Alle ogen op de Amazone: de toekomst van bosbescherming in Brazilië
Op woensdag 14 november plaatste de Volkskrant een gezamenlijk opiniestuk van Both ENDS, Hivos, Greenpeace Nederland en Witness over de ontbossing in het Amazonegebied die nog altijd in rap tempo doorgaat, met desastreuse gevolgen voor de inheemse bewoners van het gebied, de biodiversiteit en het klimaat. Nederland is een van de grootste afnemers van Braziliaanse landbouwproducten zoals soja en rundvlees en zou ervoor moeten zorgen dat ontbossing, landroof en mensenrechtenschendingen in die productieketens niet voorkomen. Helaas is dat nu nog niet de realiteit.
"We beschermen de natuur", verklaarde André Karipuna, een jonge charismatische leider van een inheemse gemeenschap in het Braziliaanse Amazonegebied. Hij bezocht onlangs Amsterdam na zijn deelname aan de VN-bijeenkomst over bedrijven en mensenrechten waar hij rapporteerde over de dramatische situatie als gevolg van de ontbossing in zijn leefgebied. "Maar we vrezen dat we morgen niet meer in leven zijn." De Karipuna, die nog slechts met 58 mensen zijn, worden geconfronteerd met ernstige bedreigingen door illegale ontbossing, hoewel hun grondgebied is beschermd in de Braziliaanse wetgeving.
In het licht van de veranderende politieke situatie na de presidentsverkiezingen twee weken geleden, maken gemeenschappen zoals de Karipuna zich waarschijnlijk nog meer zorgen over hun toekomst. Door onze persoonlijke ontmoeting met André Karipuna delen we zijn angst dat de bescherming van de inheemse bevolking en het Amazone-regenwoud op het spel staat.
De nieuw verkozen Braziliaanse president, Jair Bolsonaro, verklaarde tijdens zijn verkiezingscampagne dat zijn regering een einde zal maken aan het erkennen van nieuwe inheemse gebieden en hij beloofde de bestaande beschermde gebieden te herzien. Hij verklaarde ook dat het aanpakken van milieumisdaden minder prioriteit krijgt, hij milieuvergunningsregels zal versoepelen en het gebruik van wapens door landeigenaren op het platteland zal vrijgeven.
Als deze beloften daadwerkelijk worden omgezet in overheidsbeleid, dan zou dit een enorme klap zijn voor milieu- en sociale verworvenheden. Dit is vooral zorgwekkend omdat Brazilië al het meest dodelijke land is voor milieu- en mensenrechtenverdedigers, met alleen al in 2017 meer dan 200 milieuactivisten en inheemse leiders die zijn vermoord terwijl ze probeerden hun huizen en leefgebied te beschermen tegen mijnbouw, landbouw en andere destructieve industrieën.
Het Amazone-regenwoud is niet alleen een voedingsbron voor de Karipuna en vele andere gemeenschappen. Het regenwoud herbergt een schat aan biodiversiteit en heeft een cruciale functie voor het wereldklimaat. Een recent gepubliceerd IPCC-rapport maakt duidelijk dat we bossen nodig hebben om de opwarming van de aarde tot 1,5 graden te beperken en de ergste gevolgen van klimaatverandering te voorkomen.
De nieuwe Braziliaanse regering heeft een sleutel in handen, om de wereld te beschermen of het keerpunt in de afbraak van het klimaat te zijn met desastreuze gevolgen. We roepen de wereldgemeenschap op om zich achter de inheemse groepen scharen, die de bewakers van het bos zijn en waar zij leven is de bescherming van de biodiversiteit en de bossen beter verzekerd.
Gelukkig staan we in Nederland niet buiten spel. Nederland is een van de grootste handelspartners van Brazilië als het over landbouwproducten gaat. Het moment is aangebroken om onze verantwoordelijkheid te nemen om ontbossing, landroof en mensenrechtenschendingen definitief uit de productieketens te halen.
De Nederlandse overheden, banken en bedrijven moeten alles op alles zetten om ervoor te zorgen dat hout- of landbouwproducten (zoals soja en rundvlees) die de Nederlandse markt bereiken, in geen geval bijdragen aan de vernietiging van het Amazone-regenwoud. Dit is niet alleen een uitvoering van het Nederlandse overheidsbeleid op het gebied van mensenrechten, maar het is ook in overeenstemming met onze internationale verplichtingen ten aanzien van klimaat en ontbossing (zoals het Klimaatakkoord van Parijs en het Verdrag van Amsterdam dat is gericht op het stoppen van ontbossing via landbouwketens met EU-landen).
Nederland moet bedrijven verplichten hun hele productieketen in kaart te brengen en ervoor te zorgen dat zij zich houden aan mensenrechtenwetgeving. Daarnaast moet Nederland haar directe betrokkenheid bij de sojacorridor in de Braziliaanse Amazone, een mega-infrastructuurproject voor het vervoer van soja en andere producten en die door verschillende inheemse gebieden loopt, heroverwegen.
Tot nu toe heeft de Nederlandse overheid altijd beweerd dat de sojacorridor een project zou zijn dat aan de hoogste duurzaamheidsnormen zou voldoen. Dit is ook al in het verleden in twijfel getrokken, en als de nieuwe president zich niet sterk inzet voor bescherming van het milieu en de inheemse bevolking, zal dit mega-infrastructuurproject hoogstwaarschijnlijk bijdragen aan nog meer druk op het fragiele Amazonegebied.
Bosbescherming is cruciaal voor inheemse en lokale gemeenschappen en beschermde inheemse gebieden zijn de beste bewezen maatregel tegen ontbossing. Hoewel ze worden geconfronteerd met een machtige houtkapindustrie, heeft André Karipuna één ding heel duidelijk gemaakt: "Als de Braziliaanse staat ons grondgebied niet beschermt, kunnen de indringers ons uitroeien en bezit nemen van ons territorium, dat groot en rijk is. Wij Karipuna zijn slechts met weinigen, maar we gaan ons verzetten." Onze organisaties, die samenwerken in het programma Alle ogen op de Amazone, staan de Karipuna en andere inheemse en lokale gemeenschappen, de bewakers van de Amazone, bij. We roepen de Nederlandse regering en bedrijven op om ervoor te zorgen dat de Amazone wordt beschermd, ongeacht wie de toekomstige president van Brazilië is.
Anna Schoemakers, directeur van Greenpeace Nederland
Edwin Huizing, directeur Hivos
Danielle Hirsch, directeur Both ENDS
Kelly Matheson, Senior Advocaat & Program Manager WITNESS
Het opiniestuk zoals het op woensdag 14 november werd geplaatst in De Volkskrant
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier /
All Eyes on the Amazon
Het amazoneregenwoud is met een oppervlakte van 5.5 miljoen km² het grootste regenwoud ter wereld. In de laatste decennia is daarvan al minstens 12% verloren gegaan, en de ontbossing gaat nog altijd in rap tempo door. Illegale houtkap, landroof en intimidatie ten behoeve van landbouw, veeteelt en mijnbouw zijn aan de orde van de dag, en straffeloosheid regeert. Recente ontwikkelingen, zoals de verkiezing van de nieuwe regering-Bolsonaro in Brazilië, maken de toekomst van de het Amazonegebied en de mensen die er wonen nog onzekerder dan deze al was.
-
Dossier /
Grootschalige infrastructuur
Grootschalige infrastructuur heeft ter plekke negatieve effecten voor mens en milieu, terwijl de baten elders terechtkomen. Both ENDS zet zich in voor inspraak voor de lokale bevolking en onderzoekt de geldstromen achter deze projecten.
-
Dossier /
Nederland en de SDG’s: Een betere wereld begint bij jezelf
In 2015 committeerden de lidstaten van de VN zich aan de vooruitstrevende Sustainable Development Goals (SDG's). In tegenstelling tot de voorgangers van deze doelen – de Millenniumdoelen - erkennen de SDG's het belang van gelijkheid binnen én tussen landen, van besluitvormingsprocessen waarin alle mensen erkend en gehoord worden, en van voor iedereen toegankelijke, onafhankelijk functionerende rechtssystemen.
-
Dossier /
Suape: havenuitbreiding bedreigt natuurparadijs
Twee door Atradius DSB verzekerde projecten in de haven van het Braziliaanse Suape leidden tot grote sociale problemen en milieuschade. Both ENDS helpt de lokale bevolking hun recht te halen.
-
Dossier /
Soja: handel in ontbossing
De groeiende vraag naar soja heeft negatieve gevolgen voor mens en milieu in Zuid-Amerika. Both ENDS wijst Nederlandse actoren in de soja-industrie op hun verantwoordelijkheid en werkt met partners aan duurzame en eerlijke alternatieven.
-
Nieuws / 2 augustus 2019
EU onthult 'actieplan' tegen ontbossing
De EU is nog steeds een van de grootste importeurs van ontbossing. Voor de vraag in de EU naar producten als soja, palmolie, rundvlees, koffie en cacao worden namelijk miljoenen hectares tropisch regenwoud gerooid. De ontbossing heeft grote gevolgen voor de biodiversiteit en het klimaat en gaat vaak gepaard met geweld en schendingen van de mensenrechten van de lokale gemeenschappen en inheemse bevolking. Samen met partners heeft Both ENDS actief gelobbyd bij de Europese Commissie voor een stevig plan van aanpak tegen de ontbossing en mensenrechtenschendingen verbonden met de import van landbouwproducten naar de EU.
-
Nieuws / 7 februari 2017
Alle ogen op de Amazone met droomfondsproject!
Goed nieuws voor inheemse gemeenschappen in het Amazonegebied! Tijdens het 'Goed Geld Gala' van de Nationale Postcode Loterij, dat gisteren in Carré in Amsterdam gehouden werd, werd een cheque van maar liefst 14,8 miljoen euro toegekend aan het droomfondsproject 'All eyes on the Amazon'.
-
Nieuws / 14 juni 2019
Both ENDS partner TUK overhandigt symbolische boom aan minister Schouten
Rahmawati Retno Winarni van TUK, een partnerorganisatie van Both ENDS in Indonesië, overhandigde gisteren, mede namens 10 NGO's, een symbolische boom en een oproep aan de Nederlandse minister van Landbouw Carola Schouten. De NGO’s dringen bij EU-regeringen, waaronder de Nederlandse, aan op strenge EU-wetgeving om de vernietiging van bossen en ecosystemen tegen te gaan en mensenrechten te beschermen.
-
Nieuws / 7 oktober 2018
Onze directeur op nummer 52 in de Duurzame 100!
Wij zijn apetrots dat onze directeur Daniëlle Hirsch dit jaar wederom is opgenomen in de Duurzame 100 van Dagblad Trouw en ook nog eens meer dan veertig plekken is gestegen! Danielle staat onder andere op deze plek in de lijst om haar kritiek op de vaak destructieve rol die Nederland als handelsnatie en grote veroorzaker van CO2-uitstoot in de wereld speelt (daarbij vaak gesteund door de overheid), maar ook om haar constructieve houding als het gaat om het vinden van alternatieven en oplossingen.
-
Publicatie / 15 augustus 2017
-
Nieuws / 2 november 2015
Geen soja, maar muziek in de Pantanal!
De Pantanal, in het hart van Zuid-Amerika op de grens van Brazilie, Bolivia en Paraguay, is het grootste zoetwater-moerasgebied ter wereld. Het heeft een enorme biodiversiteit en de mensen die er wonen leven vooral van visserij en toerisme. Dit gigantische natuurgebied is van onschatbare waarde voor de waterhuishouding van een groot deel van het continent, tot aan de La Plata in Argentinië, zo'n 1500 kilometer verderop. Het gebied wordt van alle kanten bedreigd en daarom ondersteunt Both ENDS al sinds 1994 actief lokale organisaties die zich inzetten voor de bescherming van de Pantanal.
-
Voor de pers / 29 juni 2020
Persbericht - Oproep 265 organisaties: "EU, zet geen handtekening onder EU-Mercosurverdrag”
Duitsland moet haar invloed als voorzitter van de EU in de tweede helft van dit jaar inzetten om te voorkomen dat het omstreden EU-Mercosur vrijhandelsverdrag wordt ondertekend. Daartoe roepen 265 maatschappelijke en milieuorganisaties uit de EU en Mercosur-landen op in een brandbrief die vandaag aan de Duitse bondskanselier Merkel wordt overhandigd. De deal tussen de EU en Argentinië, Brazilië, Uruguay en Paraguay werkt natuurvernietiging en schending van mensenrechten in kwetsbare gebieden in Zuid-Amerika in de hand. Het verdrag leidt tevens tot oneerlijke concurrentie voor Europese boeren. Vanuit Nederland werd de brief ondertekend door diverse ngo’s, waaronder Greenpeace en Both ENDS, en verschillende organisaties verenigd in de Handel Anders! coalitie.
-
Publicatie / 7 november 2018
-
Blog / 16 juni 2020
De politieke en industriële elites in Indonesië grijpen hun kans
In september 2019 vulden de straten van Jakarta zich met woedende demonstranten. Ze protesteerden tegen de ‘Omnibus-werkgelegenheidswet’ die ervoor zou zorgen dat de regels voor mijnbouw versoepelen, bedrijven nauwelijks meer aansprakelijk worden gesteld voor gepleegde misdrijven en de nationale anticorruptie-commissie minder macht krijgt. Vandaag de dag zijn zulk soort protesten in Indonesië absoluut niet meer mogelijk vanwege de Covid-19 crisis en bijbehorende lockdown-maatregelen. Andere manieren voor Indonesische burgers om enige invloed te hebben op besluit- en wetgevingsprocessen waren er sowieso al nauwelijks.
-
Nieuws / 8 februari 2017
In memoriam: Biu, die tot het bittere einde op het eiland Tatuoca bleef
Met groot verdriet hebben we kennis genomen van het overlijden van de heer Severino Cassiano da Silva - beter bekend als Biu - afgelopen zondag 5 februari. Biu was de allerlaatste inheemse inwoner van Tatuoca Island in de staat Pernambuco, Brazilië. Zijn leven en lot waren verweven met dit eiland, waar niet lang geleden nog meer dan 50 families woonden en leefden van de traditionele visserij, boomgaarden en moestuinen.
-
Video / 21 oktober 2014
The meandering roads of Suape
This video tells the story of the families that were forced out of there homes and evicted from their lands in the Suápe region in Brazil. The local authorities have decided to expand the shipyard and the sea-harbour, but they have failed to take into account the negative impacts on the local people and their environment. Dutch company Van Oord is executing part of the dredging, supported by export credit agency Atradius DSB.
-
Video / 21 oktober 2014
Tatuoca, a stolen island
This video tells the story of the families that were forced out of there homes and evicted from their lands in the Suápe region in Brazil. The local authorities have decided to expand the shipyard and the sea-harbour, but they have failed to take into account the negative impacts on the local people and their environment. Dutch company Van Oord is executing part of the dredging, supported by export credit agency Atradius DSB.
-
Externe link / 31 mei 2018
Een plek aan tafel voor gemeenschappen bij mega-projecten (Jaarverslag 2017)
November 2017. Een delegatie van baggeraar Van Oord luistert naar vissers uit de gemeenschappen rond de haven van Suape, Brazilië. Deze bijeenkomst is een doorbraak voor de vissersgemeenschappen, die zo lang geen gehoor vonden voor hun klachten. Hun visgronden zijn verwoest nadat Van Oord zeven jaar geleden het toegangskanaal naar de haven uitdiepte.
-
Nieuws / 16 juni 2020
Utz Che’ uit Guatemala en Alianza Ceibo uit Ecuador winnen de Equator Prize 2020!
De prestigieuze Equator Prize, die elk jaar wordt uitgereikt, gaat dit jaar naar twee van Both ENDS’ partners! Utz Che’ uit Guatemala en Alianza Ceibo uit Equador worden allebei beloond voor hun vooruitstrevende werk en hun voortreffelijke prestaties. Beide zijn inheemse organisaties die opkomen voor inheemse rechten en bescherming van de leefomgeving van inheemse gemeenschappen. Wij feliciteren beide organisaties van harte en hopen dat deze prijs ze nog meer inspiratie geeft om door te gaan met hun fantastische werk!
-
Nieuws / 10 maart 2020
Partner uit All Eyes on the Amazon programma dient in Nederland klacht in tegen PlusPetrol
Op woensdag 11 maart dienen inheemse leiders uit de Peruaanse Amazone een klacht in tegen oliebedrijf Pluspetrol bij het Nederlandse Nationaal Contactpunt voor de OESO-richtlijnen. Pluspetrol maakt zich volgens de indieners schuldig aan ernstige milieuverontreiniging en schendingen van de rechten van de inheemse bevolking in hun gebied. De delegatie uit Peru is naar Nederland gekomen om de klacht in te dienen omdat het van oorsprong Argentijnse oliebedrijf via een ‘brievenbusconstructie’ hoofdkantoor houdt in Amsterdam.