Wereldbankstandaard nummer 5: Gedwongen verhuizingen
Door
Pieter Jansen
Wereldbankstandaard nummer 5: Gedwongen verhuizingen
Financiering van landroof
Okok werkte in de regio waar hij vandaan komt, het zuiden van Ethiopië, aan de uitvoer van een sociaal economisch programma van de Wereldbank. Nu zit hij aan tafel om het woord te doen voor zijn eigen volk, de Anuak, de bewoners van deze regio. Hun land wordt stelselmatig door de Ethiopische overheid geconfisqueerd, waarna het in handen komt van de Tigray, de dominante bevolkingsgroep uit het Noorden. Het land van de Anuak wordt gebruikt voor plantages, bijvoorbeeld voor de katoenteelt en de Anuak zelf worden in modeldorpen geplaatst waar ze niet of nauwelijks in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien. Okok kent het Wereldbankprogramma van binnenuit en zegt dat geld van de bank is gebruikt om de gedwongen verhuizing naar deze dorpen mogelijk te maken.
Geweld
Hoewel de Ethiopische grondwet de landrechten van minderheden beschermt, voert de overheid in de praktijk een apartheidsregime uit. Veel van zijn mensen zijn vermoord en zelf verdween hij meerdere malen in de gevangenis. Uiteindelijk moest ook Okok vluchten. Tegenwoordig verblijft hij in een vluchtelingenkamp over de grens. Het inspectiepanel van de Wereldbank heeft gekeken naar de aanklacht die Okok samen met anderen over de steun aan deportatie heeft ingediend, maar het heeft geen bewijs gevonden voor een directe relatie tussen het geweld tegen Okok’s mensen en het sociale programma van de Bank. De Wereldbank is niet direct verantwoordelijk voor het geweld, zegt het panel, maar moet zich wél bewust zijn van de politieke realiteit in een land: de bank opereert tenslotte niet in een vacuüm.
De rol van de Wereldbank
Okok’s verhaal staat niet op zichzelf. Jaarlijks worden wereldwijd meer mensen gedwongen te verhuizen door infrastructuurprojecten - zoals grote dammen, wegen en mijnbouw- dan door oorlog en conflicten. De Wereldbank is als financier van dit soort grote projecten een van de belangrijkste veroorzakers van deze gedwongen verhuizingen: volgens een recent rapport van de bank zelf werden alleen al de afgelopen tien jaar, miljoenen mensen van hun land en uit hun huis gezet als gevolg van investeringen van de Wereldbank. Het onderzoek laat bovendien zien dat de bank in al die jaren niet goed heeft bijgehouden hoe het deze mensen na een verhuizing is gegaan.
Safeguard nummer 5
Deze week publiceert de Wereldbank de conceptversie van haar nieuwe safeguards de website, zodat andere partijen advies en input kunnen geven. Safeguard nummer 5 bijvoorbeeld, zou moeten voorkomen dat mensen gedwongen worden te verhuizen. In het uiterste geval van een verhuizing zou samen met betrokkenen moeten worden gekeken naar het verhuisplan. Daarbij moet niet alleen gekeken worden naar vervangende woonruimte, maar ook naar de verschillende mogelijkheden voor levensonderhoud in de nieuwe situatie. De toegang tot natuurlijke hulpbronnen dient voor vissers en mensen die van het bos leven, te zijn gegarandeerd.
Zwakkere regels
Voorbeelden zoals dat uit Ethiopië en rapporten zoals het genoemde rapport over gedwongen verhuizingen, tonen echter aan dat de uitvoering van het sociale -en milieubeleid van de Wereldbank behoorlijk te wensen overlaat. Maar in plaats van het beleid aan te scherpen, investeert de bank in de komende jaren in nog meer risicovolle grote projecten waarbij gedwongen verhuizingen vaak voorkomen. Als het aan het management van de bank ligt hoeven verhuisplannen niet langer altijd gemaakt te worden voordat een project wordt goedgekeurd. De Wereldbank wil bovendien de uitvoering en naleving van de bankregels overlaten aan de landen zelf. Het voorbeeld uit Ethiopië van Okok en zijn mensen, laat zien waar dit tot kan leiden: hij verblijft inmiddels al een paar jaar in een vluchtelingenkamp, samen met vele lotgenoten die van hun land zijn verdreven door hun eigen overheid. Met geld van de bank word je je land ontnomen, waarna de bank niet goed weet wat er met je gebeurt. Vervolgens mag je wel meepraten over een verscherping van de regels van de bank die aan jouw deportatie meebetaald heeft. En deze bank heeft als voornaamste doel tijdens dat gesprek om de regels vooral soepel te houden voor het land dat geld leent.
Both ENDS dringt samen met Okok aan bij de bank op de stopzetting van gedwongen verhuizingen. De safeguards moeten ervoor zorgen zijn dat geld van de Wereldbank niet langer wordt gebruikt voor projecten waarvoor mensen van hun land of uit hun huis worden gezet.
Het Wereldbankrapport over gedwongen verhuizingen (juni 2014)
Meer info over de Ethiopië-case
Meer info over de Wereldbank Safeguards review consultatie vind je hier: www.safeguardcomments.org. Both ENDS co-hosts deze website.
Lees meer over dit onderwerp
-
Blog / 13 November 2015
Internationale ontwikkelingsbanken zouden moeten investeren in democratie in Myanmar
Door Pieter JansenInternationale ontwikkelingsbanken zouden moeten investeren in democratie in Myanmar -
Publicatie / 18 June 2024
-
Blog / 12 July 2019
De Nederlandse deelname in de AIIB - een internationale bank met Chinese karakteristieken
Door Pieter Jansenen Stijn Deklerck van Amnesty International Nederland
Op 12 en 13 juli houdt de Aziatische Infrastructuurinvesteringsbank (AIIB) haar jaarvergadering in Luxemburg. China nam het initiatief voor de oprichting van deze internationale bank, en dit is de vierde jaarvergadering in haar bestaan. Nederland neemt als aandeelhouder van de bank aan deze bijeenkomst deel.
-
Blog / 24 June 2019
De Europese Investeringsbank kan en moet zonder gas
Door Pieter JansenDe Europese Investeringsbank EIB moet van het gas af, en Nederland kan daarin het voortouw nemen. Nederland lijkt in haar energiebeleid steeds minder te leunen op gas, en lijkt ook bij de EIB aan te sturen op gasvrije investeringen. Nu is het zaak om die positie vol te houden en ook de andere EU-landen daarvan te overtuigen.