CSR een wassen neus?

 

De realiteit achter die CSR kwam vorige week bij me binnen: ik zat bij de jaarlijkse conferentie van het World Legal Forum in Den Haag, waar ik zelf veel opgestoken heb over manieren om conflicten tussen lokale gemeenschappen en multinationals aan te pakken. Daarbij zijn bedrijven bereid zijn om aan tafel te gaan zitten met die gemeenschappen en te kijken hoe de problemen die er zijn voorkomen, opgelost of gecompenseerd kunnen worden. Deze mechanismen zijn alleen toepasbaar als beide partijen echt willen en als ze beide ook voldoende toegerust zijn om op een gelijkwaardige manier met elkaar in gesprek te gaan.

 

Both ENDS is voortrekker van zo’n initiatief, de Dispute Settlement Facility in de Ronde Tafel voor duurzame palmolie. Maar ook werken we met mensen die de formele, gerechtelijke weg volgen om schendingen van mensenrechten aanhangig te maken. Wij zijn dus zeker geïnteresseerd in dit soort mechanismen. Zeker omdat we ons realiseren dat de formele weg via de rechtelijke macht voor veel lokale gemeenschappen ondoenlijk is, als het gaat om mensenrechten. Vaak staan ze tegenover een bedrijf met advocaten zonder scrupules die zichzelf de volgende opdracht hebben gegeven: "We'll litigate until hell freezes over, and then we'll skate on it."

 

En dus blijf ik met grote vraagtekens zitten over het functioneren van het bedrijfsleven bij internationale samenwerking en ontwikkeling. In de conferentie zat ook een panel met vertegenwoordigers van bedrijven die vertelden wat ze allemaal deden om conflicten te voorkomen en indien nodig te beheersen. Anno 2012 blijken managers hun CEO er serieus van te moeten overtuigen dat mensenrechten belangrijk zijn. En dat schijnt ze alleen te lukken als ze dat belang onderstrepen met een kostenplaatje. De redenering is namelijk dat sociale onrust en rechtszaken niet alleen reputatieschade opleveren maar ook de productiekosten ernstig doen stijgen. Het is dus veel goedkoper om mensenrechten niet te schenden.

 

Is dat echt de moderne CSR? Kiezen we serieus voor een bottom line die is uitgedrukt in kosten en baten? En als dat kostenplaatje niet sluitend is, lappen we dan universeel erkende mensenrechten aan onze laars?

 

De managers van bedrijven zullen het vorige week vast niet zo bedoeld hebben. Maar wat mij duidelijk is geworden is dat we bezig zijn een aantal fundamentele problemen van onze mondiale economie ernstig te ontmenselijken. Dat we met technische en procesmatige hoogstandjes dreigen te vergeten dat we overal ter wereld mensen in hun basisrechten worden aangetast om nieuwe TV’s, meer vlees of een lekker banaantje te produceren. Als bedrijven en hun CEO’s niet begrijpen dat ook voor hen mensenrechten de werkelijke bottom line zijn, is CSR een totale wassen neus.