Ugandese bosbeschermers gearresteerd

TotalEnergies en Chinese National Offshore Oil Cooperation (CNOOC) ontwikkelen momenteel in Oeganda een oliewinnings- en transportproject: East African Crude Oil Pipeline (EACOP). Het project – de aanleg van een verwarmde pijpleiding (EACOP) van maar liefst 1445 kilometer lang dwars door Oeganda en Tanzania om ruwe olie te kunnen exporteren, zorgt voor steeds meer mensenrechtenschendingen en milieuschade. Dat baart maatschappelijke organisaties in Oeganda en erbuiten zeer veel zorgen. Both ENDS heeft daarom samen met partnerorganisaties in Oeganda deze week een brandbrief gestuurd naar twaalf pensioenfondsen en vermogensbeheerders met investeringen in TotalEnergies and CNOOC.

Uganda is een van de landen waar de situatie voor milieu-organisaties verslechtert. Om onze partners beter te kunnen ondersteunen in hun veiligheid, heeft Both ENDS stappen gezet naar een meer systematische en pro-actieve aanpak. In 2022 hebben we middelen gevonden om zes Ugandese organisaties te versterken in hun onderlinge samenwerking, bij hun zichtbaarheid en in hun beleidsbeïnvloeding voor een duurzame toekomst.

Op dinsdag 28 juni dienden de Hondurese organisatie COPINH en de Global Justice Association een klacht in bij de officier van justitie in Nederland tegen de Nederlandse ontwikkelingsbank FMO. Voor COPINH is dit onderdeel van hun voortdurende strijd om degenen die betrokken zijn bij de moord op hun leider Berta Cáceres voor het gerecht te brengen. FMO financierde in 2014 het Agua Zarca-project in Honduras. De nieuwe klacht is gebaseerd op documenten waaruit blijkt dat het geld van FMO oneigenlijk is gebruikt.

Dit artikel is beschikbaar in het Engels.

Vandaag is het vijf jaar geleden dat Berta Cáceres in haar huis in La Esperanza, Honduras, vermoord werd omdat ze opkwam voor de rechten van de inheemse bevolking. Als leider van de inheemse organisatie COPINH kwam ze in opstand tegen de Agua Zarca-dam die gebouwd zou worden in inheems gebied. Nu, 5 jaar later, zijn de uitvoerders van de moord veroordeeld, maar de opdrachtgevers nog steeds niet.

Op donderdag 29 november werden zeven verdachten van de moord op Berta Cáceres (in maart 2016), schuldig bevonden.   De nabestaanden en  leden van de inheemse mensenrechtenorganisatie COPINH waar Cáceres de leider van was, zien de uitspraak als de eerste stap richting rechtvaardigheid voor de moord op Berta Caceres en de erkenning dat het bedrijf DESA hiervoor mede- verantwoorelijk is. Ze wijzen er echter ook op dat het proces vanaf het begin doordrenkt was van corruptie, intimidaties en andere misstanden, en dat de opdrachtgevers van de moord nog steeds buiten schot blijven. 

Update 10 juni: Op de avond van 9 juni is Stephen gevonden, achtergelaten langs de weg. Hij is er slecht aan toe, na een week van zware mishandeling. Hij leeft nog, is veilig en in contact met zijn familie. Wij bedanken iedereen die de statement heeft gedeeld. Deze internationale druk heeft geholpen.

8 Juni: Meer dan 115 internationale maatschappelijke organisaties roepen op  tot de onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating van Stephen Kwikiriza. Milieuactivist Stephen is op 4 juni ontvoerd door agenten in burger in Kampala en wordt sindsdien incommunicado vastgehouden. Lees hier de verklaring van de maatschappelijke organisaties en de oproep aan de Oegandese autoriteiten (de verklaring is in het Engels).

Op maandag 1 juli werden vragen van Tweede Kamerleden over het Mozambique LNG project en de betrokkenheid van Atradius DSB beantwoord door staatssecretaris Van Rij. TotalEnergies is de projectleider van het Mozambique LNG project in de noordelijkste provincie van Mozambique. Het Nederlandse bedrijf Van Oord krijgt daarvoor een exportkredietverzekering van 1 miljard euro van de publieke Nederlandse verzekeraar Atradius Dutch State Business.

De Nederlandse overheid dreigt opnieuw te blunderen bij het geven van exportsteun voor het omstreden gasproject van TotalEnergies in Cabo Delgado, Mozambique. Dat blijkt uit een analyse van 9000 documenten uit Woo-verzoeken, in opdracht van Milieudefensie en Both ENDS. Anne de Jonghe, Both ENDS: “Bij het afgeven van de exportsteun in 2021 werden kritische geluiden geminimaliseerd, terwijl TotalEnergies werd gehoord en vertrouwd. Dat mag niet meer gebeuren.”

De Nederlandse ontwikkelingsbank FMO is onvoldoende transparant over haar financieringen en investeringen en handelt daarmee in strijd met haar mandaat. Dat blijkt uit een nieuw rapport van International Accountability Project en de Foundation for the Development of Sustainable Policies, onderschreven door 28 organisaties waaronder Both ENDS, SOMO en Oxfam Novib. De organisaties deden onderzoek naar de mate van transparantie van FMO over haar investeringen in de periode tussen 1 januari 2019 en 31 mei 2020. Slechts in 25% van de gevallen werd bekendgemaakt welke potentiële negatieve gevolgen een investering van FMO zou hebben voor mens en milieu.

Exportkredietverzekeraar Atradius DSB en de Nederlandse staat hebben onvoldoende geluisterd naar de zorgen van het maatschappelijk middenveld en de ambassade tijdens besluitvorming over een exportkredietverzekering aan baggerbedrijf Van Oord. Dat concludeert consultancybureau Proximities na onderzoek in opdracht van de Tweede Kamer. In maart 2021 besloot de Nederlandse staat, via exportkredietverzekeraar Atradius DSB, een verzekering ter waarde van 900 miljoen euro te verlenen aan Van Oord, voor het uitvoeren van baggerwerkzaamheden voor de kust van Noord-Mozambique: onderdeel van een gigantisch – en omstreden - gasproject.

Vandaag stuurde een groep maatschappelijke organisaties uit Europa en uit Mozambique, waaronder Both ENDS, een brief naar de staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingdiensten en naarde minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. In de brief roepen de organisaties op om de beslissing tot het verlenen van exportondersteuning ter waarde van bijna een miljard euro voor onder andere baggerbedrijf Van Oord, terug te trekken.

De Nederlandse ontwikkelingsbank FMO overweegt te investeren in de omstreden FICOHSA-bank in Honduras. De bank is nauw verweven met de elite die in Honduras veel macht heeft over de politiek, de (para) militairen en het bedrijfsleven. Een aantal Hondurese organisaties, waaronder de inheemse organisatie COPINH wier leider Berta Cáceres in 2016 werd vermoord, hebben een afgelopen woensdag een brief gestuurd naar het management van FMO. In de brief, die werd ondertekend door veertig organisaties, waaronder Both ENDS, wordt FMO opgeroepen niet in zee te gaan met deze bank.

Als je door de ogen van vrouwen naar schadelijke projecten kijkt, dan zie je hoe internationale financiële instellingen (IFI's) deel uitmaken van de grote, ingewikkelde puzzel achter die projecten. Daarom hebben we in 2019 experts op het gebied van IFI's en vrouwenrechten bij elkaar gebracht, zodat ze van alkaar kunnen leren.

Begin december zijn zeven mannen die schuldig zijn bevonden aan de moord op Berta Cáceres veroordeeld tot een gevangenisstraf tussen 30 en 50 jaar. De rechtbank bevestigt in het oordeel dat de rol van Berta Cáceres in het verdedigen van de rechten van de inheemse Lenca gemeenschappen de reden was voor de moord.