Van provinciale grondwet naar internationaal recht

Botsing provinciaal en nationaal recht

Diego Rodriguez is werkzaam bij M’Bigua. Hij vertelde meer over hoe de provincie Entre Rios zich verzette tegen het afdammen van een rivier. De nationale overheid van Argentinië had hier de bouw van een dam gepland, terwijl de natuurlijke hulpbronnen sinds een paar jaar in handen van de provincie zijn. Nadat de provincie deze zaak gewonnen had, besloten ze nog een stap verder te gaan. In de provinciale grondwet werd het recht op schoon, betrouwbaar en veilig drinkwater opgenomen, wat tot een pittige discussie leidde met de nationale overheid. Het was voor mij heel inspirerend te horen hoe een heel land in beweging kan komen om zijn nationale wetgeving aan te passen. Zoiets helpt ook weer om nationale rechten verder internationaal erkend te krijgen.

Riachuelo onder toezicht van de Ombudsman
Hierna sprak Leandro Garcia Silva, de Ombudsman van Argentinië. Hij leidt een onafhankelijk instituut, dat de overheid controleert op het naleven mensenrechten. Na enorm veel klachten over de ongezonde leefomgeving van de Riachuelo rivier (dat is een klein gebied waar maar liefst 35% van de Argentijnse bevolking leeft), besloot de ombudsman hier werk van te maken. Hij organiseerde bijeenkomsten voor belanghebbenden en heeft maatschappelijke organisatiesuitgenodigd om hun bevindingen te delen. Farn en Greenpeace Argentinië waren op deze manier van meet af aan betrokken bij de vuile rivier. De Ombudsman werd later toezichthouder bij het opruimen van de rivier.

Schonere bedrijven tijdelijk op achterstand
Het panel werd afgesloten door Marcelo Taboade. Marcelo werkt voor UISCUMARR, een organisatie die is opgericht door een groep van bezorgde bedrijven die inzagen dat het zo niet langer kon met de vervuiling van de Riachuelo. UISCUMARR helpt nu bedrijven om over te schakelen naar meer milieuvriendelijke technologieën, het terugdringen van watergebruik en het behandelen van afvalwater. Deze bedrijven zijn nu wettelijk verplicht mee te doen. Zij lopen wel een tijdelijke concurrentieachterstand op: zij investeren wel in dure technologieën, terwijl hun concurrenten elders dat nog niet doen. Voorlopig is de kans dat een bedrijf wordt gepakt wegens milieuovertredingen nog klein: de handhaving laat nog te wensen over.

Schoon, gezond en duurzaam
De bijeenkomst was zeer inspirerend. Het was erg bemoedigend om te merken dat juridische instrumenten daadwerkelijk effect kunnen hebben in de strijd om een schone leefomgeving wereldwijd. Izabella Dias en ik zijn nu nog alle conclusies en aanbevelingen aan het verwerken en dan zullen geven we ze aan de Independent Expert on a Clean, Healthy and Sustainable Environment van de VN. Deze is aangesteld in 2012. Hij krijgt drie jaar de tijd om te onderzoeken of het recht op een schone, gezonde en duurzame leefomgeving zou moeten bestaan en hoe dat  zou moeten worden afgedwongen. Wij zijn in ieder geval tot de conclusie gekomen dat een dergelijk recht broodnodig is!

Thirza Bronner