Both ENDS

En
Nl
Zoeken
Nieuws / 22 januari 2024

Is de reputatie van Nederland als wereldleider op het gebied van waterkennis terecht?

Nederland is een grote speler in de mondiale watersector, maar niet zelden leiden onze investeringen tot mensenrechtenschendingen en milieuproblemen in de landen waar ze plaatsvinden. Aan welke knoppen kan een nieuw Kabinet draaien om de Nederlandse voetafdruk in het buitenland te verkleinen? Ellen Mangnus ging daarover in gesprek met verschillende experts: vandaag deel 3.

Dit keer een gesprek met Simon Richter en Murtah Shannon. Richter is hoogleraar Germanistiek aan de universiteit van Pennsylvania, maar in Nederland beter bekend als Professor Poldergeist, een animatiefiguur die in korte filmpjes laat zien waarom landen en steden die onder zeeniveau liggen, zich zorgen moeten gaan maken om hun toekomst. Shannon is senior beleidsadviseur duurzaam en inclusief waterbeheer bij Both ENDS.

Is de reputatie van Nederland als wereldleider op het gebied van waterkennis terecht?

Murtah: Dit is vooral een verhaal dat door Nederland zelf wordt verspreid om Nederlandse bedrijven die ‘iets’ met water doen internationaal op de kaart te zetten. Het is onderdeel van een exportstrategie waar flink wat diplomatieke, institutionele en financiële middelen achter zitten.

Richter: “Nederland wil dat men in het buitenland bij waterproblemen aan Nederland denkt.  ‘De Nederlanders weten alles over water, we hebben Nederland nodig, laten we hen om hulp vragen.’ Vaak wordt er ook gerefereerd naar de historische strijd met het water, die hebben de Nederlanders toch maar mooi samen gewonnen. Alsof Nederlanders het allemaal met elkaar eens zijn, dat klopt helemaal niet.

 

Met zijn animatiefiguur Professor Poldergeist probeert Richter de Nederlanders een spiegel voor te houden.

Shannon: Nederlandse bedrijven hebben veel technische kennis dat ook elders van pas kan komen, maar daarmee heb je nog geen duurzaam waterbeheer.

Dat is vooral een kwestie van waartoe kennis wordt ingezet en wie dat bovendien bepaalt. Hier heeft men doorgaans minder oog voor, waardoor projecten vaak ten goede komen aan lokale elites en ten koste van gewone watergebruikers zoals boeren en vissers. In de meest extreme gevallen raken Nederlandse partijen betrokken bij grove mensenrechtenschendingen en biodiversiteitsverlies, zoals momenteel het geval is in de baai van Manilla voor de bouw van een nieuw vliegveld. En dat met steun van de overheid en de Nederlands belastingbetaler. Both ENDS strijdt daarom met partners voor een inclusieve watersector. ’

Wat betekent dat en hoe zou het beter kunnen?

Richter: “Het is belangrijk dat Europese Nederlanders meer besef krijgen dat ook Nederland kwetsbaar is. De eilanden Bonaire, Aruba, Curaçao, Saba worden bedreigd door klimaatverandering. Op termijn zal ook Nederland ernstig bedreigd worden. In het buitenland wordt klimaatadaptatie door Nederland vooralsnog gezien als een business case.

Veel hangt af van hoe snel de zeespiegel stijgt - voor heel Nederland, ook in het Caribische deel van het koninkrijk, maar ook voor andere landen waar Nederland koploper wil zijn in klimaatadaptatie. Als dit besef echt doordringt, zou je verwachten dat Nederland een voorvechter wordt van snelle decarbonisatie.”

Tijdens COP 28 in Dubai organiseerde Richter een panel over de gevaren en beloften van zand voor klimaatadaptatie, het onderwerp van de meest recente Poldergeist video. De panelleden kwamen uit Manilla, Khulna en Aruba, allemaal plaatsen waar Nederlandse baggeractiviteiten worden gezien als verstorend en schadelijk voor ecosystemen en voor de kustbevolking. " Terwijl Nederland zijn eigen vermogen onderzoekt om Noordzeezand te oogsten zonder al te veel ecologische vernietiging te veroorzaken, zou het dan niet dezelfde normen moeten hanteren in het buitenland?"

Shannon: Allereerst zou Nederland een stuk kieskeuriger moeten zijn met betrekking tot de partijen die het steunt. Bedrijven die bijdragen aan mensenrechtenschendingen of het slopen van ecosystemen moeten geen aanspraak kunnen maken op exportkredietverzekeringen, handelsmissies of andere voordelen die met publieksmiddelen worden mogelijk gemaakt. Ten tweede zou er in de watersector veel meer moeten worden aangestuurd op het faciliteren van gelijkwaardige samenwerkingen en kennisontwikkeling met partnerlanden, waarbij vooral aandacht komt voor de expertise en instituties van lokale watergebruikers. Samenwerking wordt nog te vaak begrepen als een eenzijdige overdracht van Nederlandse kennis naar andere landen, alsof er voor Nederland niks meer te leren valt en dat is simpelweg niet waar.

Welke boodschap geef je de nieuwe overheid mee?

Shannon: ‘Nederland zou veel meer de rol van innovator op het gebied van duurzaam en inclusief waterbeheer op zich moeten nemen, daar is wereldwijd enorm veel vraag naar.  

Voor meer informatie

Lees meer over dit onderwerp