Politici vragen om duurzame exportondersteuning

Rijke landen, waaronder Nederland, verleenden sinds het ondertekenen van het klimaatakkoord van Parijs bijna 50 keer zoveel exportsteun aan projecten gerelateerd aan fossiele brandstoffen als aan projecten voor schone energie in vier Afrikaanse landen. Dat blijkt uit een onderzoek van vijf milieuorganisaties uit Ghana, Nigeria, Togo en Oeganda in samenwerking met Milieudefensie en Both ENDS. De rijke landen verzekerden via hun exportkredietverzekeraars energieprojecten met een totale waarde van 11 miljard US dollar. De helft van deze exportsteun is gerelateerd aan fossiele brandstoffen. Slechts 1% ging naar duurzame hernieuwbare energie.

Het Klimaatverdrag van Parijs stelt dat de opwarming van de aarde beperkt moet blijven tot maximaal 2 - liefst 1,5 - graden Celsius. Om dat te bereiken moeten in elk geval alle bewezen fossiele reserves in de grond blijven. Tussen 2012 en 2015 ondersteunde de Nederlandse overheid echter via Atradius DSB voor € 7,3 miljard, fossielgerelateerde exportprojecten met verzekeringen en garanties. Dat is twee derde van de totale waarde die Atradius DSB in die periode verzekerde. Niets wijst er op dat de overheid deze ondersteuning inmiddels in lijn heeft gebracht met het klimaatakkoord. Dat blijkt uit een rapport dat vandaag is uitgebracht door Both ENDS.

Both ENDS en 95 andere organisaties* hebben vandaag een brief gestuurd aan Staatssecretaris van Financiën Marnix van Rij en de Minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Liesje Schreinemacher om hen op te roepen de Glasgowverklaring onverkort na te komen. In deze verklaring, die Nederland en 33 andere landen tijdens de klimaattop in Glasgow hebben ondertekend, is afgesproken om direct publieke steun voor fossiele projecten te stoppen per eind 2022.

Nu het Verenigd Koninkrijk aankondigt te stoppen met exportsteun voor fossiele projecten, is er voor Nederland geen excuus meer om af te wachten. Dat vinden milieuorganisaties Both ENDS, Oil Change International en Milieudefensie. Dat is nodig voor de klimaatafspraken van het Parijsakkoord. Komende week stemt de Kamer over moties om een einde te maken aan de exportsteun voor winning, verwerking en transport van olie, gas en kolen.

Bijna veertig maatschappelijke organisaties en netwerken uit de hele wereld, waaronder Both ENDS, stuurden vandaag een brief aan minister Kaag van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en staatssecretaris Vijlbrief van Financiën. Ze vragen de bewindslieden ervoor te zorgen dat de verruiming van de exportkredietverzekering vanwege de coronacrisis, bijdraagt aan groen herstel.

Deze week spreekt de Vaste Kamercommissie voor Economische Zaken en Klimaat met minister Wiebes over de begroting van zijn ministerie. Dit is dus hét moment waarop de regering kan laten zien dat het er alles aan wil doen om haar eigen klimaatdoelstellingen te behalen. Eén van de belangrijkste stappen in die richting is het afbouwen van financiële steun voor de fossiele industrie.

Both ENDS werkt wereldwijd met partners eraan de stem van gemeenschappen te laten klinken, die elke dag de gevolgen van onduurzaam financieel beleid voelen: klimaatverandering, milieuvervuiling, gedwongen verhuizingen. Al twee decennia vragen we daarbij aandacht voor een relatief onbekend financieel instituut: de exportkredietverzekeraars.

Exportkredietverzekeraars (EKVs) spelen een grote rol in de wereldwijde geldstromen voor ontwikkeling. In 2018 heeft Both ENDS geïnvesteerd in een betere wereldwijde strategische samenwerking tussen organisaties die op EKVs werken, om gezamenlijk de steun van EKVs aan de fossiele sector te stoppen en hun milieu- en mensenrechtenscores te verbeteren.

Vandaag is door twee onafhankelijke experts een juridisch advies uitgebracht over de internationaalrechtelijke verplichtingen van landen en hun exportkredietverzekeraars (EKV's) in relatie tot exportsteun voor fossiele brandstoffen. Volgens dit advies moet de uitstoot van fossiele brandstoffen en daaraan gerelateerde infrastructuur dringend worden verminderd.

Nederland verstrekt jaarlijks exportkredietverzekeringen en –garanties ter waarde van 1,5 miljard euro aan Nederlandse bedrijven die actief zijn in de olie- en gassector in het buitenland. Deze ondersteuningbedraagt anderhalf keer het jaarlijkse bedrag dat het kabinet-Rutte uittrekt voor klimaatinitiatieven wereldwijd. De beoogde effecten van het Nederlandse internationale klimaatbeleid worden door deze fossiele exportsteun meer dan teniet gedaan. Dat is de conclusie van een nieuw rapport van Both ENDS, dat vandaag is gepubliceerd.

Eind 2020 zegde Staatssecretaris Vijlbrief in een debat in de Tweede Kamer toe om scenario's te ontwikkelen om de exportkredietverzekering van de Nederlandse staat in lijn te brengen met het klimaatakkoord van Parijs. Een mooie stap in de goede richting, en naar aanleiding daarvan organiseren de ministeries van Financiën en Buitenlandse Zaken aanstaande vrijdag 19 februari een stakeholdermeeting. De toezegging en de meeting zijn uitkomsten van jarenlange en steeds grotere druk vanuit Both ENDS en andere maatschappelijke organisaties om dit belangrijke instrument om buitenlandse investeringen te stimuleren, te verduurzamen.

In 2017 voerden we onze inspanningen op om de Nederlandse overheidssteun voor fossiele brandstoffen te stoppen. Het uitfaseren van fossiele brandstoffen is essentieel om de doelen uit het klimaatakkoord van Parijs te halen. Maar er is nog een reden voor ons: projecten gerelateerd aan de fossiele sector hebben vaak rampzalige effecten op de armsten in het Zuiden.

Klimaatactie is keihard nodig om de opwarming van de aarde te beperken. De gevolgen van klimaatverandering zijn nu al te merken. Overstromingen in Pakistan en dicht bij huis kosten levens en zorgen voor veel emotionele en economische schade, terwijl lokale klimaatoplossingen nog steeds grotendeels genegeerd worden. Daarom zal Both ENDS aanwezig zijn tijdens de klimaattop COP27 in Sharm El Sheikh, Egypte.