Opinie: Het klimaat is te belangrijk om alleen aan mannen over te laten

Van furieuze feministen tot klevende klimaatdrammers. Het beeld van demonstranten dat nogal eens bij mensen naar boven komt, is toch vaak één ding: boos. En hoewel er genoeg reden tot boosheid is, ontbreekt in dit geschetste plaatje het belangrijkste wat feministen en klimaatactivisten met elkaar gemeen hebben: hoop.

In de kern geloven feministen en klimaatactivisten hetzelfde: dat een leefbare en rechtvaardige wereld mogelijk is met structurele veranderingen. Bij protesten van beide groepen galmt dan ook vaak dezelfde leus: Another world is possible.

Tijdens de klimaatmars liepen wij mee als feministen en dit weekend laten we ons bij de Feminist March horen voor het klimaat. Met Action­Aid, Both Ends, Simavi, Wo=men en Women Engage for a Common Future gaan we de straat op voor gendergelijkheid en klimaatrechtvaardigheid. Deze twee zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Vrouwen in al hun diversiteit, en vooral die uit het mondiale Zuiden, worden disproportioneel hard geraakt door klimaatverandering. Heersende normen, machtsverhoudingen, wetten en discriminatie maken vrouwen kwetsbaarder.

Energiearmoede treft vaker vrouwen

Zo laten cijfers van de VN zien dat 80 procent van alle klimaatvluchtelingen vrouw is. Als vrouwen ontheemd zijn, lopen ze een groter risico op geweld, waaronder seksueel geweld. Bovendien is wereldwijd het merendeel van de mensen die in armoede leven vrouw, waardoor ze de gevolgen van klimaatverandering harder voelen. Dat zien we ook in Nederland. Zo treft energiearmoede vaker vrouwen, waardoor ze ook hier minder vaak de mogelijkheid hebben om te investeren in duurzame energiebronnen of isolatie.

Vrouwen zien al langer om zich heen het gevaar van klimaatverandering, doordat ze vaak verantwoordelijk zijn voor waterbeheer en voedselvoorziening. Zij zijn vaak de eersten die actie ondernemen en praktische oplossingen opzetten.

Vrouwen in Nigeria leggen bijvoorbeeld mangrovebossen aan om de door olie vervuilde Nigerdelta weer leefbaar te maken én om CO2 op te slaan. In Latijns-Amerika nemen vrouwen de leiding bij het opzetten van voedselbossen om ook in een veranderend klimaat voedsel te kunnen produceren.

Helaas krijgen genderrechtvaardige en duurzame klimaatoplossingen niet de benodigde financiële en politieke steun. Een recente analyse van de Europese Rekenkamer was bijvoorbeeld snoeihard over het gebrek aan aandacht voor de situatie van vrouwen in het Europese klimaatfonds. Ook het Nederlandse ministerie van buitenlandse zaken gaf zichzelf op dit gebied een onvoldoende.

De huidige aanpak laat vrouwen in de steek, terwijl vrouwen erbij betrokken móéten worden om de hoognodige successen te boeken in de strijd tegen klimaatverandering.

Tijdens de klimaattop in Egypte maakten vrouwen maar 37 procent uit van de onderhandelingsteams van landen. Sterker nog, slechts 29 procent van de totale spreektijd werd door vrouwen gevuld. Dit is een bewezen recept voor minder ambitieus klimaatbeleid: onderzoek uit 2019 wees uit dat vrouwelijke representatie in nationale parlementen ertoe leidde dat landen strenger klimaatbeleid aannamen, met lagere CO2 uitstoot als gevolg.

Onrechtvaardig en onverstandig

Helaas wordt dit potentieel van vrouwen nog altijd ondergewaardeerd. Dat is dus niet alleen onrechtvaardig, maar ook onverstandig. Overal op de wereld zijn vrouwen de drijvende kracht achter klimaatprotesten en het vinden en uitvoeren van oplossingen voor de klimaatcrisis. Het wordt tijd dat we dat leiderschap erkennen, steunen en benutten.

Laten we het met elkaar rigoureus anders aanpakken. Laten we vrouwen centraal zetten in klimaatbeleid, investeren in hun oplossingen en een gelijkwaardige plek geven aan de onderhandeltafels.

Tot die tijd gaan furieuze feministen en klevende klimaatdrammers de straat op. Om Els Borst te parafraseren: het klimaat is te belangrijk om alleen aan mannen over te laten.