EU voorstel voor ISDS hervorming in TTIP raakt niet de essentie van ISDS-probleem
Vorige week heeft de Europese Commissie een voorstel ingediend voor de verdere hervorming van de investeerder-staat geschillenregeling (ook wel ISDS, of Investor-to-State Dispute Settlement genoemd). Ze deed dit in de vorm van een ontwerptekst voor TTIP, het geplande handels- en investeringsverdrag tussen de EU en de VS. Er zitten echter haken en ogen aan het nieuwe voorstel. Er staan vrij weinig aanpassingen in, en het raakt niet de essentie van het ISDS-probleem.
De meeste ideeën werden al in het voorjaar gelanceerd. De meeste gaan over de benoeming van arbiters en de procedures voor lopende arbitragezaken. Op het gebied van transparantie zijn er wel belangrijke verbeteringen [1]. Verder wordt er ook een nieuwe benaming van ISDS voorgesteld: Investment Court System, oftewel ICS.
Essentie van het ISDS-probleem
Helaas raakt het voorstel niet de essentie van het probleem van ISDS. Dit is een controversieel arbitragesysteem waarmee buitenlandse investeerders buiten de nationale rechtbank om overheden kunnen aanklagen voor beleid dat hun raakt. De fundamentele problemen van ISDS zijn als volgt:
-
ISDS geeft buitenlandse bedrijven de mogelijkheid om de binnenlandse rechtspraak links te laten liggen en financiële compensatie te vragen voor wettelijke overheidsmaatregelen bij internationale arbitragecolleges.
-
ISDS is een discriminatie van de eigen burgers en bedrijven. Het geeft buitenlandse investeerders niet alleen toegang tot bijzondere tribunalen en schadevergoedingen, maar er wordt ook met andere maatstaven geoordeeld.
-
ISDS geeft buitenlandse investeerders en grote bedrijven een machtig instrument in handen om overheden onder druk te zetten en compensaties te eisen voor maatregelen die op democratische wijze genomen zijn in het algemeen belang.
Bovendien negeert het voorstel de uitkomst van de eigen EU-consultatie, waarbij 97% van de inzendingen ISDS juist verwierp. EU Commissaris Malmström blijft erbij dat CETA, het vrijhandelsakkoord tussen de EU en Canada, niet meer gewijzigd zal worden, ondanks dat het nog niet eens ondertekend is. Dit ondermijnt elke mogelijke verbetering van ISDS in TTIP, omdat de meeste Amerikaanse bedrijven ook via CETA een klacht kunnen indienen tegen de EU en lidstaten. Verder zien we nu al dat verschillende vormen van ISDS gebruikt worden om landen in het Zuiden onder druk te zetten [2]. Met ISDS (of ICS) in een 'Westers' handelsakkoord zoals TTIP bestendig je deze aanpak én breid je die ook uit naar het Noorden.
Minder beleidsruimte dan in Amerikaanse ISDS-verdragen
Twee artikelen (Artikel 3.4 en 7) in het voorstel maken het mogelijk om afspraken die ergens anders zijn gemaakt (zoals in een geheim contract) een bindende werking te geven. In consultaties met de Nederlandse regering en de EU Commissie heeft Both ENDS herhaaldelijk op het grote probleem van deze zogeheten ‘umbrella clauses’ gewezen [3]. Om die reden heeft de VS dergelijke clausules in 2012 uit hun modelverdrag voor ISDS-akkoorden geschrapt. Echter, grote bedrijven zoals Chevron zien deze clausules graag terug in verdragen als TTIP (zie hun TTIP lobby brief), en het nieuwe EU voorstel komt hun hierin tegemoet.
Burghard Ilge van Both ENDS: "Wat heb je aan al deze nieuwe voorstellen voor meer transparantie als je niet eens weet welke rechten er nu allemaal beschermd gaan worden door zo’n verdrag? En betere rechters zijn misschien een mooie zaak, maar wat heb je er aan als de wetten die ze moeten gaan bewaken niet deugen?”
[1] Het EU voorstel gaat verder dan de minimum standaarden van de UNCTRAL transparantieregels van het verdrag van Mauritius (een verdrag dat trouwens nog steeds niet is getekend door de Nederlands overheid)
[2] Voor meer over de problemen met ISDS zie bijvoorbeeld ‘To change a BIT is not enough’ (Both ENDS, 2015)
[3] Zie bijvoorbeeld de inbreng van Both ENDS in de consultaties over ISDS in TTIP (13 juli 2014)
Foto: European Commission DG ECHO (flickr creative commons)
Lees meer over dit onderwerp
-
Video / 6 januari 2025
-
Publicatie / 6 januari 2025
-
Publicatie / 6 januari 2025
-
Publicatie / 3 januari 2025
-
Video / 3 januari 2025
Dare to Trust: Jarai Women of Cambodia
With the Dare to Trust grant, the Taing Se Malu organization decided to purchase pigs that can be raised and increased in quantities by the women members of their organization. More importantly, through the grant, they formed a women’s group and a youth group to empower them in their…
-
Video / 3 januari 2025
Dare to Trust: the Tumandok Women from the Philippines
With resources that the ATBBB women's group received for their Dare to Trust-project, they decided to move forward with growing, processing and…
-
Video / 3 januari 2025
NTFP-EP Asia steunt vrouwengroepen met Dare to Trust-grants
NTFP-EP Asia has given small grants to two grassroots women’s organisations in the Philippines and Cambodia. These grants are part of our Dare to…
-
Publicatie / 23 december 2024
-
Video / 23 december 2024
Dare to Trust: LILAK supports women to start sustainable agriculture
Indigenous women in Didipio, Philippines, grew close to each other when confronting the mining corporation OceanaGold. Now they continue their struggle collectively in the women's group "Bileg Daggiti Babbai". With the help of LILAK they started a sustainable farming project, which helps them make a living to support their day to day needs and afford their children's education…
-
Publicatie / 23 december 2024
-
Voor de pers / 12 december 2024
Database noemt bedrijven die zijn uitgesloten door wereldwijde investeerders en banken
Den Haag/San Francisco, 12 dec. 2024 - Vandaag verschijnt de bijgewerkte versie van de Financial Exclusions Tracker: financialexclusionstracker.org. De website houdt bij welke bedrijven worden uitgesloten door institutionele beleggers, pensioenfondsen en banken vanwege problemen met mensenrechten, volksgezondheid en duurzaamheid. De meest voorkomende redenen voor uitsluiting zijn banden met fossiele brandstoffen, wapens of…
-
Dossier /
-
Nieuws / 2 december 2024
-
Nieuws / 25 november 2024
Empowerment van het maatschappelijk middenveld: Vormgeven aan investeringsbeleid voor klimaat en duurzame ontwikkeling in Afrika
Van 26-29 november 2024 organiseren Both ENDS en partners het ‘Civil Society Forum on Investment Policies, Climate and Sustainable Development Goals’ plaats in Entebbe, Uganda. Onze collega’s Iván en Fernando vertellen over het belang van dit evenement. “Met dit evenement hopen we een diepgaand perspectief te bieden op de effecten van het huidige investeringsbeleid op klimaat- en milieukwesties, met een sterke focus op het…
-
Blog / 19 november 2024
Bouwen op basis van wederzijdse verantwoording en vertrouwen
‘Ik vind het waanzin om als maar te willen weten en meten! We zouden ons in plaats daarvan moeten richten op het bouwen van vertrouwen, een beter begrip van onze verschillende powers en hoe we deze kunnen benutten om gemeenschappelijke doelen te bereiken.’ Aldus Nalini Mahesh in deze…
-
Evenement / 15 november 2024, 12:50 - 16:45
#BothENDSatCOP29 Side Events
Both ENDS’ deelname aan de COP29 omvat onder andere drie belangrijke side events over de onderwerpen genderrechtvaardige klimaatfinanciering…
-
Voor de pers / 12 november 2024
Plannen van minister Klever vegen Nederland van de wereldkaart
Den Haag, 12 november - ‘Zorg dat Nederland niet van de kaart verdwijnt’, met die boodschap voerden met Partos zo’n 100 organisaties vandaag actie in Den Haag tegen de geplande bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking. Drie internationale partners van Nederland uit Jemen, Nepal en Oeganda riepen de Tweede Kamer op om deze week in de begrotingsbehandeling van het ministerie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp, tegen de…
-
Voor de pers / 12 november 2024
Uitspraak klimaatzaak Shell: “Shell heeft een verplichting om mensenrechten te beschermen.”
Den Haag, 12 november 2024 - De rechter heeft uitspraak gedaan in het hoger beroep dat Shell aantekende in de Klimaatzaak die Milieudefensie in 2021 heeft gewonnen van Shell. Het Hooggerechtshof oordeelt dat de olie- en gasgigant wel een verantwoordelijkheid heeft in het verminderen van…
-
Voor de pers / 11 november 2024
Reactie Both ENDS op kamerbrief over toekomstige samenwerking met maatschappelijke organisaties
DEN HAAG, 11 november 2024 - Vandaag publiceerde de Nederlandse regering haar beleid voor de toekomstige samenwerking met ontwikkelingsorganisaties, zowel in Nederland als daarbuiten. PVV-minister Reinette Klever zet de bijl in deze financiering: zij heeft besloten om het budget voor steun aan het internationale maatschappelijk middenveld met meer dan tweederde in te krimpen: van grofweg 1,4 miljard naar 0,4 miljard euro in de periode 2026 tot 2030. Dit heeft grote gevolgen voor kritische geluiden in binnen- en buitenland, in een tijd dat de speelruimte van maatschappelijke organisaties wereldwijd toch al steeds kleiner wordt. Karin van Boxtel, directeur van milieu- en mensenrechten organisatie Both ENDS: “Dit is een ongekende stap in precies de verkeerde richting. Maatschappelijke organisaties zijn essentieel voor duurzame en sociale verandering wereldwijd. Internationale bewegingen vervullen meerdere, onmisbare rollen: als waakhond van de rechtsstaat, als aanjager van verandering, en als…
-
Nieuws / 11 november 2024
Kenia beëindigt bilateraal investeringsverdrag met Nederland
De regering van Kenia heeft het bilaterale investeringsverdrag (bilateral investment treaty - BIT) met Nederland officieel opgezegd, een belangrijke overwinning voor economische rechtvaardigheid en milieubescherming. De beslissing van Kenia past in een groeiende wereldwijde trend om verouderde verdragen, die vaak bedrijfsbelangen voorrang geven boven algemeen welzijn, te herzien. De Nederlandse minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkeling heeft onlangs bevestigd dat Kenia het verdrag in december 2023 eenzijdig heeft opgezegd, waardoor het vanaf 11 juni 2024 niet meer…