Tegenmacht moeten we vieren
Dit is de speech van Danielle Hirsch op de 'Nacht van de Tegenmacht'.
Vandaag vieren we de tegenmacht, dat diverse gebied in onze maatschappij waarin zich alles en iedereen bevindt die niet in de gevestigde instituties van overheid en bedrijfsleven hoort.
Symbolen voor tegenmacht zijn er te over: de pianospelende man in Kiev, de dappere Chinese demonstrant die gewapend met alleen een plastic zak een tank trotseert op het Plein van de Hemelse Vrede, maar ook de duizenden mensen die samen de Occupy-beweging vormden.
De effecten van tegenmacht zijn overal in ons dagelijks leven voelbaar. Dat kan voor iedereen verschillen op persoonlijk gebied. Ikzelf, bijvoorbeeld, zou hier niet gestaan hebben als er in Limburg geen groot katholiek boerengezin zou zijn geweest dat mijn moeder onderdak bood toen de Duitsers in 1940 Nederland bezetten. Met dit verzet redde het gezin niet alleen mijn moeder, die gedurende de hele oorlog voor hun jongste dochter doorging, maar hielp het als doorvoerhuis van Joden velen om via Limburg Duitsland te ontvluchten.
Maar ook in onze hele samenleving zijn de effecten van tegenmacht overal te zien. Wij hadden geen publieke gezondheidszorg gehad als niet een paar eeuwen geleden een aantal rijke dames bij elkaar waren gekomen om weeshuizen te stichten en te zorgen dat mensen behandeld zouden worden als ze ziek waren. We zouden geen 35.000 km aan fietspaden hebben in Nederland als in de jaren 70 geen volksprotest was ontstaan omdat er steeds meer doden in het verkeer vielen. En we zouden niet overal zonnepanelen op daken zien verrijzen als er niet een hele grote beweging zou zijn die duurzame energie promoot.
Deze voorbeelden laten zien dat tegenmacht niet alleen bestaat uit protesten van wat individuen, maar ook uit vele collectieven van mensen die hun ideeën zonder formele plannen en investeringen van overheidswege doen leven.
Tegenmacht brengt de maatschappij dus welzijn en welvaart. Amartya Sen, nobelprijswinnaar voor Economie in 1998 heeft daar uitgebreid onderzoek naar gedaan. Hij toonde op basis van harde cijfers aan dat maatschappijen die de tegenmacht een stem geven, minder hongersnoden, een beter functionerende publieke sector en een gezondere economie hebben. Zijn verklaring daarvoor is simpel; kritiek en onverwachte ideeën stuwen ontwikkeling voort, betrekken alle burgers bij de maatschappij en zorgen op die manier voor gezonde samenlevingen.
Tegenmacht geeft ons ook hoop op de toekomst. In 'This Changes Everything' eert Naomi Klein de tegenmacht van duizenden lokale groepen die zich verzetten tegen oliepijplijnen, offshore havens en kolenmijnen. Zij ziet deze verzetshaarden als onze enige hoop om klimaatverandering binnen de perken te houden. En ik denk dat ze daarin groot gelijk heeft. Zeker na de verkiezing van Trump moeten we onze hoop leggen bij al die mensen die heel direct de bestaande macht uitdagen en zeggen: "Stop, tot hier en niet verder!"
Tegenmacht moeten we vieren. Niet alleen omdat de dagen donkerder en korter worden en elk excuus voor een feestje aangegrepen moet worden, maar ook omdat de tegenmacht overal ter wereld onder druk staat. In veel landen worden mensen die hun stem verheffen tegen grote infrastructurele projecten door de zittende macht afgedaan als lastige tegenstanders van ontwikkeling. Steeds vaker wordt op tegenmacht met geweld gereageerd; de hardhandige onderdrukking van het vreedzame protest tegen de Dakota Access Pipeline in de VS en de moord op Berta Cáceres, begin dit jaar in Honduras, zijn daar slechts twee recente voorbeelden van.
Maar ook in Nederland wordt de ruimte voor het maatschappelijk middenveld kleiner. Steeds vaker worden mensen die hun stem verheffen als lastig bestempeld. Ondernemers, bankiers en politici betrekken maatschappelijke bewegingen en mogelijk kritische stemmen steeds minder in gesprekken en doen de geldstromen die veel tegenbewegingen ondersteunen verminderen. Een voorbeeld is onze eigen overheid die ondanks een duidelijke uitspraak van de rechter in de Klimaatzaak nog steeds verzuimt haar verantwoordelijkheid te nemen en bedrijven blijft steunen die in het buitenland fossiele brandstoffen uit de grond halen. Of de reactie van zowel de NAM als de Minister van Economische Zaken op het protest tegen de gasboringen in Groningen: de schijn van debat wordt opgehouden, maar uiteindelijk blijken de afspraken die gemaakt zijn achter gesloten deuren de doorslag te geven.
We vieren vannacht Tegenmacht. In deze tijden van Trump en Wilders is het voor mij van groot belang om te benadrukken dat tegenmacht iets anders is dan tegenstem. Tegenstemmen verzetten zich in woord tegen de mensen die beslissingen nemen, investeringen doen, en veel macht en invloed hebben over het leven van anderen. Tegenstemmen komen, net als de tegenmacht, zowel van links als van rechts en dagen de zittende macht uit. Wat motivatie en politieke kleur betreft is er geen onderscheid.
Maar er is een groot verschil: de tegenstemmen die vandaag de dag de media domineren, roepen op tot haat en discriminatie, verdelen onze samenleving en bieden geen oplossingen voor de problemen die ze constateren.
Tegenmacht is anders: ze is op zoek naar verbinding, niet alleen binnen de eigen groep maar ook met andersdenkenden om samen het debat aan te gaan op weg naar verbetering. Die tegenmacht staat open voor kritiek en is in staat tot leren. En tegenmacht komt met oplossingen. Oplossingen voor klimaatverandering, voor leefbare steden, voor verbetering van werkomstandigheden van kleine boeren of textielarbeiders.
Met de Nacht van de Tegenmacht vieren we al deze mensen die buiten de lijntjes kleuren en werken aan een betere samenleving, met overtuiging en vaak door hun nek uit te steken. Deze nacht is bedoeld om die mensen in het zonnetje te zetten die de tegenmacht levend houden. En deze nacht is een oproep, aan onszelf en iedereen die het horen kan: koester de tegenmacht, want alleen op die manier zullen we ons blijven ontwikkelen richting een duurzame, eerlijke en gelijkwaardige maatschappij.
Proost... en veel plezier vanavond!
Lees meer over dit onderwerp
-
Blog / 20 september 2016
Als tegenmacht moet je slimmer zijn dan je tegenstander
De tegenmacht legt zich niet neer bij 'business as usual' omdat die niet rechtvaardig is. De strijd om het grote geld leidt niet tot geluk voor iedereen, en is meestal niet goed voor bijvoorbeeld het milieu of vrouwen.
-
Publicatie / 10 juli 2019
-
Externe link / 20 juli 2021
Solidariteit tijdens de pandemie (Jaarverslag 2020)
Both ENDS werkt samen met maatschappelijke organisaties over de hele wereld. Sterke, vertrouwensvolle relaties zijn daarbij cruciaal. Toen begin 2020 de corona-pandemie uitbrak, namen we dan ook direct contact op met onze partners om te vragen naar hun uitdagingen en behoeften.
-
Nieuws / 21 september 2017
Maatschappelijke organisaties wordt de mond gesnoerd
Op 22 september gaan wereldwijd websites van burgerbewegingen en NGO's op zwart. Uit protest en solidariteit. Protest tegen de afnemende mogelijkheden om als actieve burger of organisatie je stem te laten horen, je te verenigen of vreedzaam te betogen.
-
Externe link / 21 september 2016
A Southern perspective on the shrinking space for civil society
Drie leden van de Tegenmacht in het Zuiden geven hun visie op de steeds kleiner wordende bewegingsruimte voor het maatschappelijk middenveld. Volgens Astrid Puentes, Godwin Uyi Ojo and Mónica Lopez Baltodano speelt burgeractivisme een belangrijke rol in het creëren van een eerlijke, inclusieve en duurzame samenleving, en is er een structurele en proactieve aanpak nodig om deze civil society die rol te laten behouden.
-
Nieuws / 15 november 2018
Stilte
Zwijgen zegt soms meer dan duizend woorden. Wanneer collega's van onze partnerorganisaties ons hun verhaal vertellen*, dan is onze reactie vaak: stilte. Bedrukte stilte.
-
Blog / 13 september 2016
De wereldwijde tegenmacht wordt steeds groter
Voor mij zijn onze partnerorganisaties een belangrijke tegenmacht. Both ENDS ondersteunt hen om hun stem te verheffen in beleidsdiscussies. Op deze manier zie ik ook mezelf als tegenmacht tegen het huidige economische systeem.
-
Blog / 23 maart 2017
Déjà vu – van Famatina via Orissa naar de Sioux en Groningen
Steeds als ik naar de beelden uit Groningen kijk, moet ik denken aan al die mensen wereldwijd met wie we al jaren werken en die soms al decennia lang precies hetzelfde meemaken. Mensen zien hun huizen instorten, en zelfs als ze zouden willen verhuizen zouden ze hun woningen aan de straatstenen niet kwijt kunnen. Steeds als ik hun woede en machteloosheid zie, komt de vergelijking bij me op.
-
Nieuws / 25 november 2016
Een hommage aan burgermoed
Volle zalen tijdens de 'Nacht van de Tegenmacht', die Both ENDS samen met Vice Versa, Action Aid, Partos, en PAX en De Nieuwe Liefde in Amsterdam organiseerde afgelopen woensdag 23 november. Het onderwerp leeft, borrelt en maakt nieuwsgierig, zoveel is wel duidelijk. Maar wat is dat eigenlijk, tegenmacht?
-
Evenement / 22 november 2016, 19:00 - 21:00
De Kracht van Tegenmacht
Vice Versa, Both ENDS, Partos, ActionAid en Pax organiseren op woensdag 23 November de Nacht van de Tegenmacht in De Nieuwe Liefde (Amsterdam). Een festival om het belang van de tegenmacht te vieren en een hommage te brengen aan burgermoed wereldwijd. Met voorbeelden uit de praktijk, talkshows, muziek en verdiepende discussies belichten we de verschillende aspecten van tegenmacht. Met z'n allen laten we zien dat een samenleving zonder tegenmacht geen echte samenleving kan zijn.
-
Nieuws / 7 november 2016
23 november: Nacht van de Tegenmacht
Both ENDS organiseert samen met Vice Versa, Partos, ActionAid en Pax op woensdag 23 November de Nacht van de Tegenmacht in De Nieuwe Liefde (Amsterdam). Een festival om het belang van de tegenmacht te vieren en een hommage te brengen aan burgermoed wereldwijd. Met voorbeelden uit de praktijk, talkshows, muziek en verdiepende discussies belichten we de verschillende aspecten van tegenmacht. Met z'n allen laten we zien dat een samenleving zonder tegenmacht geen echte samenleving kan zijn.
-
Voor de pers / 11 november 2024
Reactie Both ENDS op kamerbrief over toekomstige samenwerking met maatschappelijke organisaties
DEN HAAG, 11 november 2024 - Vandaag publiceerde de Nederlandse regering haar beleid voor de toekomstige samenwerking met ontwikkelingsorganisaties, zowel in Nederland als daarbuiten. PVV-minister Reinette Klever zet de bijl in deze financiering: zij heeft besloten om het budget voor steun aan het internationale maatschappelijk middenveld met meer dan tweederde in te krimpen: van grofweg 1,4 miljard naar 0,4 miljard euro in de periode 2026 tot 2030. Dit heeft grote gevolgen voor kritische geluiden in binnen- en buitenland, in een tijd dat de speelruimte van maatschappelijke organisaties wereldwijd toch al steeds kleiner wordt. Karin van Boxtel, directeur van milieu- en mensenrechten organisatie Both ENDS: “Dit is een ongekende stap in precies de verkeerde richting. Maatschappelijke organisaties zijn essentieel voor duurzame en sociale verandering wereldwijd. Internationale bewegingen vervullen meerdere, onmisbare rollen: als waakhond van de rechtsstaat, als aanjager van verandering, en als tegenkracht tegen autoritaire tendensen. Het afzwakken van de steun hieraan, is een veelzeggend signaal.”
-
Externe link / 24 augustus 2022
Steun voor organisaties om veilig te kunnen werken (Jaarverslag 2021)
Both ENDS streeft ernaar dat maatschappelijke organisaties hun werk veilig kunnen doen, om zo de besluitvorming over ecosystemen, milieurechtvaardigheid en mensenrechten te kunnen beïnvloeden. Maar de ruimte voor deze organisaties om zich uit te spreken krimpt op veel plekken. Repressie, bedreiging en geweld tegen milieu- en mensenrechtenverdedigers, inclusief onze partners, neemt toe.
-
Nieuws / 10 februari 2020
Maatschappelijke organisaties komen op voor hun recht de gevolgen van de palmolieproductie aan de kaak te stellen
Wereldwijd veroordelen maatschappelijke organisaties de uitlatingen van vertegenwoordigers van palmolieproducenten tijdens een overleg met de Maleisische overheid. Vertegenwoordigers van deze bedrijven hebben kritische NGO's "toxische entiteiten" genoemd en de Maleisische overheid verzocht hen niet toe te laten tot het land. De partners van Both ENDS hebben een reactie gepubliceerd waarin ze opkomen voor hun recht "de realiteit te onthullen van de impact van de palmoliesector waarmee onze gemeenschappen geconfronteerd worden."
-
Nieuws / 20 september 2019
Oproep tot solidariteit met Filipijnse voorvechters van milieurechten
We zijn geschokt en verontrust door berichten over een georganiseerde inval bij het hoofdkwartier van een milieuorganisatie op de Filipijnen. Weliswaar heeft de inval tot op heden niet plaatsgevonden, maar we zijn zeer bezorgd over de medewerkers.
-
Nieuws / 10 december 2018
Aandacht en inzet voor mensenrechten in Colombia door kabinet vergroot
Premier Mark Rutte was vorige week met een grote handelsdelegatie op missie in Colombia en kwam daar niet alleen op voor Nederlandse bedrijven, maar ook voor de mensenrechten. Daarmee kwam hij tegemoet aan de oproep van Both ENDS en 10 andere maatschappelijke organisaties, verzameld in het 'Colombia Platform Nederland' om tijdens zijn bezoek aandacht te besteden aan het verbeteren van de zorgelijke mensenrechtensituatie en het spoedig uitvoeren van het 2 jaar oude vredesakkoord.
-
Nieuws / 9 december 2016
3 stappen voor mensenrechten in ontwikkelingssamenwerking
Deze maand vieren we de 30e verjaardag van zowel de VN Verklaring voor het Recht op Ontwikkeling als van de Internationale Dag van de Mensenrechten. Both ENDS doet, samen met gemeenschappen en organisaties over de hele wereld, een oproep aan Ontwikkelingsbanken, overheden en bedrijven om 3 stappen te zetten voor het naleven van mensenrechten in ontwikkelingssamenwerking.
-
Externe link / 29 september 2008
The Joke Waller-Hunter Initiative
The JWH Initiative aims to stimulate leadership of young people in environmental Civil Society Organizations in order to secure dedicated, knowledgeable and skillful leaders for the environmental movement in the developing world.
-
Dossier /
Het JWH Initiative: ondersteuning van jonge leiders op milieugebied
Doel van het JWH-initiatief is het leiderschap van jongeren in milieuorganisaties te stimuleren via kleine persoonlijke beurzen om hun kennis, ervaring en opleiding te vergroten.
-
Nieuws / 20 oktober 2016
Laura Cáceres: “Ik zet mijn moeders strijd voor het leven voort”
Deze week is Laura Zuniga Cáceres, de dochter van Berta Cáceres*, op bezoek in Nederland. Ze zal gaan praten met de directeuren van de betrokken departementen van Buitenlandse Zaken, nam deel aan een colloquium over inheemse rechten van de Universiteit Leiden en ontmoette verschillende Nederlandse organisaties. Both ENDS sprak deze moedige jonge vrouw over de situatie in Honduras en haar motivatie om haar moeders strijd voort te zetten.