsprogramma's die op tafel liggen, daarvoor genoeg aanknopingspunten. Een nieuwe coalitie kan dus voortvarend aan de slag.

Bijna vijf jaar geleden begon de Global Alliance for Green and Gender Action (GAGGA) aan haar missie om twee tot dusver vrijwel gescheiden werelden samen te brengen: die van organisaties voor rechtvaardigheid op milieugebied en de vrouwenbeweging. Vanuit Both ENDS hebben Annelieke Douma en Tamara Mohr het GAGGA-programma gecoördineerd. Samen kijken ze terug op vijf jaar leren en verbinden. Ze zijn blij met de uitkomsten van dit innovatieve programma.

Pernambuco, in het uiterste noordoosten van Brazilië, is een van de armste regio's van het land. Een van de belangrijkste projecten om ontwikkeling in de deelstaat op gang te brengen, is de uitbreiding van de diepzeehaven van Suape, compleet met olieraffinaderij en scheepswerven. Het gebied van de haven is enorm; met 13.500 hectare is het groter dan alle terreinen van de haven van Rotterdam bij elkaar. Helaas ligt de haven middenin een bijzonder en kwetsbaar ecosysteem van mangrovebossen en Atlantisch regenwoud, dat door de uitbreiding ernstig wordt bedreigd. Ook de ongeveer 25.000 mensen die in dit gebied wonen lopen risico. De meesten behoren tot zogenaamde 'traditionele vissersgemeenschappen', onder meer Quilombola-gemeenschappen, afstammelingen van tot slaaf gemaakte mensen. De gemeenschappen zien hun visvangst snel achteruit gaan door de toenemende industriële vervuiling, met als grootste klap de olieramp die eind vorig jaar de hele kust van Noordoost Brazilië zwaar trof.

In september 2019 vulden de straten van Jakarta zich met woedende demonstranten. Ze protesteerden tegen de ‘Omnibus-werkgelegenheidswet’ die ervoor zou zorgen dat de regels voor mijnbouw versoepelen, bedrijven nauwelijks meer aansprakelijk worden gesteld voor gepleegde misdrijven en de nationale anticorruptie-commissie minder macht krijgt. Vandaag de dag zijn zulk soort protesten in Indonesië absoluut niet meer mogelijk vanwege de Covid-19 crisis en bijbehorende lockdown-maatregelen. Andere manieren voor Indonesische burgers om enige invloed te hebben op besluit- en wetgevingsprocessen waren er sowieso al nauwelijks.

Het La Plata Basin in Zuid-Amerika verbindt Argentinië, Bolivia, Brazilië, Paraguay en Uruguay. De bestaanszekerheid van de miljoenen mensen die er wonen -stadsbewoners, kleinschalige boeren en vissers, en inheemse volkeren- staat onder druk door industriële sojateelt, mijnbouw en houtkap en door de aanleg van stuwdammen en havens. De Covid-19 crisis maakt de situatie alleen maar erger.

"De Covid-19 crisis raakt iedereen, maar op een andere manier. In het ene land merkt men er minder van dan in het andere, in de steden zijn de problemen van een heel andere aard dan op het platteland en mannen hebben op een heel andere manier last van alle restricties dan vrouwen. Een aantal van de organisaties waarmee we in Latijns-Amerika werken, praatten met vrouwen van het platteland over de gevolgen die de crisis voor hen heeft in het dagelijks leven, en wat zij doen om het hoofd boven water te houden. Hieronder volgt een kleine selectie uit die gesprekken (vrij vertaald uit het Spaans), om een beeld te geven van de situatie waarin vrouwen in afgelegen gebieden zich nu bevinden, van de enorme solidariteit die er heerst en van de oplossing die voor een groot deel ligt in het stimuleren van de lokale voedselproductie." -  Danielle Hirsch

"Het virus verspreidt zich sneller dan de informatie", was het eerste dat wij in Nederland hoorden over de verspreiding van COVID-19 in veel Afrikaanse landen en de maatregelen die ertegen genomen werden. Terwijl noodsituaties werden afgekondigd, grenzen werden gesloten en bij ons beelden van gewelddadige leger- en politieoptredens binnenstroomden, wisten veel mensen buiten de grote steden nog niet wat er aan de hand was. Toen meer duidelijk werd, ontstonden grote zorgen over de gevolgen van de genomen maatregelen: het stilvallen van de informele economie, voedseltekorten en interne migratiestromen.

Door Daniëlle Hirsch en Maria van der Heijden

Het maatschappelijk debat over de rol van Nederland in de crisis van de wereldeconomie is losgebarsten. Centraal daarin: hoe vangen we klappen voor de Nederlandse economie op terwijl we tegelijkertijd oog houden voor het verduurzamen van internationale ketens en handel? Wij – Both ENDS en MVO Nederland – maken ons in die discussies vooral zorgen over wat we horen over mensenrechten, klimaat en milieu. Dat dat slechts 'toeters en bellen' zouden zijn, waar in crisistijd geen aandacht voor is. Dat terwijl de coronacrisis juist laat zien dat onze huidige economie onlosmakelijk verbonden is met vervuiling van de aarde en mensen over de hele wereld in zeer kwetsbare posities brengt.Kortom: we moeten onze economie weerbaar maken voor dit soort klappen. En dat betekent nu inzetten op de Sustainable Development Goals (SDG's) en het klimaatakkoord. We richten ons daarbij graag eerst tot de overheid.

Vandaag viert Nederland de vrijheid. Onze vrijheid gaat verder dan leven in vrede. We hebben de vrijheid om op TV, in de krant en op sociale media beleid over bijvoorbeeld het opheffen van de lockdown naar hartenlust ter discussie te stellen. Dat kan in vrijheid, omdat we onze rechten op vrije meningsuiting goed beschermd weten. Hoe anders is dat in landen waar autoritaire leiders de crisis als excuus aangrijpen om deze rechten bij het vuilnis te zetten en te regeren met harde hand.

Covid19 legt onze economie onder een vergrootglas. Nu een groot deel van de wereldhandel is stilgevallen, komt de spanning tussen internationale bedrijvigheid en lokaal welzijn in beeld. Dat is goed zichtbaar in Noord-Mozambique, waar in 2011 een van de grootste gasvelden ter wereld is ontdekt. Nederlandse bedrijven investeren daar in de verwerking en het transport van het gas.

In deze pandemie staat de wereld op zijn kop. Bij ons is het gewone leven ontwricht. Veel mensen lijden onder de polderlockdown, al hebben wij gelukkig voldoende veerkracht en vangnetten om aan onze meest urgente noden te kunnen voldoen. Buiten Nederland ontbreekt die weerbaarheid helaas maar al te vaak. Zeker in landen waar de publieke zorgstructuren zwak zijn en waar mensen in een totale lockdown zitten. Want lokale gemeenschappen die vandaag opgehokt zitten, kunnen morgen al honger hebben. En hulp en geld stroomt daar niet als vanzelfsprekend naar de meest kwetsbare burgers. Daar is dus extra financiële steun urgent.

In deze tijd van crisisgedreven reflectie lezen we uit alle hoeken en gaten rake analyses van verleden en heden, die worden vertaald in actieagenda’s. Veel analyses zijn inhoudelijk – ze gaan over ongelijkheid, klimaat, financiële sector, gezondheidzorg, onderwijs, vrouwenrechten. Ze gaan over het ‘wat’ en veel minder over ‘wie’ of ‘hoe’. Maar een andere toekomst bouw je samen met iedereen van jong tot oud, man én vrouw. Deze toekomst overkomt ons niet, we zijn er zelf bij. Tijd voor nieuwe gezichten aan tafel met een andere stem. Tijd voor een nieuwe toekomst.

Nadat Wopke Hoekstra zich op 26 maart de woede van Zuid-Europese landen op de hals had gehaald door het Europese noodfonds te blokkeren, waren ook wij ineens 'benepen en egoïstische' Nederlanders (Parool) en moesten wij 'maar ergens anders vakantie vieren' (RTL Nieuws). De toon was gezet. De stroefheid waarmee op Europees niveau afspraken zijn gemaakt over steun, staat in schril contrast met de snelheid waarmee twee weken eerder in ons eigen land de welkome steunmaatregelen voor werknemers, ondernemers en bedrijfsleven zijn aangekondigd. We hebben niets geleerd van ons eigen verleden, terwijl iedereen er baat bij heeft als we solidariteit hoger in het vaandel hijsen.

De Wereldhandelsorganisatie (WTO) wordt - zeker nadat president Trump in 2019 besloot de stekker uit een van de belangrijkste WTO-lichamen te trekken (het orgaan waar landen in beroep kunnen gaan bij handelsgeschillen) - vaak gezien als een instelling in crisis: vleugellam en niet meer relevant. Toch ondertekenden meer dan 150 maatschappelijke organisaties, netwerken en groepen vanuit de hele wereld een brandbrief aan Directeur-Generaal van de WTO Roberto Azevedo, omdat ze zich ernstig zorgen maken over de huidige gang van zaken binnen de WTO.

Minister President Rutte wil al vanaf zijn vorige Kabinet met Invest-NL en Invest International, twee nieuwe financiële organisaties als groene erfenis achterlaten. Met de komst van de COVID-19-crisis zijn deze organisaties belangrijker dan ooit. Ze komen op afstand van de overheid te staan, zodat er snel en zakelijk gehandeld kan worden, en hebben als doel investeringen in duurzame en maatschappelijke projecten te stimuleren. Met een bruidsschat van 2,5 miljard euro geven ze financiële steun aan bedrijven in sectoren waar de markt het laat afweten en die tegelijkertijd in het hart van de transitie staan. Vanuit Both ENDS zien wij dit als een essentiële stap om écht de deur te sluiten naar onze oude vervuilende leefwijze en duurzaamheid centraal te krijgen in ontwikkelingen in de energiesector, in de organisatie van ons transport- en mobiliteitssysteem, in de manier waarop we onze voedsel produceren en de inrichting van onze steden.

Fotoverslag - Zoals in veel gemeenschappen in Indonesië, draait het leven in Semanga (West Kalimantan) om een rivier. De ongeveer 90 huizen volgen de oever van de rivier de Sambas, elk met een pad naar een klein ponton waar visvallen en manden staan opgestapeld en boten zijn vastgebonden.

Beloon risicovol internationaal ondernemen in groen en stop met de hulp aan de internationale fossiele industrie

Het klimaat is ‘hot’. Iedereen praat erover. ‘Iedereen doet wat’ roept de overheid in haar recent gestarte publiekscampagne. Goed plan. Laten we echt wat doen. Te beginnen met een stop op onze ondersteuning van de internationale handel door onze eigen Nederlandse multinationals in fossiele energie. Een kans van 1,5 miljard euro waarmee we klimaatverandering op internationale schaal kunnen tegengaan en tegelijkertijd onze innovatieve ondernemers een impuls kunnen geven. Vandaag aan de Vergeten Klimaattafel gaat het over de kansen voor Nederland om echt impact te hebben. En die kansen zijn gigantisch. Want ons grote geld en onze invloed zit in het buitenland.

en Stijn Deklerck van Amnesty International Nederland

Op 12 en 13 juli houdt de Aziatische Infrastructuurinvesteringsbank (AIIB) haar jaarvergadering in Luxemburg. China nam het initiatief voor de oprichting van deze internationale bank, en dit is de vierde jaarvergadering in haar bestaan. Nederland neemt als aandeelhouder van de bank aan deze bijeenkomst deel.

De Europese Investeringsbank EIB moet van het gas af, en Nederland kan daarin het voortouw nemen. Nederland lijkt in haar energiebeleid steeds minder te leunen op gas, en lijkt ook bij de EIB aan te sturen op gasvrije investeringen. Nu is het zaak om die positie vol te houden en ook de andere EU-landen daarvan te overtuigen.

Aangezien verschillende ontvangers van een JWHI-beurs om uiteenlopende redenen in Amsterdam moesten zijn, werd op vrijdag 29 maart 2019 de gelegenheid aangegrepen om een speciale bijeenkomst te beleggen bij Both ENDS. Het was een mooie kans om de verschillende perspectieven binnen ons fonds eens naast elkaar te leggen: die van de adviesraad, van het JWHI-team van Both ENDS en natuurlijk die van de ontvangers van beurzen uit Kenia, Brazilië en Colombia.

Ik reis, samen met vijf vrouwen van Platform Suace Pyvyvõhára, naar Mingã Pora, in het oosten van Paraguay. Zo'n 45 families van de inheemse gemeenschap Tekohá Suace hebben zich hier in 2016 gevestigd. Tekohá betekent in Guaraní 'de plek waar we zijn wat we zijn'. Ze hebben hun van afval in elkaar gezette tentjes opgeslagen op een klein strookje land met aan de ene kant een sojaveld en aan de andere kant een natuurreservaat, eigendom van het bedrijf Itaipu.

en Jahin Shams Sakkhar 

Vorige week sprak Mark Rutte in Davos met Ban Ki Moon, Bill Gates en Wereldbankdirecteur Kristalina Georgieva. Zij zijn de voorzitters van de mede door Nederland opgerichte Global Commission on Adaptation. Een belangrijk instituut, want, zo schrijft Rutte op Twitter, "klimaatverandering is de grootste uitdaging van deze eeuw", en we moeten als internationale gemeenschap "oog hebben voor de problemen van landen die bedreigd worden door klimaatverandering".

Gastblog

Zaterdag vijf uur 's ochtends: we verzamelen op kantoor. De groep van tien slaapt nog half. Kalikasan PNE, de organisatie waar ik stage loop, organiseert vrijwel ieder weekend een excursie. Vandaag gaan we naar een van de vissersgemeenschappen in Bulakan, waar de nieuwe luchthaven van Manila gepland is.

Het klimaatdebat blijft steken in wat we binnen Nederland kunnen veranderen en raakt niet aan ons gedrag in het buitenland. Dat is een gemiste kans. Juist omdat ons handelsmodel zo invloedrijk en tegelijk vervuilend is, kunnen veranderingen in dat beleid ook meteen effect hebben.

Afgelopen weekend stond er in De Volkskrant een artikel over het Lake Turkana Wind Power Project in Kenia. Ik verbaasde me en ik maakte me boos over hoe het verhaal wordt verteld. Hoe kan het toch dat mensen zo blind zijn voor het perspectief van een ander? En dat een krant als De Volkskrant zoveel ruimte geeft aan zo'n ongenuanceerd verhaal? Dit is precies waarom zulk soort projecten tot conflicten leiden.

Fotoverslag - In 2016 werd het staatsbos rond de gemeenschap Kasepuhan Karang, in Java, Indonesië veranderd in gemeenschapsland. Met deze nieuwe zekerheid over hun landeigendom zijn de bewoners verschillende initiatieven gestart om hun land op een duurzame en inclusieve manier te benutten. Een veldbezoek aan de gemeenschap, voorafgaand aan het Global Land Forum 2018, laat goed zien wat dit betekent voor hun levensonderhoud en voedselzekerheid.

Vanaf het moment dat ik aankom in Surabaya beland ik de achtbaan die ECOTON heet. Ik kom langs om het werk van deze jarenlange Both ENDS-partner te leren kennen, en heb daarvoor krap drie dagen. Maar ECOTON doet veel, en alles tegelijk. Onvermoeibaar zetten ze zich dag én nacht in om de Brantas-rivier schoon te houden.

In 2001 hebben Tanzania en Nederland een verdrag ondertekend dat slechts bij weinig mensen bekend is. Het betreft een BIT: een bilateraal verdrag 'inzake de bevordering en de wederzijdse bescherming van investeringen'. Het doel is de onderlinge economische betrekkingen uit te breiden en te intensiveren en het kapitaalverkeer, de overdracht van technologie en de economische ontwikkeling van de verdragsluitende partijen te stimuleren. Maar de ondertekening van het verdrag bleek vooral symbolisch, aangezien het in die opzichten nauwelijks iets heeft opgeleverd. Het Centraal Planbureau heeft in een rapport geconcludeerd dat BIT's geen positief effect hebben op investeringen in Latijns-Amerikaanse en Afrikaanse landen bezuiden de Sahara met een laag of lager middeninkomen, waaronder Tanzania.

We zijn in het zuiden van Tanzania, in de afgelegen provincie Lindi. In de regio is recentelijk gas gevonden. Samen met onze partner uit de hoofdstad (Women Action Towards Economic Development - WATED) bezoeken we lokale gemeenschappen die te maken krijgen met gas-exploitatie. WATED traint hier samen met een lokale partner vrouwen als juridische experts, zodat zij hun gemeenschappen kunnen bijstaan als er problemen zijn.

"Hoeveel lagen kleding heb je aan? Een? Nee, dat is niet genoeg. Trek maar een skibroek over je spijkerbroek aan, en ruil je schoenen gelijk even in voor snowboots." Daar sta je dan, op dag 1 van je reis naar Mongolië. Ik hoorde al dat het er eind november erg koud is, en met -22 graden die ochtend was daar geen woord van gelogen.

Op 7 februari stond in Trouw een artikel  over het afschaffen van subsidies voor fossiele brandstoffen. Dit zou een beperkte klimaatwinst opleveren. Het onderzoek waar het artikel op is gebaseerd, toont echter het tegenovergestelde aan. Niels Hazekamp (Both ENDS) en Laurie van der Burg (ODI) schreven er een kort opinieartikel over.

Feminisme in Latijns-Amerika: rituelen, solidariteit en de link met het milieu

Toegang tot, eigendom van en controle over land is een essentiële factor in het streven naar 'Land Degradation Neutrality' (het stoppen van landdegradatie; LDN) en duurzaam landgebruik. Duurzaamheid betekent vaak dat je moet investeren op de lange termijn, en onzekerheid weerhoudt landgebruikers daarvan. Vooral landrechten van vrouwen zijn belangrijk, omdat zij meestal degenen zijn die het land bewerken en dus LDN in de praktijk moeten brengen.

Steeds als ik naar de beelden uit Groningen kijk, moet ik denken aan al die mensen wereldwijd met wie we al jaren werken en die soms al decennia lang precies hetzelfde meemaken. Mensen zien hun huizen instorten, en zelfs als ze zouden willen verhuizen zouden ze hun woningen aan de straatstenen niet kwijt kunnen. Steeds als ik hun woede en machteloosheid zie, komt de vergelijking bij me op.

Afgelopen maand was ik op bezoek bij COPINH in Honduras. Ik logeer in het huis van COPINH, waar ik eerder geweest ben. Het is er veranderd.

De muren zijn beschilderd met kleurrijke plaatjes en er zijn verschillende altaren voor Berta Cáceres, hun in maart 2016 vermoorde voormalige leider. In plaats van een gammel hek, wordt het gebouw nu beschermd door een dikke muur met prikkeldraad erop. Overal hangen camera's.

Ik ben voor Both ENDS in het groene Guatemala. Maar hoe idyllisch het ook lijkt: in dat groen zitten veel problemen verborgen. Daar kom ik achter tijdens een trip naar de suikerrietplantages aan de kust.

Dit is de speech van Danielle Hirsch op de 'Nacht van de Tegenmacht'.

Er waren dit jaar bij de klimaatonderhandelingen best veel side-events over gender. Gender gaat over vrouwen en mannen, niet over hun biologische verschillen, maar over verschillen in rollen, behoeften, rechten en toegang tot besluitvorming onder andere.

De klimaattop in Marrakesh is nu meer dan een week bezig, en ik weet mijn weg tussen alle paviljoens inmiddels aardig te vinden. In de 'Green Zone' bijvoorbeeld laten allerlei organisaties en bedrijven hun oplossingen tegen klimaatverandering zien.

Gastblog van Debora Calheiros, Brazilië

De tegenmacht legt zich niet neer bij 'business as usual' omdat die niet rechtvaardig is. De strijd om het grote geld leidt niet tot geluk voor iedereen, en is meestal niet goed voor bijvoorbeeld het milieu of vrouwen.

Voor mij zijn onze partnerorganisaties een belangrijke tegenmacht. Both ENDS ondersteunt hen om hun stem te verheffen in beleidsdiscussies. Op deze manier zie ik ook mezelf als tegenmacht tegen het huidige economische systeem.

De impact van soja in Zuid-Amerika