Investeringsverdragen met Nederland zijn voor ontwikkelingslanden vaak miljardenstrop
Persbericht 29 januari 2015
Ontwikkelingslanden zeggen steeds vaker hun investeringsverdragen met Nederland op, omdat internationale bedrijven Nederlandse bilaterale verdragen (BIT's) vaak inzetten om deze landen aan te klagen. In meer dan 75% van de gevallen gaat het niet om daadwerkelijk hier opererende multinationals maar om zogenaamde brievenbusvestigingen, die handig gebruik maken van de Nederlandse verdragen. Dat blijkt uit het rapport “Socializing Losses, Privatising Gains” van SOMO, TNI, Both ENDS en Milieudefensie dat vandaag wordt gepubliceerd.
Investeringsverdragen of BIT's (Bilaterale Investeringsverdragen) bieden investeerders zeer vaak vergaande vormen van bescherming. Investeerders die menen last te hebben van gewijzigd overheidsbeleid kunnen miljarden van een staat claimen via een zogenaamde Investor to State Dispute Settlement, kortweg ISDS. Vaak gaat het hierbij om nieuwe milieuwetgeving of maatregelen ter verbetering van de volksgezondheid of de financiële stabiliteit.
Nederlandse brievenbussen tegen grondstoffenbeleid Indonesië
Indonesië zag zich bijvoorbeeld genoodzaakt wetgeving in te trekken die dagbouwmijnen in kwetsbaar regenwoud aan banden zou leggen. Het rapport “Socializing Losses, Privatizing Gains” citeert een zaak waarbij mijnbouwgigant Newmont onder dreiging van een ISDS-claim uitgezonderd wordt van nieuwe wetgeving die gericht is op het in eigen land verwerken van grondstoffen. Indonesië wil op deze manier minder afhankelijk worden van de export van alleen maar ruwe grondstoffen– een legitiem ontwikkelingsdoel. Mijnbouwgigant Newmont zag zijn belangen hierdoor geschaadt en dreigde met een claim. Onder deze druk heeft de Indonesische regering voor het Amerikaanse bedrijf een uitzondering gemaakt. Newmont kon met deze claim dreigen via haar Nederlandse brievenbusvestiging.
Nederland claimland
Jaarlijks loopt er 4000 miljard euro aan buitenlandse investeringen door Nederland, waarvan 80 procent voor rekening komt van brievenbusbedrijven. Dit is het gevolg van actief beleid van de Nederlandse overheid. Een belangrijke pijler in dit investeringsbeleid is het brede scala aan investerings- en belastingverdragen. De negatieve gevolgen hiervan, zoals belastingontwijking, torenhoge schadeclaims en onwenselijke inperking van beleidsruimte, staan steeds vaker op de politieke agenda. Helaas blijven doeltreffende maatregelen vooralsnog achterwege.
Geconfronteerd met de inbreuk die BIT’s en het ISDS-principe maken op beleidsvrijheid, zegde Indonesië, net als bijvoorbeeld Zuid-Afrika, zijn BIT’s met verschillende landen op. De verdragen met Nederland sneuvelden als eerste. Ook India heeft onlangs, mede als gevolg van een miljardenclaim van Vodafone (op basis van het Nederlands-Indiase investeringsverdrag), een totale herziening van de bestaande investeringsverdragen aangekondigd.
Krampachtig
De maatschappelijke weerstand tegen buitensporige bescherming van investeerders groeit: een consultatie van de Europese Commissie over het ISDS-mechanisme in het voorgenomen handelsverdrag tussen de EU en de VS (TTIP) leverde 150.000 reacties op, een ongekend hoge respons. Maarliefst 97 procent van de respondenten was tegen opname van ISDS in TTIP of in andere verdragen. Ondanks dat houdt Nederland nog steeds krampachtig vast aan de basisprincipes van investeringsbescherming.
Ambtelijke onafhankelijkheid
De Nederlandse ambtenaar die tot voor kort exclusief verantwoordelijk was voor het vormgeven van het Nederlandse investeringsbeleid en het afsluiten van Nederlandse investeringsverdragen, Nikos Lavranos, is direct overgestapt naar de bedrijvenlobbyorganisatie EFILA (European Federation for Investment Law and Arbitration), waar hij nu de functie van secretaris-generaal vervult. Deze organisatie, waarin bedrijven als Shell en Achmea vertegenwoordigd zijn, pleit voor krachtiger investeringsbescherming die de beleidsvrijheid van staten nog verder moet inperken. Volgens Lavranos zelf is de organisatie ontstaan uit ‘frustratie over het feit dat de publieke discussie over ISDS in Europa gedomineerd wordt door NGO’s die tegen investeringsbescherming zijn, omdat dit ervoor zou zorgen dat bedrijfsbelangen zwaarder wegen dan mensenrechten en het milieu’[1].
Cosmetisch
De aanpassingen van het huidige geschillensysteem zoals voorgesteld door de Europese Commissie en de Nederlandse overheid zijn vooral cosmetisch, zeggen SOMO, TNI, Both ENDS en Milieudefensie. De organisaties dringen bij de Nederlandse overheid aan op een fundamentele herziening van het investeringsbeleid, waarbij duurzame ontwikkeling en het brede maatschappelijk belang voorop staan. Binnenkort komt Minister Ploumen met een interne analyse van het Nederlandse beleid. Maatschappelijke organisaties roepen het ministerie op de aanbevelingen uit ‘Socializing Losses, Privatising Gains’ mee te nemen in haar besluitvorming.
Lees meer over dit onderwerp
-
Voor de pers / 12 December 2024Database noemt bedrijven die zijn uitgesloten door wereldwijde investeerders en banken
Den Haag/San Francisco, 12 dec. 2024 - Vandaag verschijnt de bijgewerkte versie van de Financial Exclusions Tracker: financialexclusionstracker.org. De website houdt bij welke bedrijven worden uitgesloten door institutionele beleggers, pensioenfondsen en banken vanwege problemen met mensenrechten, volksgezondheid en duurzaamheid. De meest voorkomende redenen voor uitsluiting zijn banden met fossiele brandstoffen, wapens of tabak.
-
Nieuws / 2 December 2024 -
Nieuws / 25 November 2024Empowerment van het maatschappelijk middenveld: Vormgeven aan investeringsbeleid voor klimaat en duurzame ontwikkeling in Afrika
Van 26-29 november 2024 organiseren Both ENDS en partners het ‘Civil Society Forum on Investment Policies, Climate and Sustainable Development Goals’ plaats in Entebbe, Uganda. Onze collega’s Iván en Fernando vertellen over het belang van dit evenement. “Met dit evenement hopen we een diepgaand perspectief te bieden op de effecten van het huidige investeringsbeleid op klimaat- en milieukwesties, met een sterke focus op het Afrikaanse continent.”
-
Blog / 19 November 2024Bouwen op basis van wederzijdse verantwoording en vertrouwen
‘Ik vind het waanzin om als maar te willen weten en meten! We zouden ons in plaats daarvan moeten richten op het bouwen van vertrouwen, een beter begrip van onze verschillende powers en hoe we deze kunnen benutten om gemeenschappelijke doelen te bereiken.’ Aldus Nalini Mahesh in deze opiniebijdrage aan de vooravond van het event ‘Measuring what Matters -Decolonizing Monitoring and Evaluation.’
-
Evenement / 15 November 2024, 12:50 - 16:45#BothENDSatCOP29 Side Events
Both ENDS’ deelname aan de COP29 omvat onder andere drie belangrijke side events over de onderwerpen genderrechtvaardige klimaatfinanciering, lokaal gedreven adaptatie, en de multilaterale aanpak van een rechtvaardige energietransitie en industrialisatie in het mondiale zuiden.
-
Voor de pers / 12 November 2024Plannen van minister Klever vegen Nederland van de wereldkaart
Den Haag, 12 november - ‘Zorg dat Nederland niet van de kaart verdwijnt’, met die boodschap voerden met Partos zo’n 100 organisaties vandaag actie in Den Haag tegen de geplande bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking. Drie internationale partners van Nederland uit Jemen, Nepal en Oeganda riepen de Tweede Kamer op om deze week in de begrotingsbehandeling van het ministerie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp, tegen de plannen van minister Klever te stemmen.
-
Voor de pers / 12 November 2024Uitspraak klimaatzaak Shell: “Shell heeft een verplichting om mensenrechten te beschermen.”
Den Haag, 12 november 2024 - De rechter heeft uitspraak gedaan in het hoger beroep dat Shell aantekende in de Klimaatzaak die Milieudefensie in 2021 heeft gewonnen van Shell. Het Hooggerechtshof oordeelt dat de olie- en gasgigant wel een verantwoordelijkheid heeft in het verminderen van zijn uitstoot, maar legt geen reductieverplichting op.
-
Voor de pers / 11 November 2024Reactie Both ENDS op kamerbrief over toekomstige samenwerking met maatschappelijke organisaties
DEN HAAG, 11 november 2024 - Vandaag publiceerde de Nederlandse regering haar beleid voor de toekomstige samenwerking met ontwikkelingsorganisaties, zowel in Nederland als daarbuiten. PVV-minister Reinette Klever zet de bijl in deze financiering: zij heeft besloten om het budget voor steun aan het internationale maatschappelijk middenveld met meer dan tweederde in te krimpen: van grofweg 1,4 miljard naar 0,4 miljard euro in de periode 2026 tot 2030. Dit heeft grote gevolgen voor kritische geluiden in binnen- en buitenland, in een tijd dat de speelruimte van maatschappelijke organisaties wereldwijd toch al steeds kleiner wordt. Karin van Boxtel, directeur van milieu- en mensenrechten organisatie Both ENDS: “Dit is een ongekende stap in precies de verkeerde richting. Maatschappelijke organisaties zijn essentieel voor duurzame en sociale verandering wereldwijd. Internationale bewegingen vervullen meerdere, onmisbare rollen: als waakhond van de rechtsstaat, als aanjager van verandering, en als tegenkracht tegen autoritaire tendensen. Het afzwakken van de steun hieraan, is een veelzeggend signaal.”
-
Nieuws / 11 November 2024Kenia beëindigt bilateraal investeringsverdrag met Nederland
De regering van Kenia heeft het bilaterale investeringsverdrag (bilateral investment treaty - BIT) met Nederland officieel opgezegd, een belangrijke overwinning voor economische rechtvaardigheid en milieubescherming. De beslissing van Kenia past in een groeiende wereldwijde trend om verouderde verdragen, die vaak bedrijfsbelangen voorrang geven boven algemeen welzijn, te herzien. De Nederlandse minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkeling heeft onlangs bevestigd dat Kenia het verdrag in december 2023 eenzijdig heeft opgezegd, waardoor het vanaf 11 juni 2024 niet meer van kracht is. Kenia voegt zich hiermee bij Zuid-Afrika, Tanzania en Burkina Faso, als vierde Afrikaanse land dat zijn BIT met Nederland opzegt.
-
Nieuws / 9 November 2024Waarom is de Nederlandse klimaatzaak tegen Shell belangrijk voor onze partners in het Mondiale Zuiden?
Op 12 november doet het Gerechtshof in Den Haag opnieuw uitspraak in de klimaatzaak tegen Shell, waarin Both ENDS medeaanklager is. Vooruitlopend op deze uitspraak vroegen we onze partners waarom deze Nederlandse rechtszaak belangrijk is voor het Mondiale Zuiden.
-
Nieuws / 1 November 2024Both ENDS bij COP29: pleiten voor genderrechtvaardige klimaatfinanciering
Op 11 november gaat de 29e VN Klimaatconferentie van start in Baku, Azerbeidzjan. Net als voorgaande jaren zal Both ENDS daar aanwezig zijn om te pleiten voor lokale toegang tot klimaatfinanciering, en om onze partnerorganisaties te ondersteunen in hun beleidsbeïnvloeding. Hoe doen we dat, en wat zijn onze verwachtingen (en zorgen) over deze29e editie van de UNFCCC COP? We vroegen het Marius Troost, die samen met Daan Robben deelneemt aan COP29.
-
Publicatie / 29 October 2024
-
Publicatie / 21 October 2024
-
Nieuws / 21 October 2024Teleurstelling over het niet indienen van de Nationale Biodiversiteitsstrategie en Actieplan
We zijn diep teleurgesteld en gefrustreerd dat de Nederlandse regering haar Nationale Biodiversiteitsstrategie en Actieplan (NBSAP) niet heeft ingediend voor de CBD COP16 in Cali. Deze minachting voor internationale afspraken ondermijnt de gezamenlijke wereldwijde inspanning om de urgente biodiversiteitscrisis aan te pakken.
-
Nieuws / 8 October 2024Het Mandalika race circuit, en ‘races to the bottom’.
Afgelopen weekend waren er op de Nederlandse televisie in het programma Studio Sport fragmenten te zien van motorraces, die gehouden werden op het Mandalika circuit van Lombok in Indonesië.
-
Blog / 30 September 2024Van EACOP en verhalen van een verdediger in ontwikkeling
Dit artikel is beschikbaar in het Engels.
-
Publicatie / 24 September 2024
-
Nieuws / 24 September 2024Grote bosbranden teisteren Zuid-Amerika
“De branden hebben proporties aangenomen die we nog nooit eerder hebben meegemaakt.”
Grote delen van Zuid-Amerika zijn momenteel in rook gehuld. Van Buenos Aires tot São Paulo en Asunción hebben mensen moeite om adem te halen door de ongekende bosbranden die woeden op het continent, aangewakkerd door extreme droogte, de uitbreiding van de landbouw en de stijgende temperaturen als gevolg van de klimaatverandering.
-
Blog / 29 August 2024Lokale actie voor veerkrachtige draslanden en oeverlanden in het stroomgebied van de Athi rivier in Kenia
Door Melvin van der Veenen Kyra Pohlan
This blog is written in English.
-
Brief / 22 July 2024
Gezamenlijke Oproep tot Actie: Internationale Maatschappelijke Organisaties Eisen Gerechtigheid voor de Slachtoffers van de Moord op Berta Cáceres in Honduras
Dit is een gezamenlijke oproep tot actie van internationale maatschappelijke organisaties om de Hondurese autoriteiten op te roepen gerechtigheid te waarborgen voor de slachtoffers van de moord op Berta Cáceres. Acht jaar en vier maanden zijn verstreken sinds de misdaad tegen Berta, en het Hondurese rechtssysteem heeft de vonnissen van de veroordeelden niet bevestigd en de intellectuele auteurs niet vervolgd. Wij zijn zeer bezorgd dat de onafhankelijke rechtspraak en internationale overeenkomsten over mensenrechten niet worden nageleefd.
