'Nederlandse overheid handelt intrasparant en onzorgvuldig bij de herbeoordeling van het Mozambique gasproject'
Op maandag 1 juli werden vragen van Tweede Kamerleden over het Mozambique LNG project en de betrokkenheid van Atradius DSB beantwoord door staatssecretaris Van Rij. TotalEnergies is de projectleider van het Mozambique LNG project in de noordelijkste provincie van Mozambique. Het Nederlandse bedrijf Van Oord krijgt daarvoor een exportkredietverzekering van 1 miljard euro van de publieke Nederlandse verzekeraar Atradius Dutch State Business.
De Tweede Kamer heeft afgelopen jaren grote zorgen over dit project geuit en zich betrokken getoond door het stellen van vragen (mondeling en schriftelijk), moties in te dienen en het Ministerie van Buitenlandse Zaken om een onafhankelijke evaluatie van de besluitvorming rondom dit project te verzoeken. De Ministeries en Atradius DSB lijken zich hier echter weinig van aan te trekken. Een aangenomen motie wordt niet uitgevoerd, en ondanks herhaaldelijke verzoeken tot meer transparantie horen we pas na 3 maanden dat er een herbeoordeling van het project door Atradius DSB bij de ministers op tafel ligt. De overheid lijkt niet te hebben geleerd van de grove fouten die zijn gemaakt bij het verstrekken van de oorspronkelijke exportkredietverzekering voor het riskante gasproject (zie de recente publicatie van Both ENDS en Milieudefensie: ’ Acceptable Risk? How the security of Cabo Delgado was ignored for the Netherlands LTd’ ). Gemaakte beloftes om de herbeoordeling van de verzekering zorgvuldiger en transparanter aan te pakken, worden niet nagekomen.
De antwoorden op de Kamervragen onderstrepen opnieuw dat sprake is van een structureel probleem. Dit staat er in de antwoorden:
- Atradius DSB heeft haar inzichten uit de herbeoordeling op 15 maart voorgelegd aan de ministeries van Financiën en BuZa. Daarover zijn noch de Tweede Kamer, noch de maatschappelijke organisaties met wie de ministeries in gesprek zijn, geïnformeerd. Dit verbaast ons zeer. We wisten dat er bij Atradius DSB achter de schermen werd gewerkt aan een herbeoordeling, maar niet dat deze al in een zodanig stadium was dat die klaar was om voor te leggen aan de ministeries - laat staan dat het al 3,5 maand bij de ministeries op tafel ligt. Het blijft zeer onduidelijk hoe het beoordelingsproces precies is ingericht en we komen steeds weer voor verrassingen te staan. Ondanks dat we al jaren meer informatie vragen over hoe dit proces eruit ziet
- Staatssecretaris Van Rij van Financiën wil de Kamer alleen inlichten nadat een besluit is genomen (ondanks de aangenomen motie van Thijssen om de Kamer hierin eerder te betrekken). Er is geen onafhankelijke toezichthouder die zorgt dat ADSB zich aan het eigen duurzaamheidsbeleid houdt, de Tweede Kamer is daarmee de enige die kan ingrijpen als er misstappen gemaakt worden.Dit ondanks het feit dat we uit een Woo-verzoek weten dat Nederlandse ministeries van Financiën en van Buitenlandse Zaken waarschuwingen van de Nederlandse ambassade over de veiligheidssituatie in Noord-Mozambique bewust in de wind geslagen om Nederlandse deelname aan een gasproject te kunnen laten doorgaan (“Nederland negeerde bij gasproject waarschuwingen over ontvoeringen en onthoofdingen in Mozambique”, NRC 1 november 2021)
- De staatssecretaris geeft toe dat er voor Total een commercieel belang was om de verzekering snel te krijgen en dat Total een deadline had die de ministeries nog net konden halen. Van Rij geeft ook toe dat het ministerie van Buitenlandse Zaken flinke bezwaren had vooraf, dat het ministerie gebeld heeft met Total en dat vlak daarna groen licht werd gegeven voor de exportkredietverzekering.
- De Staat doet niets met het feit dat TotalEnergies wordt onderzocht door Franse Justitie voor dood door schuld met betrekking tot de Palma-aanval. We vinden het schokkend dat dit in het geheel niet wordt meegenomen terwijl het een zwaarwegende aantijging is die dermate serieus wordt genomen door de Franse Justitie dat er een onderzoek is geopend.
- De staatssecretaris geeft toe dat als de ministeries geweten hadden van het conflict in Cabo Delgado, de verzekering zeer waarschijnlijk niet zou zijn afgegeven.
- TotalEnergies wil goodwill kopen door 200 miljoen euro te investeren in het gebied waar ze aardgas winnen, een fractie van de winst die het bedrijf naar verwachting zal maken.
- De staatssecretaris stelt dat Atradius DSB direct contact heeft met lokale stakeholders zonder betrokkenheid van . Echter, geen van de maatschappelijke organisaties met wie Both ENDS en Milieudefensie werken hebben gelegenheid gehad om met Atradius DSB hun zorgen over het project te delen zonder dat Total daarbij aanwezig was. Bij de enige bijeenkomst tussen Atradius DSB en de maatschappelijke organisaties uit Palma werden genodigden last minute uitgenodigd, niet op de hoogte gesteld van de agenda van de bijeenkomst, werden vragen die zij hadden nauwelijks beantwoord en was TotalEnergies aanwezig en zelfs verantwoordelijk voor de vertaling.
-
ADSB wordt geadviseerd bij de herbeoordeling door Clingendael, maar adviseurs van het instituut gaar hiervoor niet naar Mozambique. Terwijl het Proximities-rapport juist aanbeveelt dat het betrekken van lokale organisaties en personen cruciaal is voor het duiden van de situatie rondom het project.
- De staatssecretaris zegt dat de aanbevelingen uit het Proximities-rapport integraal zijn overgenomen, maar dat niet gedeeld kan worden hoe deze zijn geïmplementeerd. Uit het bovenstaande punt blijkt al dat dit niet klopt.
Het kan niet zo zijn dat de Ministeries en Atradius DSB de verzekering voor het project opnieuw activeren zonder dat er een noemenswaardige verandering is in transparantie over het proces en consultatie van lokale gemeenschappen en gemeenschappelijke organisaties. En zonder dat er een verbetering is voor de mensen in Cabo Delgado aan wie gouden bergen beloofd zijn, maar die achterblijven in een gespannen conflictsituatie, Dit project zal in een toch al instabiele regio zorgen voor extra spanningen, nog los van het feit dat de lokale bevolking en hun leefomgeving verder dreigen te worden vernietigd.
Voor meer informatie
Thema's
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier /Gas in Mozambique
In 2011 werd in het noorden van Mozambique, in de kustprovincie Cabo Delgado, één van de grootste gasvoorraden ter wereld gevonden. Er wordt in totaal 25 miljard dollar geïnvesteerd om het gas te kunnen winnen. Tientallen multinationals en financiers zijn betrokken bij deze snelle ontwikkelingen. Voor mensen die in Cabo Delgado wonen is het heel moeilijk om enige invloed uit te oefenen op de plannen en activiteiten, terwijl zij de negatieve gevolgen ondervinden. Zij raken land kwijt door de komst van al deze bedrijven.
-
Nieuws / 18 juni 2024Overheid dreigt opnieuw mensenlevens op spel te zetten bij berucht gasproject TotalEnergies in Mozambique
De Nederlandse overheid dreigt opnieuw te blunderen bij het geven van exportsteun voor het omstreden gasproject van TotalEnergies in Cabo Delgado, Mozambique. Dat blijkt uit een analyse van 9000 documenten uit Woo-verzoeken, in opdracht van Milieudefensie en Both ENDS. Anne de Jonghe, Both ENDS: “Bij het afgeven van de exportsteun in 2021 werden kritische geluiden geminimaliseerd, terwijl TotalEnergies werd gehoord en vertrouwd. Dat mag niet meer gebeuren.”
-
Nieuws / 28 juni 2022Brief maatschappelijke organisaties: ‘Nederland, stop exportsteun voor gasproject in Mozambique’.
Vandaag stuurde een groep maatschappelijke organisaties uit Europa en uit Mozambique, waaronder Both ENDS, een brief naar de staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingdiensten en naarde minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. In de brief roepen de organisaties op om de beslissing tot het verlenen van exportondersteuning ter waarde van bijna een miljard euro voor onder andere baggerbedrijf Van Oord, terug te trekken.
-
Brief / 28 juni 2022
Brief aan ministers: Force Majeure vereist heroverweging exportsteun gasproject in Mozambique
Op dinsdag 28 juni stuurde een groep maatschappelijke organisaties uit Europa en uit Mozambique, waaronder Both ENDS, een brief naar de staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingdiensten en naar de minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. In de brief roepen de organisaties op om de beslissing tot het verlenen van exportondersteuning ter waarde van bijna een miljard euro voor onder andere baggerbedrijf Van Oord, terug te trekken.
Atradius DSB, de exportkredietverzekeraar die in naam van de Nederlandse Staat exportkredietverzekeringen verstrekt aan grote, risicovolle projecten, zegde deze steun vorig jaar toe aan het baggerbedrijf voor activiteiten in een omstreden gaswinningsproject in het noorden van Mozambique.
Voor de brief, zie de download-knop.
-
Nieuws / 21 juli 2020Verzekert Nederland omstreden gaswinningsproject in Mozambique?
Eind vorige week maakte olie- en gasbedrijf Total bekend dat de Nederlandse overheid via haar exportkredietverzekeraar Atradius DSB onderdeel uitmaakt van een financieringspakket aan een omstreden gaswinningsproject in Mozambique. Het project, waar verschillende Nederlandse en buitenlandse bedrijven bij betrokken zijn, heeft grote gevolgen voor de plaatselijke bevolking en de natuur in de omgeving. Welk Nederlands bedrijf de overheid zou gaan verzekeren is nog onduidelijk.
-
Brief / 16 februari 2023
Publieke brief aan Schreinemacher en Van Rij: stop exportsteun aan gasproject Mozambique
Op donderdag 23 februari 2023 vindt in de Tweede Kamer een debat plaats over de exportsteun die de Nederlandse staat via Atradius Dutch State Business (ADSB) verleent aan bedrijven die in het buitenland activiteiten ondernemen. Ter voorbereiding van dat debat, stuurden Milieudefensie en Both ENDS vandaag een brief aan minister Schreinemacher van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en staatssecretaris Van Rij van Fiscaliteit en Belastingdienst.
-
Evenement / 26 oktober 2023, 20:00Debat: Fossil disaster in Mozambique
In 2021, the Dutch government provided a €1.000.000.000,- worth export credit support to Totals Mozgas project in Cabo Delgado, despite civil society warnings about human rights and environmental risks. The gas exploitation fueled a violent conflict, culminating in the Palma attack, displacing 800,000 people and killing 1,200 people.
-
Nieuws / 29 mei 2024Tweede Kamerleden stellen stevige vragen over mogelijke Nederlandse exportsteun aan Mozambique LNG-gasproject
Tweede Kamerleden Daniëlle Hirsch (GroenLinks-PvdA) en Christine Teunissen (PvdD) stellen stevige vragen over de mogelijke Nederlandse exportsteun aan het Mozambique LNG-gasproject. Both ENDS maakt zich al jaren hard voor het dossier. In 2023 riepen wij samen met Milieudefensie ministers op exportsteun te stoppen.
-
Externe link / 17 november 2021Stop exportondersteuning voor gasproject in Mozambique
Julio Bichehe Erneste van de Boerenvakbond Cabo Delgado Mozambique (UPC) sprak tijdens een side-event van COP26 in Glasgow over de negatieve effecten van exportsteun voor fossiele projecten voor de lokale bevolking en hun milieu, en over de noodzaak om juist projecten voor hernieuwbare energie te ondersteunen.
-
Voor de pers / 19 mei 2021Ondanks geweld 900 miljoen euro Nederlandse exportsteun naar Van Oord in Mozambique
Op 25 maart jl, een dag na bloedige aanslagen in Noord-Mozambique, besloot de Nederlandse staat tot een exportkredietverzekering ter waarde van 900 miljoen euro voor de activiteiten van baggeraar Van Oord in het land. Het bedrijf voert baggerwerkzaamheden uit in een zeer omstreden gasproject dat volgens Mozambikaanse belangengroepen een belangrijke rol speelt in het escalerende geweld in de regio. Maatschappelijke organisaties Both ENDS, Milieudefensie en Oil Change International en de Mozambikaanse organisaties waarmee zij samenwerken, zijn geschokt over de gang van zaken en roepen de Nederlandse overheid en de Nederlandse exportkredietverzekeraar Atradius DSB ter verantwoording.
-
Nieuws / 1 april 2021De gaswinning verergerde de toch al ellendige situatie in het noorden van Mozambique
Both ENDS is geschokt door de dramatische berichten van de afgelopen dagen over aanslagen in Palma, Cabo Delgado, Mozambique. Onze gedachten gaan uit naar de dodelijke slachtoffers, naar hen die nog steeds vermist zijn en naar nabestaanden en dierbaren. Both ENDS staat in nauw contact met lokale partnerorganisaties om hen waar mogelijk te ondersteunen. Er worden nog steeds veel mensen vermist, ook leden van boerenvakbond UPC waarmee Both ENDS nauw samenwerkt.
-
Brief / 12 juli 2021
Brief Ingebrekestelling van ministeries van Financiën en Buitenlandse Zaken en Atradius DSB
De ministeries van Buitenlandse Zaken, van Financiën en Atradius DSB besloten Nederlandse bedrijven exportkredietverzekeringen ter waarde van 903 miljoen euro te verstrekken voor hun deelname aan een gigantisch aardgasproject in Mozambique dat veel risico's voor mensen en hun leefomgeving met zich meebrengt. Om informatie op tafel te krijgen over de achtergrond van dit onbegrijpelijke besluit, diende Both ENDS op 7 december 2020, samen met Milieudefensie, Friends of the Earth Europe en SOMO, WOB-verzoeken in. Nog altijd hebben wij geen besluiten op onze verzoeken ontvangen. Omdat ze de wettelijke beslistermijn fors overschrijden, zijn de ministers en Atradius DSB door ons formeel in gebreke gesteld. Via een brief verzochten wij de overheid alsnog uiterlijk voor 13 juli 2021 op de WOB-verzoeken te besluiten.
-
Nieuws / 23 februari 2023Atradius DSB op het matje over exportsteun aan gasproject in Mozambique
Exportkredietverzekeraar Atradius DSB en de Nederlandse staat hebben onvoldoende geluisterd naar de zorgen van het maatschappelijk middenveld en de ambassade tijdens besluitvorming over een exportkredietverzekering aan baggerbedrijf Van Oord. Dat concludeert consultancybureau Proximities na onderzoek in opdracht van de Tweede Kamer. In maart 2021 besloot de Nederlandse staat, via exportkredietverzekeraar Atradius DSB, een verzekering ter waarde van 900 miljoen euro te verlenen aan Van Oord, voor het uitvoeren van baggerwerkzaamheden voor de kust van Noord-Mozambique: onderdeel van een gigantisch – en omstreden - gasproject.
-
Brief / 19 mei 2021
Brief aan demissionair minister Kaag over exportsteun aan omstreden gasproject in Mozambique
Op 25 maart jl, een dag na bloedige aanslagen in Noord-Mozambique, besloot de Nederlandse staat tot een exportkredietverzekering ter waarde van 900 miljoen euro voor de activiteiten van baggeraar Van Oord in het land. Het bedrijf voert baggerwerkzaamheden uit in een zeer omstreden gasproject dat volgens Mozambikaanse belangengroepen een belangrijke rol speelt in het escalerende geweld in de regio. Maatschappelijke organisaties Both ENDS, Milieudefensie en Oil Change International en de Mozambikaanse organisaties waarmee zij samenwerken, zijn geschokt over de gang van zaken en roepen de Nederlandse overheid en de Nederlandse exportkredietverzekeraar Atradius DSB ter verantwoording. Ze stuurden daarom een brief naar demissionair minister Kaag, en een soortgelijke brief naar demissionair staatssecretaris Vijlbrief.
-
Nieuws / 23 augustus 2021Rechter verklaart beroep tegen ministerie van Financiën inzake WOB-verzoeken gegrond
Eind juni stelde Both ENDS, samen met Friends of the Earth Europe, Milieudefensie en SOMO, de ministers van Financiën, de minister van Buitenlandse Zaken en Atradius DSB wettelijk in gebreke. Aanleiding was het feit dat er toen nog steeds geen besluit was genomen op een WOB-verzoek dat al in december 2020 door de organisaties was ingediend. De wettelijke beslistermijn was daarmee fors overschreden. Omdat de reactie van het ministerie op de ingebrekestelling onvoldoende was, tekenden de organisaties in juli bij de rechter beroep aan. Afgelopen week verklaarde de rechter dat beroep gegrond. -
Nieuws / 14 december 2020Groene exportsteun biedt toekomstperspectief
Op 12 december jl. kondigde het Verenigd Koninkrijk aan te stoppen met exportsteun voor fossiele projecten. Both ENDS is daar blij mee en vindt dat Nederland zo snel mogelijk dit goede voorbeeld moet volgen. Samen met organisaties in Europa en ver daarbuiten maken we ons al jaren hard voor het verduurzamen van exportsteun en andere financiële instrumenten van de overheid. De eerste en meest belangrijke stap daarin is het stoppen met het stimuleren van de fossiele brandstoffensector, en in plaats daarvan juist ondersteuning te bieden aan de ontwikkeling van duurzame energieopwekking.
-
Dossier /De toekomst van energie in Oeganda
In Oeganda heeft het overgrote deel van de inwoners op het platteland geen toegang tot elektriciteit, ondanks de vele stuwdammen, buitenlandse investeringen en grote overheidsuitgaven in energie, en nieuwe plannen voor waterkracht-, olie- en gasprojecten. Samen met onze lokale partners streven wij naar een duurzame energiestrategie voor Oeganda waarbij de behoeften en wensen van lokale gemeenschappen centraal staan.
-
Voor de pers / 24 november 2021Urgentie ontbreekt bij Nederland om exportsteun in lijn te brengen met Glasgow-verklaring
Tijdens de Klimaattop in Glasgow besloten 39 landen om per eind 2022 te stoppen met het ondersteunen van de fossiele energiesector. Zeven van deze landen kwamen onder leiding van Nederland vandaag samen om te praten over het vergroenen van het overheidsinstrument waar de meeste winst te behalen valt; de exportkredietverzekering. Tussen 2018 en 2020 verleenden alleen al deze zeven landen voor 20 miljard euro aan exportsteun voor fossiele projecten. De landen hebben vandaag dé kans laten liggen om afspraken te maken over de implementatie van de Glasgow-verklaring, aldus Oil Change International, Milieudefensie en Both ENDS.
-
Blog / 27 juli 2018Gas in Tanzania: een betere toekomst?
Door Anne de JongheWe zijn in het zuiden van Tanzania, in de afgelegen provincie Lindi. In de regio is recentelijk gas gevonden. Samen met onze partner uit de hoofdstad (Women Action Towards Economic Development - WATED) bezoeken we lokale gemeenschappen die te maken krijgen met gas-exploitatie. WATED traint hier samen met een lokale partner vrouwen als juridische experts, zodat zij hun gemeenschappen kunnen bijstaan als er problemen zijn.
-
Blog / 30 april 2020Gasvondst in Mozambique: zegen of vloek?
Door Anne de JongheCovid19 legt onze economie onder een vergrootglas. Nu een groot deel van de wereldhandel is stilgevallen, komt de spanning tussen internationale bedrijvigheid en lokaal welzijn in beeld. Dat is goed zichtbaar in Noord-Mozambique, waar in 2011 een van de grootste gasvelden ter wereld is ontdekt. Nederlandse bedrijven investeren daar in de verwerking en het transport van het gas.