Farmer Managed Natural Regeneration

Wereldwijd is ongeveer 70% van de bodem van droge gebieden gedegradeerd. In de Sahel vormt bodemdegradatie een van de grootste bedreigingen voor de traditionele bestaanswijze van miljoenen mensen, waaronder boerengemeenschappen en veehouders. Niet-duurzame landbouwpraktijken, met name de teelt van uitheemse en geïrrigeerde gewassen, en overbegrazing, zijn belangrijke oorzaken van bodemdegradatie. Klimaatveranderingen die leiden tot een nog grilliger neerslagpatroon, langere droogteperioden en onvoorspelbare groeiseizoenen verergeren dit proces. Als gevolg nemen conflicten tussen boeren en veehouders over de toegang tot water en land toe, een probleem waar geen doeltreffende oplossing voor bestaat binnen de huidige beleidskaders.

Herstel van ecosystemen

Het planten van bomen als middel om ecosystemen te herstellen is in droge gebieden vaak niet haalbaar door gebrek aan water, menselijke capaciteit en terugkerende perioden van droogte. 'Farmer Managed Natural Regeneration' (FMNR) blijkt daarentegen wél te werken. In verschillende landen in de Sahel heeft de plaatselijke bevolking grote stukken land hersteld door spontaan opkomende planten te verzorgen en zaailingen te beschermen tegen vee en andere dreigingen. FMNR laat de natuur haar werk doen, zodat het slapende maar nog steeds actieve 'ondergrondse bos' van wortels, stronken en zaden de kans krijgt te ontwaken.

Deze goedkope, low-tech en door boeren beheerde techniek vergroot lokale voedselzekerheid, leidt tot meer inkomsten en op de lange termijn tot ecologische stabiliteit en weerbaarheid tegen klimaatverandering. Het groeiende bos voorziet de plaatselijke gemeenschappen van vruchten en noten, bouwmaterialen en voer en schaduw voor hun vee.

Een sociale techniek

Belangrijke voor het succesvol in de gemeenschap invoeren van deze techniek is het sluiten van een overeenkomst tussen de boeren van het dorp en andere grondgebruikers, zoals veehoeders en de nomadenbevolking, over het landgebruik en de bescherming van zaailingen tegen 'vee en bijl', met name in de eerste 3 tot 4 jaar.

Ook vrouwen moeten betrokken worden bij de uitvoering van FMNR en een gelijk aandeel krijgen in de besluitvorming en onderhandelingen. In de Sahel spelen vrouwen een onmisbare rol bij het verbouwen van voedsel, veeteelt, de oogst en verwerking van niet-houten bosproducten en het voorzien in de basisbehoeften van hun gezin, zoals water en brandhout.

Lokale overheidssteun en markttoegang

Voor effectieve, door boeren beheerde natuurlijke regeneratie in de Sahel is steun in lokaal beleid en markttoegang nodig. Door lokale overheden te laten deelnemen aan de trainingssessies, veldbezoeken voor hen te organiseren en raadsleden en dorpshoofden te informeren over de voortgang van de FMNR-activiteiten, raken ze betrokken bij de projectactiviteiten. Dit vergroot de kans dat zij de initiatieven zullen steunen en overnemen. Bijvoorbeeld door FMNR op te nemen in bestemmingsplannen en wetgeving inzake grondbezit, bosbeheer en gemeenschappelijke weidegrond aan te passen.