Zuid-Amerikaanse organisaties verleggen hun grenzen
Door
Eva Schmitz
Het La Plata Basin in Zuid-Amerika verbindt Argentinië, Bolivia, Brazilië, Paraguay en Uruguay. De bestaanszekerheid van de miljoenen mensen die er wonen -stadsbewoners, kleinschalige boeren en vissers, en inheemse volkeren- staat onder druk door industriële sojateelt, mijnbouw en houtkap en door de aanleg van stuwdammen en havens. De Covid-19 crisis maakt de situatie alleen maar erger.
Lokale natuur- en mensenrechtenorganisaties blijken onmisbaar nu overheden in sommige landen het laten afweten. De humanitaire hulp die deze organisaties bieden is vaak de enige ondersteuning voor de afgelegen gemeenschappen in het gebied.
De landen in het stroomgebied van het De la Plata-basin gaan verschillend om met de Covid-19 crisis. In Argentinië en Paraguay reageerden overheden snel en lijkt de uitbraakredelijk onder controle. In Bolivia is de reactie een afspiegeling van de chaotische politieke situatie die is ontstaan met het plotselinge vertrek van president Evo Morales. In Santa Cruz, het epicentrum van de uitbraak en het economisch centrum van het land, is de situatie is niet onder controle en dreigt het zwakke gezondheidssysteem ineen te storten.
De situatie is Brazilië is ondertussen ronduit alarmerend; de kranten berichten dagelijks over het snel stijgende aantal doden. President Bolsonaro bagatelliseert de pandemie en is behalve de dictators van Turkmenistan en Wit-Rusland de enige wereldleider die het gevaar ervan ontkent. Organisaties in de deelstaat Mato Grosso vertellen dat mensen in doodsangst leven. Ondanks de geringe bevolkingsdichtheid waart ook daar het virus vrij rond. In dit soort afgelegen gebieden is volstrekt onduidelijk wat de regels zijn omdat lokale en centrale overheden tegengestelde boodschappen afgeven.
Ondanks de verschillen in aanpak is er ook een pijnlijke overeenkomst tussen de landen. Covid-19 verdiept de tegenstellingen: in het hele stroomgebied zijn het de arme mensen die de hardste klappen krijgen. Ze werken in de informele sector en kunnen niet vanuit huis werken. Afgelegen gemeenschappen hadden al heel snel geen toegang meer tot basisvoorzieningen zoals water en gezondheidszorg, en zien voedselreserves verdwijnen als sneeuw voor de zon. Na twee weken lockdown sloeg de honger al toe. In sommige delen verstrekt de overheid een basisuitkering, maar voor mensen in afgelegen gemeenschappen zijn de kosten om naar de stad te reizen om de uitkering te kunnen ontvangen, even hoog als de uitkering zelf.
Ondertussen gaan overheden volop door met investeringen die de leefomgeving van veel van deze mensen verder aantasten: bovenstrooms in de Pantanal gaat de aanleg van kleinschalige dammen onverminderd door, net als de aanleg en uitbreiding van controversiële havens. Eerder leidde dat tot verzet van de lokale bevolking, maar nu mensen met de dagelijkse noden bezig zijn, lijken overheden vrij spel te hebben.
Maatschappelijke organisaties, coöperaties en vrouwengroepen doen wat ze kunnen om de nood te ledigen. Hugo Olmedo van CODES in Paraguay vertelt hoe sinds het begin van de lockdown de telefoons van de organisatie roodgloeiend staan. Mensen zitten opgesloten in afgelegen gebieden en weten niet hoe ze verder moeten. CODES heeft in reactie in korte tijd duizenden lokale gemeenschappen voorzien van eten, sanitaire middelen, nieuwe zaden voor hun tuinen en informatie over de uitbraak.
Ook in Brazilië schakelen maatschappelijke organisaties snel om. Het 'Rede Pantaneiros' – een netwerk van leiders uit verschillende gemeenschappen in de Pantanal- zorgt voor water, voedsel en voorlichting.
Deze crisis laat duidelijk het belang zien van wendbare organisaties die dicht bij de lokale gemeenschappen staan, zeker in landen waar het overheidsbeleid niet adequaat te reageert op acute crises. Ze zijn in staat sneller en gerichter steun te bieden dan de overheid of internationale organisaties. Zij zien bovendien heel goed dat niet alleen hulp voor de korte termijn nu van belang is, maar dat juist nu geïnvesteerd moet worden in duurzame en lokale voedselproductie met het oog op zelfvoorziening.
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier /
Onder druk wordt alles vloeibaar: achter de schermen in coronatijd
In tijden van wereldwijde lockdown gaat alle aandacht uit naar de zorg, naar het verdriet van mensen die dierbaren verliezen, naar thuisscholende kinderen en de buurvrouw die zelf niet meer naar de supermarkt kan. Ambtenaren en politici zijn hard aan het werk om zowel de huidige…
-
Dossier /
Wetlands without Borders
Via het Wetlands without Borders-programma zetten we ons in voor duurzaam en maatschappelijk verantwoord beheer van het wetlandsysteem La…
-
Nieuws / 19 mei 2020
Effectieve aanpak van COVID-19 vraagt om een mondiale reset
Op maandag 11 mei publiceerde de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) op verzoek van de regering een spoedadvies over een effectieve Nederlandse bijdrage aan de mondiale strijd tegen het coronavirus. Samen met bedrijven, wetenschappers en milieu-, mensenrechten en ontwikkelingsorganisaties presenteert Both ENDS vandaag een reactie op dit advies, waarin we een aantal suggesties doen zodat we juist nu…
-
Nieuws / 19 mei 2020
Vrouwen uit de Nigerdelta roepen Shell op te stoppen met het vervuilen van hun lucht en water
De bewoners van de Nigerdelta zijn al tientallen jaren het slachtoffer van lucht- en watervervuiling door de activiteiten van Shell. Dit jaar heeft vrouwenorganisatie Kebetkache uit Nigeria Shell tijdens de aandeelhoudersvergadering ter verantwoording geroepen voor de gevolgen. Olielekkages moeten worden opgeruimd en het affakkelen van de vrijkomende gassen moet stoppen. Dit is inmiddels des te urgenter geworden door de…
-
Blog / 7 juli 2020
Blinde vlek voor Noordoost-Brazilië maakt lokale organisaties onmisbaar
Door Eva SchmitzPernambuco, in het uiterste noordoosten van Brazilië, is een van de armste regio's van het land. Een van de belangrijkste projecten om ontwikkeling in de deelstaat op gang te brengen, is de uitbreiding van de diepzeehaven van Suape, compleet met olieraffinaderij en scheepswerven. Het gebied van de haven is enorm; met 13.500 hectare is het groter dan alle terreinen van de haven van Rotterdam bij elkaar. Helaas ligt de haven middenin een bijzonder en kwetsbaar ecosysteem van mangrovebossen en Atlantisch regenwoud, dat door de uitbreiding ernstig wordt bedreigd. Ook de ongeveer 25.000 mensen die in dit gebied wonen lopen risico. De meesten behoren tot zogenaamde 'traditionele vissersgemeenschappen', onder meer Quilombola-gemeenschappen, afstammelingen van tot slaaf gemaakte mensen. De gemeenschappen zien hun visvangst snel achteruit gaan door de toenemende…
-
Blog / 13 mei 2020
Goud, koper en gas kun je niet eten
"Het virus verspreidt zich sneller dan de informatie", was het eerste dat wij in Nederland hoorden over de verspreiding van COVID-19 in veel Afrikaanse landen en de maatregelen die ertegen genomen werden. Terwijl noodsituaties werden afgekondigd, grenzen werden gesloten en bij ons beelden van gewelddadige leger- en politieoptredens binnenstroomden, wisten veel mensen buiten de grote steden nog niet wat er aan de hand was. Toen meer duidelijk werd, ontstonden grote zorgen over de gevolgen van de genomen maatregelen: het stilvallen van de informele economie, voedseltekorten en…
-
Blog / 13 april 2020
Invest International – een gouden kans voor vergroening van onze handelsrelaties
Minister President Rutte wil al vanaf zijn vorige Kabinet met Invest-NL en Invest International, twee nieuwe financiële organisaties als groene erfenis achterlaten. Met de komst van de COVID-19-crisis zijn deze organisaties belangrijker dan ooit. Ze komen op afstand van de overheid te staan, zodat er snel en zakelijk gehandeld kan worden, en hebben als doel investeringen in duurzame en maatschappelijke projecten te stimuleren. Met een bruidsschat van 2,5 miljard euro geven ze financiële steun aan bedrijven in sectoren waar de markt het laat afweten en die tegelijkertijd in het hart van de transitie staan. Vanuit Both ENDS zien wij dit als een essentiële stap om écht de deur te sluiten naar onze oude vervuilende leefwijze en duurzaamheid centraal te krijgen in ontwikkelingen in de energiesector, in de organisatie van ons transport- en mobiliteitssysteem, in de manier waarop we onze voedsel…
-
Blog / 2 februari 2022
-
Blog / 5 mei 2020
Vrijheid
Door Karin van BoxtelVandaag viert Nederland de vrijheid. Onze vrijheid gaat verder dan leven in vrede. We hebben de vrijheid om op TV, in de krant en op sociale media beleid over bijvoorbeeld het opheffen van de lockdown naar hartenlust ter discussie te stellen. Dat kan in vrijheid, omdat we onze rechten op vrije meningsuiting goed beschermd weten. Hoe anders is dat in landen waar autoritaire leiders de crisis als excuus aangrijpen om deze rechten bij het…
-
Blog / 15 april 2020
Juist nu! Investeren in een sociaal gelijkwaardige en duurzame samenleving
Door Wiert WiertsemaNadat Wopke Hoekstra zich op 26 maart de woede van Zuid-Europese landen op de hals had gehaald door het Europese noodfonds te blokkeren, waren ook wij ineens 'benepen en egoïstische' Nederlanders (Parool) en moesten wij 'maar ergens anders vakantie vieren' (RTL Nieuws). De toon was gezet. De stroefheid waarmee op Europees niveau afspraken zijn gemaakt over steun, staat in schril contrast met de snelheid waarmee twee weken eerder in ons eigen land de welkome steunmaatregelen voor werknemers, ondernemers en bedrijfsleven zijn aangekondigd. We hebben niets geleerd van ons eigen…
-
Blog / 14 april 2020
Stop WTO-onderhandelingen tot iedereen weer volwaardig mee kan doen
De Wereldhandelsorganisatie (WTO) wordt - zeker nadat president Trump in 2019 besloot de stekker uit een van de belangrijkste WTO-lichamen te trekken (het orgaan waar landen in beroep kunnen gaan bij handelsgeschillen) - vaak gezien als een instelling in crisis: vleugellam en niet meer relevant. Toch ondertekenden meer dan 150 maatschappelijke organisaties, netwerken en groepen vanuit de hele wereld een brandbrief aan…
-
Publicatie / 2 december 2014
-
Blog / 20 mei 2020
'Gezellig thuis met de familie': drie vrouwen in dorpen in Latijns-Amerika over de Covid-19 crisis
"De Covid-19 crisis raakt iedereen, maar op een andere manier. In het ene land merkt men er minder van dan in het andere, in de steden zijn de problemen van een heel andere aard dan op het platteland en mannen hebben op een heel andere manier last van alle restricties dan vrouwen. Een aantal van de organisaties waarmee we in Latijns-Amerika werken, praatten met vrouwen van het platteland over de gevolgen die de crisis voor hen heeft in het dagelijks leven, en wat zij doen om het hoofd boven water te houden. Hieronder volgt een kleine selectie uit die gesprekken (vrij vertaald uit het Spaans), om een beeld te geven van de situatie waarin vrouwen in afgelegen gebieden zich nu bevinden, van de enorme solidariteit die er heerst…
-
Blog / 12 mei 2020
Post-corona economie: 5 adviezen aan de Nederlandse overheid voor het behalen van de SDG-doelen en het klimaatakkoord
Door Daniëlle Hirsch en Maria van der Heijden
Het maatschappelijk debat over de rol van Nederland in de crisis van de wereldeconomie is losgebarsten. Centraal daarin: hoe vangen we klappen voor de Nederlandse economie op terwijl we tegelijkertijd oog houden voor het verduurzamen van internationale ketens en handel? Wij – Both ENDS en MVO Nederland – maken ons in die discussies vooral zorgen over wat we horen over mensenrechten, klimaat en milieu. Dat dat slechts 'toeters en bellen' zouden zijn, waar in crisistijd geen aandacht voor is. Dat terwijl de coronacrisis juist laat zien dat onze huidige economie onlosmakelijk verbonden is met vervuiling van de aarde en mensen over de hele wereld in zeer kwetsbare posities brengt.Kortom: we moeten onze economie weerbaar maken voor dit soort klappen. En dat betekent nu inzetten op de Sustainable Development Goals (SDG's) en het klimaatakkoord. We richten ons daarbij graag eerst tot…
-
Blog / 16 april 2020
Voor een andere toekomst zijn nieuwe gezichten nodig
In deze tijd van crisisgedreven reflectie lezen we uit alle hoeken en gaten rake analyses van verleden en heden, die worden vertaald in actieagenda’s. Veel analyses zijn inhoudelijk – ze gaan over ongelijkheid, klimaat, financiële sector, gezondheidzorg, onderwijs, vrouwenrechten. Ze gaan over het ‘wat’ en veel minder over ‘wie’ of ‘hoe’. Maar een andere toekomst bouw je samen met iedereen van jong tot oud, man én vrouw. Deze toekomst overkomt…
-
Nieuws / 26 september 2018
Nieuwe stuwdammen in Braziliaanse Pantanal voorlopig in de ban
Goed nieuws uit Brazilië! ANA, het nationale wateragentschap van Brazilië, geeft voorlopig geen vergunningen meer af voor de bouw van nieuwe stuwdammen in het Braziliaanse Paraguay-bassin dat deel uitmaakt van de Pantanal wetlands in Zuid-Amerika. De stop duurt tot minimaal mei 2020. Dan worden de uitkomsten gepubliceerd van het uitgebreide onderzoek naar de sociaaleconomische en milieugevolgen dat ANA in 2016 in gang gezet…
-
Blog / 16 juni 2020
De politieke en industriële elites in Indonesië grijpen hun kans
In september 2019 vulden de straten van Jakarta zich met woedende demonstranten. Ze protesteerden tegen de ‘Omnibus-werkgelegenheidswet’ die ervoor zou zorgen dat de regels voor mijnbouw versoepelen, bedrijven nauwelijks meer aansprakelijk worden gesteld voor gepleegde misdrijven en de nationale anticorruptie-commissie minder macht krijgt. Vandaag de dag zijn zulk soort protesten in Indonesië absoluut niet meer mogelijk vanwege de Covid-19 crisis en bijbehorende lockdown-maatregelen. Andere manieren voor Indonesische burgers om enige invloed te hebben op besluit- en…
-
Nieuws / 14 november 2018
Dag van de Paraguay-rivier
Ieder jaar op 14 november wordt in het Braziliaanse Cáceres de dag van de Paraguay-rivier gevierd. Dit is begonnen in 2000 toen het maatschappelijk middenveld voor het eerst de handen ineensloeg en met succes campagne voerde tegen de bouw van de Hidrovía Paraguay-Paraná, een waterweg…
-
Blog / 30 april 2020
Gasvondst in Mozambique: zegen of vloek?
Door Anne de JongheCovid19 legt onze economie onder een vergrootglas. Nu een groot deel van de wereldhandel is stilgevallen, komt de spanning tussen internationale bedrijvigheid en lokaal welzijn in beeld. Dat is goed zichtbaar in Noord-Mozambique, waar in 2011 een van de grootste gasvelden ter wereld is ontdekt…
-
Nieuws / 15 juni 2023
Bio-culturele corridors herstellen het La Plata stroomgebied
Zelfs een gebied als het La Plata Basin in Zuid-Amerika, bekend om zijn majestueuze rivieren en wetlands, kampt met droogte. Een groep organisaties…