Inheemse kennis en talen cruciaal in strijd tegen klimaatverandering

Inheemse volkeren¹ worden steeds vaker erkend als de beschermers van de natuur. Hun traditionele manier van leven is gestoeld op eeuwenoude kennis van hun leefomgeving en hoe daar op een duurzame manier gebruik van te maken. Minder bekend is dat veel van deze kennis ingebed is in de Inheemse taal en het daarom van cruciaal belang is dat de kennisoverdracht in de Inheemse taal plaatsvindt. Vooral vrouwen spelen een belangrijke rol in de kennisoverdracht van Inheemse kennis op de volgende generatie. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van medicinale planten, herstel van bos- en waterbronnen, en kennis over de natuur die in liederen wordt overgedragen.

Onderdrukking van Inheemse talen en culturen in beleid en onderwijs

Door discriminatie en onderdrukking waar Inheemse volkeren wereldwijd mee te maken hebben – vrouwen in het bijzonder – krijgen de kennis, cultuur en manier van leven van Inheemse gemeenschappen onvoldoende aandacht bij beleidsmakers en politici en de beslissingen die zij nemen. En zo kan het bijvoorbeeld gebeuren dat Inheemse gemeenschappen worden verdreven door de overheid om een natuurgebied te 'beschermen', zoals de Sengwer gemeenschap in Kenia is overkomen.

"De Sengwer zouden niet gezien moeten worden als bedreiging voor de natuur, maar juist als beschermers," zegt Milka Chepkorir, een jonge vrouwelijke leider van de Sengwer en regionaal coördinator voor de Afrikaanse leden van het ILED Netwerk. "Onze taal en cultuur bevat veel kennis van hoe we met de natuur omgaan. Die kennis mag niet verloren gaan."

Deze onderdrukking van Inheemse culturen en kennis speelt ook in het formele onderwijs. Er is niet alleen te weinig aandacht voor Inheemse talen en kennisoverdracht; soms wordt het Inheemse kinderen zelfs verboden hun eigen taal te spreken op school. Daarom zijn door Inheemse mensen geleide onderwijsinitiatieven cruciaal. Zo ook in Kenia, waar verschillende Sengwer dorpen eigen culturele centra hebben opgericht en educatieve video's maken waarin ze niet alleen hun taal en culturele gebruiken doorgeven, maar ook kennis over bomen, planten en het herstel van de natuur.

Herwaardering van Inheemse kennisoverdracht ook relevant voor aanpak klimaatcrisis

Voorbeelden als die uit Kenia zijn er over de hele wereld te vinden. En dat terwijl juist deze Inheemse kennis van grote waarde kan zijn om de huidige klimaat- en biodiversiteitscrises het hoofd te bieden. Wereldwijd beheren Inheemse volkeren meer dan 500 miljoen hectare² tropisch bos. Internationale organisaties zoals het IPCC³ en de FAO⁴ erkennen inmiddels het belang van Inheemse volkeren in de strijd tegen klimaatverandering en landdegradatie, nadat onderzoek heeft laten zien dat in gebieden die door hen beheerd worden, beduidend minder ontbossing plaatsvindt.

In het licht van het VN Internationaal Decennium van Inheemse Talen, gestart in 2022, roept het ILED Netwerk beleidsmakers wereldwijd op om meer erkenning en ondersteuning te bieden aan Inheemse kennis en talen. Niet alleen bij het ontwikkelen van plannen en beleid op het gebied van land- en watergebruik, natuurbescherming en klimaat, maar ook in het onderwijs.

Alles begint met onderwijs

In de publicatie "Pass it on! Stories of Indigenous-Led Education from the Grassroots" van het ILED Netwerk, die morgen verschijnt, komt duidelijk naar voren dat alles begint met onderwijs. "Als Inheemse kinderen hun taal, cultuur en traditionele kennis kunnen leren en uitdragen in plaats van schaamte te voelen, helpt dit om in de toekomst sterker te staan bij het opkomen voor hun eigen rechten en het beschermen van hun leefomgeving", aldus Ellen-Rose Kambel, directeur van Rutu Foundation (lidorganisatie van het ILED Netwerk).

"Inheemse gemeenschappen wereldwijd laten zien dat zij de kennis én de wil hebben om goed voor hun leefomgeving te zorgen", zegt Paul Wolvekamp, beleidsmedewerker bij Both ENDS (lidorganisatie van het ILED Netwerk). "In plaats van hen in ons op westerse leest geschoeide onderwijssysteem te dwingen, zouden we juist van hen moeten leren. Dit is ook de waarde van het door Inheemse organisaties mede-opgerichte ILED netwerk. Alleen met gezamenlijke inspanning en overdracht van traditionele Inheemse kennis vanuit de behoeften en perspectieven van Inheemse gemeenschappen kunnen we de bedreiging van klimaatverandering en afnemende biodiversiteit het hoofd bieden."

******************************

Noot voor de redactie:

Over het ILED Netwerk:
Het Indigenous-Led Education (ILED) Netwerk is een mondiaal netwerk van Inheemse gemeenschappen en ondersteunende organisaties. Het heeft als doel om steun en zichtbaarheid te genereren voor onderwijsinitiatieven en kennisoverdracht door Inheemse volkeren. Het secretariaat van het Netwerk is ondergebracht bij de Nederlandse Rutu Foundation in Amsterdam.

Contact: iledsecretariat@rutufoundation.org

Voor meer informatie:
Ellen-Rose Kambel, Rutu Foundation:
ellen-rose@rutufoundation.org

Paul Wolvekamp, Both ENDS:
p.wolvekamp@bothends.org

Bronnen:

1. Het woord "Inheems" staat soms ter discussie, maar geeft de betreffende volkeren in onze ogen juist erkenning. Lees ook "Waarom het woord "Inheems" ook waardevol is", OneWorld, 2021.
2. World Resources Institute, 2014: Securing Rights, Combating Climate Change. How Strengthening Community Forest Rights Mitigates Climate Change
3. IPCC, 2019: Climate Change and Land: an IPCC special report on climate change, desertification, land degradation, sustainable land management, food security, and greenhouse gas fluxes in terrestrial ecosystems
4. FAO and FILAC. 2021: Forest Governance by Indigenous and Tribal People. An Opportunity for Climate Action in Latin America and the Caribbean