Grootschalige infrastructuur
Grootschalige infrastructuur heeft ter plekke negatieve effecten voor mens en milieu, terwijl de baten elders terechtkomen. Both ENDS zet zich in voor inspraak voor de lokale bevolking en onderzoekt de geldstromen achter deze projecten.
Wereldwijd worden grote infrastructurele projecten gepland en gebouwd, zoals dammen, kanalen, vliegvelden, havens, dijken, etc. Regeringen zien deze projecten als mogelijkheden om hun land te ontwikkelen. Vaak worden deze projecten (mede) gefinancierd door ontwikkelingsbanken zoals de Wereldbank of regionale of bilaterale banken zoals de Europese EIB of de Nederlandse FMO. Ook exportkredietverzekeraars, zoals het Nederlandse Atradius DSB, zijn betrokken bij dit soort projecten. Steeds vaker worden kritische vragen bij zulke infrastructurele projecten gesteld: lossen deze daadwerkelijk de problemen op waarvoor ze bedoeld zijn, of zijn het vooral interessante investeringsobjecten?
Stuwdammen: grote schade voor mens en milieu
In veel gevallen brengen deze grote infrastructurele projecten namelijk niet voor iedereen ontwikkeling met zich mee, maar creëren juist meer armoede en problemen voor kwetsbare groepen inwoners in het gebied waar deze worden aangelegd.
De bouw van een stuwdam gaat bijvoorbeeld meestal gepaard met enorme schade aan de natuur en daarmee de leefomgeving van omwonenden. Zij moeten vaak noodgedwongen verhuizen en verliezen hun huizen, hun land en het bos waarvan ze leefden. Boeren stroomafwaarts krijgen bovendien te maken met veranderingen in de waterstand van de rivier, waarvoor zij afhankelijk zijn voor de irrigatie van hun land, visvangst, wassen en spelen. Dammen vernietigen bovendien het ecosysteem van een rivier en het gebied eromheen tot aan de kust. Als hele stukken bos onder water verdwijnen, dragen dammen ook bij aan ontbossing en als de bomen onder water vergaan komt aardig wat methaan vrij, een sterk broeikasgas. Stroom van een dergelijke dam is daarom niet zo 'groen' als op het eerste gezicht lijkt.
Voorbeelden van stuwdammen waar Both ENDS samen met de lokale bevolking tegen strijdt zijn Agua Zarca in Honduras, Barro Blanco in Panama, Pojom in Guatemala en Bujagali in Oeganda.
Infrastructuur: ontwikkeling of landjepik?
Ook projecten zoals havens, kanalen en vliegvelden hebben niet alleen maar positieve effecten. Voor al dit soort projecten is land nodig, dat op dat moment al gebruikt wordt door mensen of waardevolle natuur is. In veel landen in het zuiden hebben mensen die al eeuwen met hun gemeenschappen op een plek wonen, echter geen officiële landrechten. Op het moment dat een infrastructureel project van start gaat verliezen deze mensen de toegang tot hun land en worden daarmee direct geraakt in hun levensonderhoud. Rond havenontwikkelingen zijn vaak lokale vissers de dupe doordat ze de toegang tot zee wordt bemoeilijkt en de visstand achteruitgaat door de bouwactiviteiten. Vaak gaan ontruimingen met harde hand.
Zo zijn in Jakarta vissers de dupe van het NCICD-project, zijn duizenden mensen van hun land gejaagd voor het Suez-kanaal, worden bos en bewoners bedreigd door plannen voor een vliegveld bij Istanbul, en heeft het Nicaragua-kanaal al enorme impact op de lokale bevolking nog voordat de schop de grond in is gegaan.
Bovendien zijn grote infrastructuurprojecten zoals havens en wegen vaak ten behoeve van de fossiele-energiesector, waardoor ze indirect ook nog eens bijdragen aan klimaatverandering.
Inspraak voor omwonenden bij projecten in hun leefgebied
Both ENDS zet zich bij grote infrastructuurprojecten in voor meer inspraak voor de lokale bevolking. Zij hebben het recht om mede te bepalen wat er met het land, de bossen en de wateren gebeurt die zij vaak al eeuwenlang gebruiken én beschermen. Zulke inspraak moet ook het recht garanderen voor de lokale bevolking om te kiezen voor andere ontwikkelingsmodellen met een minder grootschalige aantasting van hun leefomgeving.
Lokale gemeenschappen en organisaties weten meestal niet wie er achter zo'n megaproject zitten en wat de belangen zijn die daarmee gepaard gaan: welke ontwikkelingsbanken financieren het project? Welke bedrijven uit het buitenland gaan (een deel van) de werkzaamheden uitvoeren? Krijgen zij daarvoor een exportkredietverzekering van hun land van herkomst? Aan welke internationale regels moeten deze banken en bedrijven zich houden en wat zijn de mogelijkheden om je recht te halen?
Both ENDS helpt met het blootleggen van deze internationale geldstromen en trekt samen met lokale partnerorganisaties aan de bel als grootschalige infrastructuurprojecten grote negatieve gevolgen dreigen te hebben voor de omgeving.
Wij pleiten ervoor dat de stem van de lokale gemeenschappen gehoord wordt en dat zij over voldoende informatie beschikken om mee te praten over ontwikkelingen op hun grondgebied. Ook zetten wij ons ervoor in dat er een goede sociale en milieu-effectrapportage wordt uitgevoerd met specifieke aandacht voor mensenrechten, en dat FPIC (free, prior and informed consent) wordt toegepast. Ook helpen wij lokale groepen scenario's uit te werken die tot een inclusievere en groenere vorm van ontwikkeling moeten leiden. En als banken en bedrijven zich niet aan de regels houden, helpen we lokale gemeenschappen hun recht te halen door bijvoorbeeld internationale media-aandacht, het indienen van een klacht en het eisen van een redelijke compensatie.
Voor meer informatie
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier /
De toekomst van energie in Oeganda
In Oeganda heeft het overgrote deel van de inwoners op het platteland geen toegang tot elektriciteit, ondanks de vele stuwdammen, buitenlandse investeringen en grote overheidsuitgaven in energie, en nieuwe plannen voor waterkracht-, olie- en gasprojecten. Samen met onze lokale partners streven wij naar een duurzame energiestrategie voor Oeganda waarbij de behoeften en wensen van lokale gemeenschappen centraal staan.
-
Dossier /
Wetlands without Borders
Via het Wetlands without Borders-programma zetten we ons in voor duurzaam en maatschappelijk verantwoord beheer van het wetlandsysteem La Plata Basin in Zuid-Amerika.
-
Dossier /
Agua Zarca: inheemse strijd tegen stuwdam kost levens
Inheemse Hondurezen verzetten zich tegen de Agua Zarca-dam. De strijd heeft meerdere levens gekost, waaronder dat van Berta Cáceres. Na grote druk trok de Nederlandse FMO zich terug uit het project.
-
Dossier /
Fair Green and Global Alliance (FGG)
Samen met maatschappelijke organisaties van over de hele wereld werkt de FGG Alliantie aan sociaal rechtvaardige, inclusieve en ecologisch duurzame samenlevingen in Nederland en het Zuiden.
-
Dossier /
Inheemse gemeenschappen bedreigd door Barro Blanco-dam in Panama
De Barro Blanco-dam in Panama zet inheems land onder water, met financiering uit Nederland. Both ENDS maakt zich hard voor de naleving van de rechten van de inheemse gemeenschappen rond de dam.
-
Nieuws / 22 August 2022
Klacht bij ontwikkelingsbanken over de Nachtigal stuwdam in Kameroen
Both ENDS partner IFI Synergy heeft namens omwonenden een klacht ingediend bij de Wereldbank over de Kameroense Nachtigal-stuwdam. Deze dam zorgt lokaal voor veel problemen maar de compensatie schiet tekort, vinden de omwonenden. Ook vinden zij dat zij voorafgaand aan de bouw van de dam niet voldoende zijn geïnformeerd en geconsulteerd.
-
Evenement / 13 March 2021
Klimaatalarm 2021
Aanstaande zondag slaan vele duizenden mensen in heel Nederland Klimaatalarm. Dat betekent dat er in 40+ steden mensen de straat op gaan, niet om te lopen, maar om netjes op anderhalve meter van elkaar vandaan te staan op een vaste plek, mét mondkapje en met of zonder bordje, om op die manier aandacht te vragen voor het klimaat. -
Blog / 16 June 2020
De politieke en industriële elites in Indonesië grijpen hun kans
In september 2019 vulden de straten van Jakarta zich met woedende demonstranten. Ze protesteerden tegen de ‘Omnibus-werkgelegenheidswet’ die ervoor zou zorgen dat de regels voor mijnbouw versoepelen, bedrijven nauwelijks meer aansprakelijk worden gesteld voor gepleegde misdrijven en de nationale anticorruptie-commissie minder macht krijgt. Vandaag de dag zijn zulk soort protesten in Indonesië absoluut niet meer mogelijk vanwege de Covid-19 crisis en bijbehorende lockdown-maatregelen. Andere manieren voor Indonesische burgers om enige invloed te hebben op besluit- en wetgevingsprocessen waren er sowieso al nauwelijks.
-
Nieuws / 2 July 2019
'Als vissen op het droge': verhalen van mensen in Oeganda en Laos na hun gedwongen vertrek
In de Nam Ou, een rivier in het noorden van Laos, worden zeven dammen gebouwd door een Chinees bedrijf. Overal ter wereld hebben waterkrachtprojecten dezelfde ingrijpende consequenties voor de bewoners in en rond het gebied. In de eerste plaats omdat ze er weg moeten; gedwongen migratie wordt nog steeds beschouwd als een onlosmakelijk bijverschijnsel van infrastructuurprojecten. Dit getuigt van een stuitend gebrek aan respect voor de arme gemeenschappen uit wiens naam de ontwikkelingen zogenaamd plaatsvinden. Onze lokale partner in Laos zocht de bewoners langs de rivier op en praatte met hen over hun leven na de gedwongen verplaatsing.
-
Publicatie / 29 May 2019
-
Nieuws / 15 November 2018
Alle ogen op de Amazone: de toekomst van bosbescherming in Brazilië
Op woensdag 14 november plaatste de Volkskrant een gezamenlijk opiniestuk van Both ENDS, Hivos, Greenpeace Nederland en Witness over de ontbossing in het Amazonegebied die nog altijd in rap tempo doorgaat, met desastreuse gevolgen voor de inheemse bewoners van het gebied, de biodiversiteit en het klimaat. Nederland is een van de grootste afnemers van Braziliaanse landbouwproducten zoals soja en rundvlees en zou ervoor moeten zorgen dat ontbossing, landroof en mensenrechtenschendingen in die productieketens niet voorkomen. Helaas is dat nu nog niet de realiteit.
-
Blog / 13 November 2018
Hoe de Nederlandse held het arme Afrika komt ontwikkelen
Door Anne de JongheAfgelopen weekend stond er in De Volkskrant een artikel over het Lake Turkana Wind Power Project in Kenia. Ik verbaasde me en ik maakte me boos over hoe het verhaal wordt verteld. Hoe kan het toch dat mensen zo blind zijn voor het perspectief van een ander? En dat een krant als De Volkskrant zoveel ruimte geeft aan zo'n ongenuanceerd verhaal? Dit is precies waarom zulk soort projecten tot conflicten leiden.
-
Nieuws / 26 September 2018
Nieuwe stuwdammen in Braziliaanse Pantanal voorlopig in de ban
Goed nieuws uit Brazilië! ANA, het nationale wateragentschap van Brazilië, geeft voorlopig geen vergunningen meer af voor de bouw van nieuwe stuwdammen in het Braziliaanse Paraguay-bassin dat deel uitmaakt van de Pantanal wetlands in Zuid-Amerika. De stop duurt tot minimaal mei 2020. Dan worden de uitkomsten gepubliceerd van het uitgebreide onderzoek naar de sociaaleconomische en milieugevolgen dat ANA in 2016 in gang gezet heeft.
-
Externe link / 31 May 2018
Een plek aan tafel voor gemeenschappen bij mega-projecten (Jaarverslag 2017)
November 2017. Een delegatie van baggeraar Van Oord luistert naar vissers uit de gemeenschappen rond de haven van Suape, Brazilië. Deze bijeenkomst is een doorbraak voor de vissersgemeenschappen, die zo lang geen gehoor vonden voor hun klachten. Hun visgronden zijn verwoest nadat Van Oord zeven jaar geleden het toegangskanaal naar de haven uitdiepte.
-
Nieuws / 4 August 2017
Nicaragua-kanaal ondergraaft mensenrechten
Uit een gisteren verschenen rapport van Amnesty Centraal-Amerika blijkt dat de plannen voor een nieuw kanaal nu al leiden tot veelvuldige schendingen van mensenrechten in Nicaragua. Dit terwijl de bouw van het kanaal nog niet eens is begonnen. Veel organisaties verzetten zich mede hierom tegen het kanaal. Both ENDS ondersteunt hen daarbij.
-
Publicatie / 21 April 2017
-
Voor de pers / 21 April 2017
Persbericht: Indonesische ‘Afsluitdijk’ schijnoplossing in kustweringsproject Jakarta-baai
21 april 2017: Jakarta zinkt. Door excessief oppompen van grondwater zakt de miljoenen-stad met tientallen centimeters per jaar en wordt zo kwetsbaarder voor overstromingen. Nederlandse bedrijven bedachten een oplossing: een enorme zeewering voor de kust, tevens een prachtig vastgoedprject. Maar deze ingreep is een schijnoplossing, zeggen onderzoekers van Both ENDS, Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO) en het Transnational Institute (TNI) vandaag in een nieuw rapport. Sterker nog, tienduizenden mensen werkzaam in de lokale visserijsector dreigen hiermee hun broodwinning te verliezen.
-
Publicatie / 21 April 2017
-
Nieuws / 16 August 2016
Kunst als verspreider van een boodschap: muziek uit de Pantanal
10 liedjes: dat is het resultaat van 450 km varen door de Pantanal gedurende 4 dagen met 36 mensen. Het project Pantanal Poética zocht en vond een nieuwe manier om de Pantanal te bekijken, een waardevol maar bedreigd natuurgebied op de grens van Brazilië, Bolivia en Paraguay.
-
Nieuws / 2 November 2015
Geen soja, maar muziek in de Pantanal!
De Pantanal, in het hart van Zuid-Amerika op de grens van Brazilie, Bolivia en Paraguay, is het grootste zoetwater-moerasgebied ter wereld. Het heeft een enorme biodiversiteit en de mensen die er wonen leven vooral van visserij en toerisme. Dit gigantische natuurgebied is van onschatbare waarde voor de waterhuishouding van een groot deel van het continent, tot aan de La Plata in Argentinië, zo'n 1500 kilometer verderop. Het gebied wordt van alle kanten bedreigd en daarom ondersteunt Both ENDS al sinds 1994 actief lokale organisaties die zich inzetten voor de bescherming van de Pantanal.