Both ENDS

Blog / 13 November 2018

Hoe de Nederlandse held het arme Afrika komt ontwikkelen

Afgelopen weekend stond er in De Volkskrant een artikel over het Lake Turkana Wind Power Project in Kenia. Ik verbaasde me en ik maakte me boos over hoe het verhaal wordt verteld. Hoe kan het toch dat mensen zo blind zijn voor het perspectief van een ander? En dat een krant als De Volkskrant zoveel ruimte geeft aan zo'n ongenuanceerd verhaal? Dit is precies waarom zulk soort projecten tot conflicten leiden.

Het artikel promoot een eurocentrische blik op ontwikkeling. De Nederlander Willem Dolleman wordt als een held voorgesteld die, ondanks alle tegenslagen die Afrika voor hem in petto heeft, zich er niet van laat weerhouden zijn droom waar te maken. De Nederlandse volharding, expertise en doeltreffendheid versus de Afrikaanse corruptie, niet functionerende staat en rivaliserende stammen.

IJskast en televisie 

Eurocentrisme is de hardnekkige neiging om de wereld door een Europese bril te bekijken. Wat we in Europa normaal vinden, is normaal. Ontwikkeling in Turkana wordt, volgens Willem Dolleman, belichaamd door een windmolenpark dat welvaart brengt aan de nomadenstammen en dat bovendien Kenia zal verlossen van vervuilende dieselgeneratoren. Dolleman vertelde de stamoudsten van de Turkana, de Samburu en de Rendile dat hij en zijn partners ‘het beste voor hebben met de plaatselijke bevolking. Dat er werk komt, dat ze toegang tot stroom krijgen, straks misschien zelfs een ijskast en een televisie zullen hebben.’ Maar weet Dolleman eigenlijk wat deze mensen zelf als ontwikkeling zien? Misschien staat een ijskast helemaal niet op hun verlanglijst.

Geen vrijbrief

In het artikel reageren de Dolleman en zijn zakenpartners op de rechtszaak waarin de Kenianen aankaarten dat het land waarop het windpark gebouwd is, niet rechtmatig verkregen is. De reactie van de ondernemers is exemplarisch: ‘de nomaden zouden meer profijt dan last van het project hebben’. Ten eerste is dat niet aan Dolleman & co om te bepalen, en ten tweede gaat de rechtszaak daar niet om. Feit blijft namelijk dat de grond onrechtmatig verkregen is. Ondernemen in het buitenland betekent de verantwoordelijkheid om je te houden aan het nationale en internationale recht, en om te begrijpen hoe dat werkt in de gebieden waarin je werkt. Als het nationale rechtssysteem of de nationale overheid niet de wil heeft of in staat is het recht te handhaven, is dit geen vrijbrief om je er niet aan te houden.

Eigen dromen

In mijn werk zie ik keer op keer bedrijven uit 'ontwikkelde' landen komen met een project waarmee ze geloven bij te dragen aan de economische ontwikkeling van een land. Plannen worden gebaseerd op de eigen dromen in plaats van op de dromen van de mensen in het gebied waar het project ontwikkeld moet worden. Ondernemen in een ander land betekent ondernemen in een andere realiteit en een andere politiek- en rechtssysteem. Elke plek heeft een eigen geschiedenis en de mensen die er wonen hebben hun eigen relaties met elkaar en met het land waarop zij wonen.

Kijken door een niet-gekleurde bril

Het artikel getuigt van een gebrek aan vaardigheid om vanuit een ander te denken en bereidheid om te kijken vanuit het perspectief van de mensen in het gebied, en van een gebrek aan kennis van onze eigen koloniale geschiedenis en het denken daarover. Het laat zien hoe eenzijdig de Nederlandse visie op ontwikkeling is: ‘Nu er vooruitgang is door de ontsluiting van het gebied, gaat dat onvermijdelijk gepaard met randverschijnselen en een verlies van tradities. Er lopen meer mensen rond in westerse kleding dan voorheen. In Nederland dragen mensen ook geen klederdracht meer. Dat is jammer, zegt Dolleman, maar mensen krijgen er veel voor terug.’ Misschien wordt het tijd dat ondernemers als Dolleman voorafgaand aan een project eens kijken of mensen eigenlijk zitten te wachten op al dat moois ‘dat je ervoor terugkrijgt’. Daar kun je alleen maar achter komen als je een project gezamenlijk ontwikkelt, als je door een niet-gekleurde bril kijkt, als je oprecht geïnteresseerd bent in andere perspectieven en deze serieus neemt.

 

 

Voor meer informatie

AnnedJweb.jpg

Lees meer over dit onderwerp