Klimaattop in Dubai: Hoopvolle uitkomst met een fragiele toekomst

Niels heeft wel een kanttekening bij alle positieve berichten: "Dat onder andere aardgas wordt gezien als 'transitiebrandstof' is zeer teleurstellend. De laatste wetenschap is duidelijk: om de aarde niet gevaarlijk te laten opwarmen kunnen we geen nieuwe kolen-, olie- en gasprojecten meer beginnen. Ook moeten landen en bedrijven bestaande fossiele projecten afbouwen. De woorden zijn dus nog te voorzichtig, te weinig urgent en te vrijblijvend, maar het begin is er. Wij zullen landen houden aan de afspraak om binnen de 1,5C opwarming te blijven."

Stoppen met fossiele exportsteun

Tijdens COP26, in 2021 in Glasgow, heeft Nederland grote stappen gezet om te stoppen met fossiele exportsteun. Daar is deze klimaattop een volgende stap in gezet. Niels: "Noorwegen en Australië sluiten zich aan bij de verklaring om te stoppen met internationale exportsteun voor fossiele projecten. Dat is belangrijk, want hoe meer landen meedoen, hoe beter". Nederland ondertekende deze verklaring in 2021 en stopt per eind dit jaar bijna helemaal met fossiele exportsteun. Minder positief is dat Nederland hier niet de volgende stap op heeft gezet, zoals het Verenigd Koninkrijk, Canada en Scandinavische landen wel hebben gedaan. Zij gaan zorgen dat alle exportsteun in 2050 netto geen CO2 uitstoot (netto-nul CO2 in 2050) meer veroorzaakt. Niels: "Nederland wilde niet ondertekenen. Dat is slecht nieuws, want ongeveer de helft van alle exportsteun voldoet daarmee mogelijk nog niet aan klimaatdoelen. Zo heeft Nederland bijvoorbeeld vorig jaar voor 1,5 miljard euro een vliegveld in Manilla verzekerd, en een aantal jaar terug voor 900 miljoen euro de bouw van een petrochemische (plastic-)fabriek in Oman gesteund. Ook zit Nederlandse export – en dus exportsteun – sterk in de vlees- en landbouwindustrie. Dat moet sterk verminderen en daar gaan we politieke aandacht voor vragen."

Reality check voor de onderhandelaars

Op COP28 heeft Daan namens Both ENDS kunnen laten zien waarom en vooral voor wie klimaatfinanciering zo hard nodig is. Tijdens twee side-events, georganiseerd door Both ENDS en partners, zaten beleidsmakers, klimaatfondsen en donoren aan tafel. Onderwerp van gesprek was om lokale oplossingen tegen klimaatverandering (zoals agroecologie) hoger op de agenda te krijgen. Daan: "Vaak gaan de onderhandelingen over hoofdlijnen, maar uiteindelijk gaat het erom dat degenen die het meest last hebben van de klimaatcrisis (waaronder vrouwen en inheemse groepen) zich kunnen aanpassen en wapenen tegen de gevolgen. De activiteiten en gesprekken die we hebben kunnen faciliteren zijn vaak een reality check voor de onderhandelaars en geven grassroot-organisaties een stem tijdens zo'n enorme conferentie."

Hoopvolle uitkomst met fragiele toekomst

De COP startte bemoedigend: er werd besloten een klimaatschadefonds op te richten om mensen in het mondiale Zuiden te compenseren voor de klimaatschade die zij hebben geleden. Maar er moet nog veel gebeuren om dit fonds gevuld en up-and-running te krijgen. Daan: "De bijdrage van Nederland in dit fonds is zeer teleurstellend. Tegelijkertijd moet dit niet betekenen dat de aandacht voor tegengaan van emissies en met name adaptatie (het aanpassen aan de gevolgen ervan) niet verslapt. We kijken zeer kritisch, maar ook licht hoopvol naar de uitkomsten van deze COP, al zijn het beloftes en die zijn in het verleden fragiel gebleken. Mijn hoop is wel dat COP29, volgend jaar in Azerbeidzjan, minder gekaapt zal worden door het bedrijfsleven. Als je dit jaar rondliep op de COP leek het wel een uit de kluiten gewassen duurzaamheidsbeurs, terwijl we eerst en vooral in een klimaatcrisis zit waarin landen en bedrijven hun verantwoordelijkheid moeten nemen en actie moeten tonen."