Both ENDS

Blog / 8 March 2019

Vrouwen leiden strijd om landrechten voor de Avá Guaraní

Ik reis, samen met vijf vrouwen van Platform Suace Pyvyvõhára, naar Mingã Pora, in het oosten van Paraguay. Zo'n 45 families van de inheemse gemeenschap Tekohá Suace hebben zich hier in 2016 gevestigd. Tekohá betekent in Guaraní 'de plek waar we zijn wat we zijn'. Ze hebben hun van afval in elkaar gezette tentjes opgeslagen op een klein strookje land met aan de ene kant een sojaveld en aan de andere kant een natuurreservaat, eigendom van het bedrijf Itaipu.

We vertrekken om 5 uur 's morgens uit Asunción. De eerste 6 uur is de weg goed onderhouden. Links en recht van de weg staan enorme silo's, prachtige villa's en uitgestrekte soja- en maisvelden. Het laatste uur rijden we over een onverharde weg.

Eenmaal aangekomen worden we hartelijk ontvangen door de hele gemeenschap, die bestaat uit opvallend veel vrouwen en nog jonge kinderen. Al snel wordt duidelijk in wat voor situatie deze inheemse gemeenschap al jaren leeft. Illegaal op een klein strookje land, zonder toegang tot drinkwater, voedsel, transport of medische zorg. En hoe zwaar het voor met name de vrouwen is die onder deze omstandigheden, met hun kinderen en familie moeten zien te overleven. Hun emotionele en fysieke kwetsbaarheid op een plek waar ze geen enkele bescherming hebben is schokkend.

Twee keer van hun land verdreven

Het is een lange en trieste geschiedenis. In het kort komt het erop neer dat deze gemeenschap in de jaren '70 van hun land is verdreven, net als 37 andere gemeenschappen. Ze moesten plaats maken voor de bouw van 's werelds grootste stuwdam Itaipu, op de grens van Brazilië en Paraguay. Een deel van hun land is onder water verdwenen, een deel is verkocht aan boeren en een deel is natuurreservaat geworden. In 2016 werd de gemeenschap Tekohá Suace voor de tweede keer met geweld van het land verdreven waar ze toen verbleven. Uit nood zijn ze teruggevlucht naar de regio waar ze oorspronkelijk vandaan komen, en waar ze nu nog altijd 'illegaal' verblijven.

De boswachters van het reservaat zien er nauw op toe dat de Avá Guaraní er niet jagen, niets verbouwen en niet vissen. Ze komen zo nu en dan langs om in de pan te kijken of er niet toch een wild beest in zit. Het land van de boeren is verboden privéterrein. En tot overmaat van ramp heeft Itaipu vier maanden geleden vanwege aanhoudende droogte besloten het water in de rivier, waar de gemeenschap zichzelf en hun kleren kon wassen, te gebruiken om de watertoevoer naar de dam te verzekeren. Van de rivier is niet veel meer over en de waterspiegel daalt nog met de dag.

Vrouwen nemen de leiding

De drijvende kracht in de gemeenschap is Amada. Ik heb haar twee keer eerder ontmoet en ze is duidelijk sterker en meer gedecideerd dan ooit. Ze is de dochter van Cristóbal Martínez, de dorpsleider. Zij bepaalt, samen met haar vader, de strategie. Zij neemt deel aan de overleggen van Platform Suace Pyvyvõhára en bespreekt hun situatie in (inter)nationale fora. Zij beheert de GAGGA fondsen die ze van Fondo de Mujeres del Sur ontvangen voor eerste levensbehoeften. Ze heeft een vrouwencommissie opgericht die een steeds grotere rol speelt in de zoektocht naar een oplossing. Het is duidelijk dat de vrouwen hier de leiding hebben genomen.

Internationale steun

De nationale en internationale aandacht voor de strijd van deze gemeenschap biedt ze hoop. Het Platform Suace is opgezet om met Paraguayaanse organisaties en de gemeenschap te bespreken welke acties er moeten worden ondernomen om hun recht op land te verzekeren. Met de steun van Both ENDS en GAGGA kunnen ze oa. juridische ondersteuning betalen. Ook Amnesty Paraguay ondersteunt onvermoeibaar met haar expertise en acties. Andere leden van het Platform bieden ondersteuning variërend van voedsel en medische zorg, eindeloos overleg met overheidsinstanties, juridische steun, onderzoek, maar ook vervoer tussen Asunción en Mingã Pora.

Het huidige politieke klimaat lijkt hen ook welgezind. De nieuwe baas van het reservaat kwam kennismaken tijdens ons bezoek om te laten weten dat hij uit is op een goede relatie met de gemeenschap en dat ze er alles aan zullen doen wat er binnen hun mandaat valt om ondersteuning te bieden. Itaipu zal zijn verantwoordelijkheid moeten nemen: door de megadam Itaipu hebben 600 inheemse families 150.000 hectare land verloren, maar het bedrijf heeft tot nu toe slechts 1.300 ha voor 2 inheemse gemeenschappen aangekocht als compensatie.

Tussen wanhoop en hoop

De verhalen van de gemeenschap getuigen van kracht, maar ook van wanhoop. Een van de mensen vertelt tijdens ons bezoek: "Veel mensen hier hebben honger en zijn ziek. We lijden veel. Soms geeft een deel van de gemeenschap de hoop op, maar dan vertellen de leiders en de mensen van het Platform Suace wat ze aan het doen zijn en dan krijgen we weer hoop. Samen gaan we het redden. Zonder onze leiders of de hulp van buitenaf waren we al lang verdwenen".

Amada zegt tenslotte: "De strijd van ons volk is lang en moeilijk. We verliezen onze cultuur omdat ons volk verdeeld is. Maar de vorige regering luisterde niet eens naar ons. Deze lijkt ons wel te willen helpen. Dat is een grote stap. En er is geen gemeenschap die zoveel nationale en internationale ondersteuning krijgt. We mogen de hoop niet verliezen."

Voor meer informatie

Lees meer over dit onderwerp