Hoe word je een fossielvrije investeerder

“Dit rapport helpt investeerders te toetsen in welke mate fossiele-brandstoffenbedrijven al bezig zijn met de energietransitie”, zegt Jensen. “Op basis daarvan kunnen investeerders besluiten hun aandelen in bepaalde bedrijven die niet voldoen aan de criteria, af te stoten. Investeerders kunnen ook in hun beleid duidelijk aangeven dat ze alleen zullen herinvesteren in fossiele bedrijven wanneer ze voldoen aan deze vijf criteria.”

De vijf criteria waaraan bedrijven in de fossiele sector zouden moeten voldoen:

1. Geen lobby voor beleid dat het halen van het doel van maximaal 1,5°C opwarming minder waarschijnlijk maakt.

2. Geen geld voor nieuwe exploratieactiviteiten.

3. Geen goedkeuring voor nieuwe fossiele projecten of nieuwe infrastructuur voor fossiele brandstoffen.

4. Een duidelijk plan om de bestaande winning van fossiele brandstoffen af te bouwen.

5. Beloningen ter ondersteuning van de afbouw van het winnen van fossiele brandstoffen.

Als je zo’n rapport schrijft, zul je vast al jaren in bezig zijn met deze materie

Ik begon eigenlijk gewoon als een pensioendeelnemer die bezorgd is over het klimaat. Van huis uit ben ik econoom en ik werkte in Denemarken als ambtenaar. Pas in 2013, toen ik op TV in het nieuws een item zag over een campagne van mijn eigen pensioenfonds om fossiele investeringen af te bouwen, stelde ik mijzelf de vraag "Wat doen de mensen achter die campagne eigenlijk met mijn geld? Dus bezocht ik de Deense campagnewebsite, waar ik een link vond naar CarbonTracker’s seminal 2013 stranded assets report [nu verouderd] en dat rapport maakte me vooral nieuwsgierig naar de relatie tussen investeringen en klimaatverandering.  Ik meldde me aan voor de nieuwsbrief en werd later vrijwilliger voor de campagne die de website had gemaakt. In die tijd kwam ik ook in contact met Both ENDS en besloten we samen op te trekken."

En nu heb je er een full time baan aan

"Uiteindelijk werd me de mogelijkheid geboden er mijn werk van te maken, omdat niet veel economen zich bezig houden met het de financiële kant van het zogenaamde ‘divesteren’ uit fossiel. De vraag die ons bij Sustainable Energy bezig hield was ‘wat zou ik doen als ik op een dag wakker werd en me realiseerde dat ik de directeur was van een olie- en gasbedrijf?’ Met andere woorden, hoe zou ik er zelf voor zorgen dat mijn bedrijf de overstap naar duurzaam zou maken? Wij hadden daar geen goed antwoord op. Toen hebben we het begin gemaakt voor de vijf criteria, als een soort stappenplan voor de fossiele sector."

Maar je richt je met name op de aandeelhouders en investeerders in de sector. Zouden fossiele bedrijven zelf ook het roer helemaal om kunnen gooien?

“Ja, in theorie wel, maar het enige voorbeeld waar het echt gebeurd is, is bij Danish Oil and Natural Gas.  Zij zijn helemaal overgestapt, zijn een wereldleider op het gebied van offshore wind geworden en heten nu ORSTED. Dat is het enige voorbeeld van een bedrijf dat deze transformatie heeft aangedurfd. Maar het normale discours van olie- en gasbedrijven is ‘de wereld heeft olie en vooral gas nodig.”

Hoeveel impact denk je dat deze 5 criteria gaan hebben? Denk je dat investeerders ze gaan gebruiken?

“Traditioneel wordt altijd de discussie gevoerd ‘moet je je als investeerder terugtrekken uit fossiele bedrijven of moet je proberen van binnenuit het bedrijf waarin je investeert te veranderen?' Wij zeggen nu: als je gelooft dat je als aandeelhouder dingen kunt veranderen in een bedrijf, dan kun je de vijf criteria gebruiken om te zeggen ‘ik investeer niet in jouw bedrijf totdat je voldoet aan deze criteria’. Als je niet gelooft dat je een bedrijf echt kunt veranderen, dan kun je je aandelen verkopen, het bedrijf op de zwarte lijst zetten en de criteria gebruiken om bedrijven te zoeken die er wél aan voldoen. De criteria kunnen dus zowel voor de ‘divest’ als voor de ‘engage’ strategie worden gebruikt.  Of investeerders ze daadwerkelijk gaan gebruiken zullen we pas over ongeveer een jaar kunnen zien. Ik hoop het wel natuurlijk."

Van wie moet de verandering komen?

“Het aanbod moet fossielvrij worden. Energiebedrijven zullen ook in een fossielvrije wereld blijven bestaan. Als Shell mij elektriciteit verkoopt die groen is opgewekt en waarmee ik mijn auto kan laten rijden, dan is dat een prima business model. Die verandering moet een impuls krijgen van degenen die de formele macht hebben, en dat zijn de aandeelhouders in de fossiele industrie, investeerders dus. Als zij zeggen ‘wij willen niet dat ons geld wordt geïnvesteerd in nieuwe olie- en gaswinning’, dan zal het bestuur van een olie- en gasbedrijf daar gevoelig voor zijn. Of het nou pensioenfondsen zijn of andere investeerders, zij hebben niet alleen het geld, maar ook de formele macht en invloed als aandeelhouder om een bedrijf in een andere richting te duwen."

Wat is ervoor nodig om olie- en gasbedrijven ervan te overtuigen een andere weg in te slaan?

"Het is echt niet in het belang van de aandeelhouders om op deze fossiele weg door te gaan. Als je op de juiste manier - daarmee bedoel ik door geleidelijk af te bouwen- de andere weg in slaat, dan zal dat geld opleveren. De meeste olie- en gasvelden hebben een levensduur van 10-15 jaar. Wat er daarna komt, wordt niet gereflecteerd in de huidige prijs van een aandeel. De route van geleidelijk afbouwen die ik beschrijf in het rapport, heeft een looptijd van 20 jaar. Tegen de tijd dat de laatste olie- en gasvelden die nu in gebruik zijn, zijn afgeschreven, kunnen bedrijven dus zo ongeveer helemaal zijn omgevormd. Ze hoeven zich dus helemaal niet meteen totaal af te keren van fossiel, maar kunnen het stap voor stap doen. Daar moeten ze van worden overtuigd door investeerders."

Fossiel is toch ook op termijn niet rendabel meer?

"Olie- en gasbedrijven zouden zich inderdaad moeten realiseren dat er een serieus bedrijfsrisico schuilt in het doorgaan in fossiel: er komt steeds meer wetgeving op klimaat, dus daar moet je als bedrijf op anticiperen. De lobby van fossiele bedrijven stelt nu alles in het werk om die wet- en regelgeving tegen te houden, maar dat is op termijn een verloren zaak. Je kunt beter zorgen dat je als bedrijf klaar bent voor de toekomst. En investeerders zoals pensioenfondsen kunnen daarin een rol spelen door druk uit te oefenen."

Hebben consumenten ook een rol te spelen in het bewegen van pensioenfondsen richting fossielvrije investeringen?

"Ja, pensioenfondsen luisteren wel degelijk naar hun pensioennemers. Het is tenslotte hun geld. Aan de andere kant moet er ook winst worden gemaakt op investeringen en er wordt nog steeds gedacht dat fossiele investeringen nodig zijn om het benodigde rendement te behalen. Daarom is het heel belangrijk dat pensioennemers steeds blijven wijzen op de lange termijn en op de rentabiliteit van het investeren in duurzame energie. Het is een gevecht van de lange adem, maar uiteindelijk zullen pensioenfondsen zich steeds meer terugtrekken uit fossiel."