Effectieve aanpak van COVID-19 vraagt om een mondiale reset
Op maandag 11 mei publiceerde de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) op verzoek van de regering een spoedadvies over een effectieve Nederlandse bijdrage aan de mondiale strijd tegen het coronavirus. Samen met bedrijven, wetenschappers en milieu-, mensenrechten en ontwikkelingsorganisaties presenteert Both ENDS vandaag een reactie op dit advies, waarin we een aantal suggesties doen zodat we juist nu investeren in landen en mensen die onvoldoende middelen hebben om de crisis effectief te lijf te gaan.
Zo kan, door nu scherpe keuzes te maken, dit advies de basis zijn voor een 'Green Recovery' die ontwikkelingslanden en Nederland een weerbare toekomst biedt. Nu de tekortkomingen van een sterk geglobaliseerde en ongelijke wereld sterk aan de oppervlakte zijn gekomen, is dit een ultieme kans voor een reset. Een reparatie van enkele systemische fouten die tot onder andere deze crisis hebben geleid. Wij hopen van harte dat de regering in haar reactie op het AIV advies deze kans wél aangrijpt.
Effectieve aanpak van COVID-19 vraagt om een mondiale reset
Op maandag 11 mei publiceerde de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) op verzoek van de regering een spoedadvies over een effectieve Nederlandse bijdrage aan de mondiale strijd tegen het coronavirus. Het is een glashelder en sterk pleidooi rondom de noodzaak van internationale solidariteit. De korte termijn inzet die de AIV bepleit biedt een goede kans als het gaat om het inzetten van steunmaatregelen om onze samenleving duurzamer en socialer te maken.
Solidariteit stopt niet bij de grens
De AIV pleit terecht voor steun aan kwetsbare landen en groepen wereldwijd. De crisis "raakt ons in het hart en doet een klemmend beroep op onze solidariteit", schrijft de AIV. De AIV bevestigt dat die steun aan andere landen is ook in ons eigenbelang is: "De coronacrisis is in eigen land niet voorbij zolang ze elders op de wereld voortwoekert." Het minimale extra bedrag vanuit de Nederlandse schatkist voor korte termijn-steun aan ontwikkelingslanden om de directe impact op volksgezondheid, economie en ongelijkheid tegen te gaan komt volgens de AIV neer op 1 miljard euro. Ook pleit de AIV voor het in stand houden van de huidige begroting voor ontwikkelingssamenwerking. Dit is een belangrijk signaal; in tijden van dalend BNP staat ook het ontwikkelingsbudget onder druk. Het AIV geeft aan dat we niet kunnen toelaten dat daardoor de zwakste schakel ook relatief het hardst geraakt wordt. Ook op de middellange termijn is ontwikkelingssamenwerking broodnodig.
Steun moet mensen bereiken die dat het hardst nodig hebben
De AIV geeft aan dat de steun bedoeld is voor kwetsbare groepen in ontwikkelingslanden. Terecht, want juist in crisistijden is het van essentieel belang dat de al bestaande ongelijkheid niet veder versterkt wordt. Het is van groot belang dat dit advies van de AIV helder wordt uitgewerkt. Binnen de steun moet over de gehele linie oog zijn voor etnische en religieuze minderheden, inheemse volkeren, vrouwen en kinderen, ouderen, LHBTI mensen, mensen met een beperking, sloppenwijkbewoners en vluchtelingen. Inclusieve duurzame ontwikkeling is per definitie politiek. Onze steun moet ervoor zorgen dat mensen aan de randen van de macht een stem hebben om inclusieve ontwikkeling te bespoedigen. Juist in een crisissituatie komt die stem en de organisaties die daarvoor opkomen in het gedrang, worden minderheden eerder uitgebuit of als oorzaak van het probleem gezien, kortom, neemt ongelijkheid toe. Vóór de crisis was Nederland gidsland op dit gebied. Laten we verder bouwen op bestaande investeringen en zorgen dat de opgebouwde maatschappelijke netwerken niet verdwijnen. Dankzij die sterke maatschappelijke netwerken kunnen we zorgen dat de crisismaatregelen bij de juiste mensen terecht komen en groen en duurzaam herstel niet uit het zicht zal verdwijnt.
Dit betekent dat steun aan verdedigers van mensenrechten en milieu, maatschappelijke organisaties en sociale ondernemers niet alleen van belang is voor het geven van sociaal economisch perspectief aan mensen, maar ook bij de andere drie gebieden die de AIV benoemd. Zo zou er bij het geven van noodhulp of bij het organiseren van toegang tot gezondheidszorg of schoon water extra aandacht moeten zijn voor groepen die vatbaarder zijn voor zowel dit virus als de economische en sociale klappen die volgen op de beperkende maatregelen die overheden moeten nemen. Ook de toegang tot microkrediet en voldoende liquide middelen voor ondernemers dient deze groepen te bedienen, groepen die de minste toegang hebben tot reguliere banken.
Om dit te bewerkstelligen is partnerkeuze en een inclusief besluitvormingsproces essentieel. Naast gelijkwaardige samenwerking zoals aangegeven door de AIV met het betrekken van lokale leiders, is het van belang dat lokale actoren betrokken worden in besluitvorming en consultaties over steunmaatregelen en een beslissende rol krijgen in de praktische uitvoering. Voorkomen moet worden dat alleen gekozen wordt voor bestaande partners die grootschalige bedragen weg kunnen zetten. Hierbij kan gemakkelijk voortgebouwd worden op wat mensen en hun organisaties via bijvoorbeeld de bestaande Strategische Partnerschappen lokaal al hebben opgebouwd. Zo'n aanpak bouwt voort op bestaande programma's en versterkt daarmee bestaand lokaal leiderschap, een vereiste voor duurzaamheid. Om lokaal MKB goed te ondersteunen is het daarnaast van belang dat niet alleen ontwikkelingsbanken worden ingeschakeld, maar juist ook impact fondsen en maatschappelijke organisaties met een groot netwerk van lokale bedrijven omdat die beter in staat zijn de kleinere ondernemers en bedrijven te bereiken en ondersteunen.
Kans op eerlijk en groen herstel
COVID-19 is geen plotseling opdoemende of op zichzelf staande crisis, maar is een gevolg van degradatie van ecosystemen, globalisering en een op exploitatie en extractie gericht economisch model. Er is een directe link tussen de maatschappelijke crisis die is veroorzaakt door het virus en de gezondheidscrisis van de planeet. Oneerlijke handel en belastingontduiking onttrekken meer geld van economieën in arme landen dan dat mondiaal wordt uitgegeven aan ontwikkelingssamenwerking. Laten we daarom de steunmaatregelen die nu nodig zijn inzetten voor structurele eerlijke en duurzame verandering. Om toekomstige, vergelijkbare crises te voorkomen en om de onderliggende oorzaken bij de wortel aan te pakken. Daarmee nemen we ook die andere grote crisis – de klimaatcrisis en de desastreuze verdwijning van soorten – integraal mee in de oplossingen.
De adviesraad erkent dat het sociaaleconomisch herstel pas ten volle kan doorzetten als alle continenten "ingeschaald worden in duurzame mondiale productieketens". Ook wijst de AIV erop dat het beheer van natuurlijke hulpbronnen en de bescherming van natuurlijke ecosystemen zo moet worden ingericht dat de kans op overdracht van ziekten van dier op mens en vice versa zo klein mogelijk wordt. Dit vraagt om een draai van 'natuur benutten' naar 'natuurlijke systemen respecteren' en investeren in het behoud van die natuur op de lange termijn in het volle besef dat wij als mens onderdeel zijn van die natuur. Het is van groot belang dat er opnieuw een balans wordt gevonden tussen natuurlijke hulpbronnen die we kunnen inzetten voor onze eigen directe welvaart en het behoud van biodiversiteit en natuurlijke processen als het fundament voor onze samenleving als geheel. Hier is een langere termijn visie ook mogelijk. Investeringen voor het herstel van de mondiale economie zullen gericht moeten zijn op een versnelde transitie naar duurzame, klimaatbestendige en inclusieve samenlevingen waarbij nieuwe kaders zullen moeten worden gesteld. De hiermee gemoeide aanbestedingen moeten open, inclusief en eerlijk zijn. Dit levert grote kostenbesparing op, gaat corruptie tegen en biedt burgers de kans om invloed en controle uitoefenen op deze overheidsuitgaven.
De steunmaatregelen die nu nodig zijn kunnen en moeten economisch herstel stimuleren in de richting van een mondiale economie die de draagkracht van de aarde respecteert en minder CO2 uitstoot, groene banen biedt en de transitie naar duurzame, veerkrachtige en ecologisch houdbare landbouwproductiesystemen versnelt. Dit betekent een korte termijn inzet op WASH, gezondheidszorg en elektriciteit zoals de AIV bepleit. Maar het betekent ook een inzet op duurzame energie en vitale, lokaal beheerde water- en voedselsystemen door het versterken van lokale en regionale productie en consumptieketens. In een dergelijk plaatje passen geen investeringen in fossiele brandstoffen. Dit kan wel, door lokaal MKB te steunen via slimme, duurzame impact gedreven investeringsfondsen. Bestaande, innovatieve, en vaak jonge bedrijven hebben nog onvoldoende reserves kunnen opbouwen en zijn kwetsbaar voor deze crisis. Als zij omvallen, zijn we weer jaren terug in de tijd.
Dapper advies
De AIV heeft het dappere advies geformuleerd om in deze pandemie van ongekende schaal niet met de rug naar de wereld te gaan staan, maar juist te investeren in landen en mensen die onvoldoende middelen hebben om de crisis effectief te lijf te gaan. Door nu scherpe keuzes te maken, kan dit advies de basis zijn voor een 'Green Recovery' die zowel ontwikkelingslanden als Nederland een weerbare toekomst biedt. Nu de tekortkomingen van een sterk geglobaliseerde en ongelijke wereld sterk aan de oppervlakte zijn gekomen, is dit een ultieme kans voor een reset. Een reparatie van enkele systemische fouten die tot onder andere deze crisis hebben geleid. Wij hopen van harte dat de regering in haar reactie op het AIV advies deze kans wél aangrijpt.
Coenraad Krijger, directeur IUCN NL
Danielle Hirsch, directeur Both ENDS
Edwin Huizing, directeur Hivos
Henk Willem van Dorp – directeur Van Dorp Installatietechniek
Jan-Bart Gewald, Prof. – directeur African Studies Centre – Leiden University
Jannelieke Aalstein - directeur ActionAid Netherlands
Joyeeta Gupta, Prof. – programma directeur, Governance and Inclusive Development, Universiteit van Amsterdam
Kees Zevenbergen, directeur Cordaid
Kirsten Schuijt, directeur WWF Nederland
Maria van der Heijden, directeur-bestuurder MVO Nederland
Pieter Oudenaarden - waarnemend voorzitter Collega van Bestuur Christelijke Hogeschool Ede (CHE)
Rina Molenaar, directeur-bestuurder Woord en Daad
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier /
Onder druk wordt alles vloeibaar: achter de schermen in coronatijd
In tijden van wereldwijde lockdown gaat alle aandacht uit naar de zorg, naar het verdriet van mensen die dierbaren verliezen, naar thuisscholende kinderen en de buurvrouw die zelf niet meer naar de supermarkt kan. Ambtenaren en politici zijn hard aan het werk om zowel de huidige COVID-19-crisis als de economische crisis die daarmee samenhangt, te bezweren.
-
Blog / 28 mei 2020
Zuid-Amerikaanse organisaties verleggen hun grenzen
Door Eva SchmitzHet La Plata Basin in Zuid-Amerika verbindt Argentinië, Bolivia, Brazilië, Paraguay en Uruguay. De bestaanszekerheid van de miljoenen mensen die er wonen -stadsbewoners, kleinschalige boeren en vissers, en inheemse volkeren- staat onder druk door industriële sojateelt, mijnbouw en houtkap en door de aanleg van stuwdammen en havens. De Covid-19 crisis maakt de situatie alleen maar erger.
-
Nieuws / 19 mei 2020
Vrouwen uit de Nigerdelta roepen Shell op te stoppen met het vervuilen van hun lucht en water
De bewoners van de Nigerdelta zijn al tientallen jaren het slachtoffer van lucht- en watervervuiling door de activiteiten van Shell. Dit jaar heeft vrouwenorganisatie Kebetkache uit Nigeria Shell tijdens de aandeelhoudersvergadering ter verantwoording geroepen voor de gevolgen. Olielekkages moeten worden opgeruimd en het affakkelen van de vrijkomende gassen moet stoppen. Dit is inmiddels des te urgenter geworden door de COVID-pandemie. Schoon water is immers hard nodig om te voorkomen dat het virus zich verspreidt.
-
Blog / 12 mei 2020
Post-corona economie: 5 adviezen aan de Nederlandse overheid voor het behalen van de SDG-doelen en het klimaatakkoord
Door Daniëlle Hirsch en Maria van der Heijden
Het maatschappelijk debat over de rol van Nederland in de crisis van de wereldeconomie is losgebarsten. Centraal daarin: hoe vangen we klappen voor de Nederlandse economie op terwijl we tegelijkertijd oog houden voor het verduurzamen van internationale ketens en handel? Wij – Both ENDS en MVO Nederland – maken ons in die discussies vooral zorgen over wat we horen over mensenrechten, klimaat en milieu. Dat dat slechts 'toeters en bellen' zouden zijn, waar in crisistijd geen aandacht voor is. Dat terwijl de coronacrisis juist laat zien dat onze huidige economie onlosmakelijk verbonden is met vervuiling van de aarde en mensen over de hele wereld in zeer kwetsbare posities brengt.Kortom: we moeten onze economie weerbaar maken voor dit soort klappen. En dat betekent nu inzetten op de Sustainable Development Goals (SDG's) en het klimaatakkoord. We richten ons daarbij graag eerst tot de overheid.
-
Blog / 20 mei 2020
'Gezellig thuis met de familie': drie vrouwen in dorpen in Latijns-Amerika over de Covid-19 crisis
"De Covid-19 crisis raakt iedereen, maar op een andere manier. In het ene land merkt men er minder van dan in het andere, in de steden zijn de problemen van een heel andere aard dan op het platteland en mannen hebben op een heel andere manier last van alle restricties dan vrouwen. Een aantal van de organisaties waarmee we in Latijns-Amerika werken, praatten met vrouwen van het platteland over de gevolgen die de crisis voor hen heeft in het dagelijks leven, en wat zij doen om het hoofd boven water te houden. Hieronder volgt een kleine selectie uit die gesprekken (vrij vertaald uit het Spaans), om een beeld te geven van de situatie waarin vrouwen in afgelegen gebieden zich nu bevinden, van de enorme solidariteit die er heerst en van de oplossing die voor een groot deel ligt in het stimuleren van de lokale voedselproductie." - Danielle Hirsch
-
Blog / 13 mei 2020
Goud, koper en gas kun je niet eten
"Het virus verspreidt zich sneller dan de informatie", was het eerste dat wij in Nederland hoorden over de verspreiding van COVID-19 in veel Afrikaanse landen en de maatregelen die ertegen genomen werden. Terwijl noodsituaties werden afgekondigd, grenzen werden gesloten en bij ons beelden van gewelddadige leger- en politieoptredens binnenstroomden, wisten veel mensen buiten de grote steden nog niet wat er aan de hand was. Toen meer duidelijk werd, ontstonden grote zorgen over de gevolgen van de genomen maatregelen: het stilvallen van de informele economie, voedseltekorten en interne migratiestromen.
-
Blog / 5 mei 2020
Vrijheid
Door Karin van BoxtelVandaag viert Nederland de vrijheid. Onze vrijheid gaat verder dan leven in vrede. We hebben de vrijheid om op TV, in de krant en op sociale media beleid over bijvoorbeeld het opheffen van de lockdown naar hartenlust ter discussie te stellen. Dat kan in vrijheid, omdat we onze rechten op vrije meningsuiting goed beschermd weten. Hoe anders is dat in landen waar autoritaire leiders de crisis als excuus aangrijpen om deze rechten bij het vuilnis te zetten en te regeren met harde hand.
-
Blog / 15 april 2020
Juist nu! Investeren in een sociaal gelijkwaardige en duurzame samenleving
Door Wiert WiertsemaNadat Wopke Hoekstra zich op 26 maart de woede van Zuid-Europese landen op de hals had gehaald door het Europese noodfonds te blokkeren, waren ook wij ineens 'benepen en egoïstische' Nederlanders (Parool) en moesten wij 'maar ergens anders vakantie vieren' (RTL Nieuws). De toon was gezet. De stroefheid waarmee op Europees niveau afspraken zijn gemaakt over steun, staat in schril contrast met de snelheid waarmee twee weken eerder in ons eigen land de welkome steunmaatregelen voor werknemers, ondernemers en bedrijfsleven zijn aangekondigd. We hebben niets geleerd van ons eigen verleden, terwijl iedereen er baat bij heeft als we solidariteit hoger in het vaandel hijsen.
-
Blog / 14 april 2020
Stop WTO-onderhandelingen tot iedereen weer volwaardig mee kan doen
Door Burghard IlgeDe Wereldhandelsorganisatie (WTO) wordt - zeker nadat president Trump in 2019 besloot de stekker uit een van de belangrijkste WTO-lichamen te trekken (het orgaan waar landen in beroep kunnen gaan bij handelsgeschillen) - vaak gezien als een instelling in crisis: vleugellam en niet meer relevant. Toch ondertekenden meer dan 150 maatschappelijke organisaties, netwerken en groepen vanuit de hele wereld een brandbrief aan Directeur-Generaal van de WTO Roberto Azevedo, omdat ze zich ernstig zorgen maken over de huidige gang van zaken binnen de WTO.
-
Blog / 13 april 2020
Invest International – een gouden kans voor vergroening van onze handelsrelaties
Minister President Rutte wil al vanaf zijn vorige Kabinet met Invest-NL en Invest International, twee nieuwe financiële organisaties als groene erfenis achterlaten. Met de komst van de COVID-19-crisis zijn deze organisaties belangrijker dan ooit. Ze komen op afstand van de overheid te staan, zodat er snel en zakelijk gehandeld kan worden, en hebben als doel investeringen in duurzame en maatschappelijke projecten te stimuleren. Met een bruidsschat van 2,5 miljard euro geven ze financiële steun aan bedrijven in sectoren waar de markt het laat afweten en die tegelijkertijd in het hart van de transitie staan. Vanuit Both ENDS zien wij dit als een essentiële stap om écht de deur te sluiten naar onze oude vervuilende leefwijze en duurzaamheid centraal te krijgen in ontwikkelingen in de energiesector, in de organisatie van ons transport- en mobiliteitssysteem, in de manier waarop we onze voedsel produceren en de inrichting van onze steden.
-
Blog / 16 april 2020
Voor een andere toekomst zijn nieuwe gezichten nodig
In deze tijd van crisisgedreven reflectie lezen we uit alle hoeken en gaten rake analyses van verleden en heden, die worden vertaald in actieagenda’s. Veel analyses zijn inhoudelijk – ze gaan over ongelijkheid, klimaat, financiële sector, gezondheidzorg, onderwijs, vrouwenrechten. Ze gaan over het ‘wat’ en veel minder over ‘wie’ of ‘hoe’. Maar een andere toekomst bouw je samen met iedereen van jong tot oud, man én vrouw. Deze toekomst overkomt ons niet, we zijn er zelf bij. Tijd voor nieuwe gezichten aan tafel met een andere stem. Tijd voor een nieuwe toekomst.
-
Publicatie / 2 juli 2020
-
Blog / 16 juni 2020
De politieke en industriële elites in Indonesië grijpen hun kans
In september 2019 vulden de straten van Jakarta zich met woedende demonstranten. Ze protesteerden tegen de ‘Omnibus-werkgelegenheidswet’ die ervoor zou zorgen dat de regels voor mijnbouw versoepelen, bedrijven nauwelijks meer aansprakelijk worden gesteld voor gepleegde misdrijven en de nationale anticorruptie-commissie minder macht krijgt. Vandaag de dag zijn zulk soort protesten in Indonesië absoluut niet meer mogelijk vanwege de Covid-19 crisis en bijbehorende lockdown-maatregelen. Andere manieren voor Indonesische burgers om enige invloed te hebben op besluit- en wetgevingsprocessen waren er sowieso al nauwelijks.
-
Externe link / 19 oktober 2020
Noodklok over mogelijke golf van COVID-19 claims via ISDS
Landen kunnen te maken krijgen met een golf van claims van multinationals die via ISDS regeringen aanklagen wegens genomen maatregelen om de Covid-pandemie het hoofd te bieden. 630 Organisaties riepen al eerder dit jaar hun overheden op om maatregelen te treffen om dit te voorkomen. Met deze video zetten zetten we die boodschap opnieuw kracht bij, want helaas is de situatie nog onveranderd.
-
Nieuws / 29 juni 2020
Maatschappelijke organisaties maken zich hard voor bindende milieu- en mensenrechtenregels in de EU
Op 23 juli 2020 heeft een wereldwijd netwerk van NGO's (inclusief Both ENDS) een open brief gepubliceerd aan EU-Commissaris van Justitie Reynders. Ze pleiten voor uitbreiding van de aansprakelijkheid van bedrijven voor de verwoesting van het milieu en het schenden van mensenrechten. Aanleiding was de recente toezegging van EU-commissaris Reynders wetsvoorstellen in te dienen om bedrijven en directeuren te verplichten tot due diligence. Dit moet in 2021 gebeuren in het kader van een initiatief voor duurzaam beleid van bedrijven.
-
Blog / 30 april 2020
Gasvondst in Mozambique: zegen of vloek?
Door Anne de JongheCovid19 legt onze economie onder een vergrootglas. Nu een groot deel van de wereldhandel is stilgevallen, komt de spanning tussen internationale bedrijvigheid en lokaal welzijn in beeld. Dat is goed zichtbaar in Noord-Mozambique, waar in 2011 een van de grootste gasvelden ter wereld is ontdekt. Nederlandse bedrijven investeren daar in de verwerking en het transport van het gas.
-
Voor de pers / 29 juni 2020
Persbericht - Oproep 265 organisaties: "EU, zet geen handtekening onder EU-Mercosurverdrag”
Duitsland moet haar invloed als voorzitter van de EU in de tweede helft van dit jaar inzetten om te voorkomen dat het omstreden EU-Mercosur vrijhandelsverdrag wordt ondertekend. Daartoe roepen 265 maatschappelijke en milieuorganisaties uit de EU en Mercosur-landen op in een brandbrief die vandaag aan de Duitse bondskanselier Merkel wordt overhandigd. De deal tussen de EU en Argentinië, Brazilië, Uruguay en Paraguay werkt natuurvernietiging en schending van mensenrechten in kwetsbare gebieden in Zuid-Amerika in de hand. Het verdrag leidt tevens tot oneerlijke concurrentie voor Europese boeren. Vanuit Nederland werd de brief ondertekend door diverse ngo’s, waaronder Greenpeace en Both ENDS, en verschillende organisaties verenigd in de Handel Anders! coalitie.
-
Brief / 16 februari 2021
Brief aan demissionair minister Kaag: Steun vrijstelling van WTO-regels voor arme landen tijdens pandemie
Meer dan 200 maatschappelijke organisaties en belangengroepen uit zuidelijke landen hebben maandag 15 februari een brief aan demissionair minister Kaag gestuurd. Daarin vragen ze haar een voorstel richting de EU te steunen om in het licht van de COVID-19 pandemie een uitzondering op WTO regels rond intellectueel eigendom te maken.
-
Nieuws / 16 februari 2021
200+ organisaties: "Minister Kaag: "Steun vrijstelling van WTO-regels voor arme landen tijdens pandemie"
Meer dan 200 maatschappelijke organisaties en belangengroepen uit zuidelijke landen hebben maandag 15 februari een brief aan Kaag gestuurd. Daarin vragen ze haar een voorstel richting de EU te steunen om in het licht van de COVID-19 pandemie een uitzondering op WTO regels rond intellectueel eigendom te maken.
-
Blog / 7 juli 2020
Blinde vlek voor Noordoost-Brazilië maakt lokale organisaties onmisbaar
Door Eva SchmitzPernambuco, in het uiterste noordoosten van Brazilië, is een van de armste regio's van het land. Een van de belangrijkste projecten om ontwikkeling in de deelstaat op gang te brengen, is de uitbreiding van de diepzeehaven van Suape, compleet met olieraffinaderij en scheepswerven. Het gebied van de haven is enorm; met 13.500 hectare is het groter dan alle terreinen van de haven van Rotterdam bij elkaar. Helaas ligt de haven middenin een bijzonder en kwetsbaar ecosysteem van mangrovebossen en Atlantisch regenwoud, dat door de uitbreiding ernstig wordt bedreigd. Ook de ongeveer 25.000 mensen die in dit gebied wonen lopen risico. De meesten behoren tot zogenaamde 'traditionele vissersgemeenschappen', onder meer Quilombola-gemeenschappen, afstammelingen van tot slaaf gemaakte mensen. De gemeenschappen zien hun visvangst snel achteruit gaan door de toenemende industriële vervuiling, met als grootste klap de olieramp die eind vorig jaar de hele kust van Noordoost Brazilië zwaar trof.