Vrouwen leiden strijd om landrechten voor de Avá Guaraní
Door
Tamara Mohr
Ik reis, samen met vijf vrouwen van Platform Suace Pyvyvõhára, naar Mingã Pora, in het oosten van Paraguay. Zo'n 45 families van de inheemse gemeenschap Tekohá Suace hebben zich hier in 2016 gevestigd. Tekohá betekent in Guaraní 'de plek waar we zijn wat we zijn'. Ze hebben hun van afval in elkaar gezette tentjes opgeslagen op een klein strookje land met aan de ene kant een sojaveld en aan de andere kant een natuurreservaat, eigendom van het bedrijf Itaipu.
We vertrekken om 5 uur 's morgens uit Asunción. De eerste 6 uur is de weg goed onderhouden. Links en recht van de weg staan enorme silo's, prachtige villa's en uitgestrekte soja- en maisvelden. Het laatste uur rijden we over een onverharde weg.
Eenmaal aangekomen worden we hartelijk ontvangen door de hele gemeenschap, die bestaat uit opvallend veel vrouwen en nog jonge kinderen. Al snel wordt duidelijk in wat voor situatie deze inheemse gemeenschap al jaren leeft. Illegaal op een klein strookje land, zonder toegang tot drinkwater, voedsel, transport of medische zorg. En hoe zwaar het voor met name de vrouwen is die onder deze omstandigheden, met hun kinderen en familie moeten zien te overleven. Hun emotionele en fysieke kwetsbaarheid op een plek waar ze geen enkele bescherming hebben is schokkend.
Twee keer van hun land verdreven
Het is een lange en trieste geschiedenis. In het kort komt het erop neer dat deze gemeenschap in de jaren '70 van hun land is verdreven, net als 37 andere gemeenschappen. Ze moesten plaats maken voor de bouw van 's werelds grootste stuwdam Itaipu, op de grens van Brazilië en Paraguay. Een deel van hun land is onder water verdwenen, een deel is verkocht aan boeren en een deel is natuurreservaat geworden. In 2016 werd de gemeenschap Tekohá Suace voor de tweede keer met geweld van het land verdreven waar ze toen verbleven. Uit nood zijn ze teruggevlucht naar de regio waar ze oorspronkelijk vandaan komen, en waar ze nu nog altijd 'illegaal' verblijven.
De boswachters van het reservaat zien er nauw op toe dat de Avá Guaraní er niet jagen, niets verbouwen en niet vissen. Ze komen zo nu en dan langs om in de pan te kijken of er niet toch een wild beest in zit. Het land van de boeren is verboden privéterrein. En tot overmaat van ramp heeft Itaipu vier maanden geleden vanwege aanhoudende droogte besloten het water in de rivier, waar de gemeenschap zichzelf en hun kleren kon wassen, te gebruiken om de watertoevoer naar de dam te verzekeren. Van de rivier is niet veel meer over en de waterspiegel daalt nog met de dag.
Vrouwen nemen de leiding
De drijvende kracht in de gemeenschap is Amada. Ik heb haar twee keer eerder ontmoet en ze is duidelijk sterker en meer gedecideerd dan ooit. Ze is de dochter van Cristóbal Martínez, de dorpsleider. Zij bepaalt, samen met haar vader, de strategie. Zij neemt deel aan de overleggen van Platform Suace Pyvyvõhára en bespreekt hun situatie in (inter)nationale fora. Zij beheert de GAGGA fondsen die ze van Fondo de Mujeres del Sur ontvangen voor eerste levensbehoeften. Ze heeft een vrouwencommissie opgericht die een steeds grotere rol speelt in de zoektocht naar een oplossing. Het is duidelijk dat de vrouwen hier de leiding hebben genomen.
Internationale steun
De nationale en internationale aandacht voor de strijd van deze gemeenschap biedt ze hoop. Het Platform Suace is opgezet om met Paraguayaanse organisaties en de gemeenschap te bespreken welke acties er moeten worden ondernomen om hun recht op land te verzekeren. Met de steun van Both ENDS en GAGGA kunnen ze oa. juridische ondersteuning betalen. Ook Amnesty Paraguay ondersteunt onvermoeibaar met haar expertise en acties. Andere leden van het Platform bieden ondersteuning variërend van voedsel en medische zorg, eindeloos overleg met overheidsinstanties, juridische steun, onderzoek, maar ook vervoer tussen Asunción en Mingã Pora.
Het huidige politieke klimaat lijkt hen ook welgezind. De nieuwe baas van het reservaat kwam kennismaken tijdens ons bezoek om te laten weten dat hij uit is op een goede relatie met de gemeenschap en dat ze er alles aan zullen doen wat er binnen hun mandaat valt om ondersteuning te bieden. Itaipu zal zijn verantwoordelijkheid moeten nemen: door de megadam Itaipu hebben 600 inheemse families 150.000 hectare land verloren, maar het bedrijf heeft tot nu toe slechts 1.300 ha voor 2 inheemse gemeenschappen aangekocht als compensatie.
Tussen wanhoop en hoop
De verhalen van de gemeenschap getuigen van kracht, maar ook van wanhoop. Een van de mensen vertelt tijdens ons bezoek: "Veel mensen hier hebben honger en zijn ziek. We lijden veel. Soms geeft een deel van de gemeenschap de hoop op, maar dan vertellen de leiders en de mensen van het Platform Suace wat ze aan het doen zijn en dan krijgen we weer hoop. Samen gaan we het redden. Zonder onze leiders of de hulp van buitenaf waren we al lang verdwenen".
Amada zegt tenslotte: "De strijd van ons volk is lang en moeilijk. We verliezen onze cultuur omdat ons volk verdeeld is. Maar de vorige regering luisterde niet eens naar ons. Deze lijkt ons wel te willen helpen. Dat is een grote stap. En er is geen gemeenschap die zoveel nationale en internationale ondersteuning krijgt. We mogen de hoop niet verliezen."
Voor meer informatie
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier /
Global Alliance for Green and Gender Action (GAGGA)
GAGGA bundelt de krachten van de vrouwenrechten- en milieubewegingen om een wereld te realiseren waarin vrouwen toegang hebben tot hun rechten op water, voedselveiligheid en een schone, gezonde en veilige omgeving.
-
Nieuws / 28 September 2018
Joan Carling ontvangt hoogste milieu-onderscheiding van de VN
Wij feliciteren Joan Carling van de Permanente VN-commissie Inheemse volken met haar Lifetime Achievement Award als 'Champion of the Earth' van het VN-milieuprogramma UNEP. Het is de hoogste onderscheiding op milieugebied die de VN eens per jaar uitreikt aan zes personen die zich prominent hebben ingezet voor veranderingen op milieugebied.
-
Nieuws / 5 November 2019
Guatemalteekse vrouwen dwingen ontwikkelingsbank tot onderzoek naar schendingen van genderbeleid
De Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank (IDB) is een onderzoek gestart naar verschillende beleidsschendingen, waaronder het beleid voor gendergelijkheid, nadat een groep vrouwen uit Ixquisis, Guatemala een klacht had ingediend. Dit is een zeldzame kans om een precedent te scheppen, want klachten over dit genderbeleid zijn nog maar weinig ingediend. De vrouwen uit Ixquisis komen op voor hun rechten met steun van de Global Alliance for Green and Gender Action (GAGGA).
-
Nieuws / 31 March 2022
Welverdiende erkenning voor small grants funds
We zijn erg blij met het nieuws dat mevrouw MacKenzie Scott heeft besloten substantiële financiering toe te kennen aan een breed scala van small grants funds uit het netwerk van Both ENDS*. Deze kleine fondsen zijn uniek omdat ze worden opgericht en geleid door mensen, vaak zelf activisten, uit het land of de regio waar het fonds is gevestigd. De meeste reguliere, conventionele financiers geven aan dat ze moeite hebben om zelf gemeenschapsorganisaties en grassroots groepen te bereiken. Small grants funds daarentegen weten dit als geen ander en kunnen zo dit gat overbruggen. Ze weten wie ze moeten ondersteunen en welke financiële en niet-financiële ondersteuning het meest nodig is. Both ENDS juicht deze erkenning van de belangrijke rol van small grants funds in het financieringslandschap toe. We hopen dat dit meer financiers aanmoedigt om mee te doen!
-
Blog / 7 December 2020
Vijf jaar GAGGA: “Zodra je beseft waar genderrechtvaardigheid om draait, laat het je niet meer los”
Door Annelieke Douma en Tamara MohrBijna vijf jaar geleden begon de Global Alliance for Green and Gender Action (GAGGA) aan haar missie om twee tot dusver vrijwel gescheiden werelden samen te brengen: die van organisaties voor rechtvaardigheid op milieugebied en de vrouwenbeweging. Vanuit Both ENDS hebben Annelieke Douma en Tamara Mohr het GAGGA-programma gecoördineerd. Samen kijken ze terug op vijf jaar leren en verbinden. Ze zijn blij met de uitkomsten van dit innovatieve programma.
-
Nieuws / 7 August 2018
Inheemse vrouwen strijden tegen dammen in Guatemala
Gemeenschappen in het noorden van Guatemala hebben deze week een klacht ingediend bij de Inter-Amerikaanse ontwikkelingsbank IDB. Zij zijn de dupe van de bouw van twee grote dammen in de regio Ixquisis, mede gefinancierd door de IDB. Hierbij heeft de bank zich niet gehouden aan haar eigen regels op het gebied van milieu en duurzaamheid, inheemse volken, gender en transparantie.
-
Evenement / 14 March 2022, 11:00 - 12:30
CSW66 Side Event: Feministische oplossingen voor de milieu- en klimaatcrisis
Sluit je aan bij de 66e Verenigde Natie Commissie voor de Status van Vrouwen (CSW66) voor een kritisch gesprek over de intersecties van klimaat, gender en duurzame ontwikkeling. Landverdedigers en voorstanders van genderrechten zullen samen met vertegenwoordigers van ministeries uit Zweden, Chili en Nederland discussiëren over feministisch leiderschap bij het beschermen van land, het promoten van klimaatoplossingen en het ondersteunen van werkelijke duurzame ontwikkelingsstrategieën. In deze sessie willen we proberen te onderzoeken hoe overheden en feministische klimaatbewegingen het beste kunnen samenwerken om de grondoorzaken van de klimaatcrisis aan te pakken.
Meld je hier aan!
-
Externe link / 31 May 2018
Vrouwenrechten- en milieubeweging bundelen de krachten (Jaarverslag 2017)
In -20 °C verzamelden zich 2.000 vrouwen op het centrale plein van Ulaanbataar, Mongolië, om hun ongenoegen te uiten over de vreselijk smog in de stad, veroorzaakt door drie grote kolencentrales. Snel daarna werden de vrouwen uitgenodigd bij de milieuminister om over de luchtvervuiling te praten.
-
Nieuws / 23 March 2020
Vrouwen in Latijns-Amerika eisen hun recht op water op
Op veel plekken in Latijns-Amerika staat de toegang tot schoon water onder grote druk door overmatig gebruik en door vervuiling, vaak veroorzaakt door grootschalige landbouw of mijnbouw. De impact hiervan is groot, vooral op vrouwen. In maart, rond Internationale Vrouwendag op 8 maart en Wereld Waterdag op 22 maart, laten zij van zich horen en eisen ze hun recht op water op.
-
Nieuws / 3 June 2020
FGG en GAGGA gaan door!
Afgelopen vrijdag 29 mei is bekend geworden dat zowel de Fair, Green and Global Alliance (FGG) als de Global Alliance for Green and Gender Action (GAGGA) zijn geselecteerd als potentiele Strategische Partnerschappen van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken voor de periode 2021 -2025. Both ENDS is blij dat de Nederlandse overheid serieus overweegt de financiering voor deze netwerken voort te zetten, omdat ze laten zien hoe gelijkwaardige samenwerking tussen grassroots organisaties en NGO’s over de hele wereld, blijvende verandering kunnen brengen in de positie van vrouwen, in het respect voor mensenrechten en in verduurzaming van handelsketens en financieringssystemen.
-
Transformative Practice /
Niet-houten bosproducten (NTFPs)
Ongeveer één op de zes mensen, met name vrouwen, is direct afhankelijk van bossen voor hun levens en levensonderhoud, en dan vooral met betrekking tot voedsel. Dit laat zien hoe belangrijk bossen en niet-houten bosproducten (Non-Timber Forest Products / NTFP's) zijn voor de veerkracht van gemeenschappen. Deze producten zijn voor hen een bron van voedsel, water en inkomsten, maar hebben ook een culturele en spirituele betekenis.
-
Nieuws / 14 December 2022
Irene Dankelman, grondlegger Both ENDS wordt Officier in de Orde van Oranje Nassau
Afgelopen zaterdag 10 december jl. werd Both ENDS' oprichter, bestuurslid en adviseur Irene Dankelman benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau vanwege haar inzet voor gemarginaliseerde groepen in de wereld. Both ENDS is zeer verheugd dat Irene erkend wordt in het werk dat ze heeft gedaan voor een eerlijke en duurzame wereld.
-
Blog / 7 December 2017
Feminisme in Latijns-Amerika: rituelen, solidariteit en de link met het milieu
Door Tamara MohrFeminisme in Latijns-Amerika: rituelen, solidariteit en de link met het milieu
-
Externe link / 14 December 2021
Video: The Global Alliance for Green and Gender Action (GAGGA)
GAGGA, gelanceerd in 2016, is een consortium onder leiding van Fondo Centroamericano de Mujeres (FCAM) in samenwerking met Mama Cash en Both ENDS. GAGGA bundelt de collectieve kracht van 'movements' op het gebied van gender, klimaat en milieurechtvaardigheid over de hele wereld. Wat doet GAGGA precies en wie zijn erbij betrokken? Bekijk de video!
-
Blog / 22 March 2018
Kleine lokale organisaties in Mongolië brengen hoop in moeilijke tijden
"Hoeveel lagen kleding heb je aan? Een? Nee, dat is niet genoeg. Trek maar een skibroek over je spijkerbroek aan, en ruil je schoenen gelijk even in voor snowboots." Daar sta je dan, op dag 1 van je reis naar Mongolië. Ik hoorde al dat het er eind november erg koud is, en met -22 graden die ochtend was daar geen woord van gelogen.
-
Publicatie / 26 November 2020
-
Nieuws / 15 April 2022
IDB stopt financiering van twee omstreden dammen in Guatemala: baanbrekend besluit
De Interamerican Development Bank (IDB) heeft een unieke beslissing genomen: ze trekt zich terug uit de bouw van 2 omstreden dammen in Ixquisis, Guatemala. Both ENDS steunde partner AIDA al jaren in de strijd tegen deze dammen. Tamara Mohr en Pieter Jansen leggen uit waarom deze beslissing zo bijzonder is.
-
Publicatie / 16 October 2023
-
Nieuws / 19 May 2020
Vrouwen uit de Nigerdelta roepen Shell op te stoppen met het vervuilen van hun lucht en water
De bewoners van de Nigerdelta zijn al tientallen jaren het slachtoffer van lucht- en watervervuiling door de activiteiten van Shell. Dit jaar heeft vrouwenorganisatie Kebetkache uit Nigeria Shell tijdens de aandeelhoudersvergadering ter verantwoording geroepen voor de gevolgen. Olielekkages moeten worden opgeruimd en het affakkelen van de vrijkomende gassen moet stoppen. Dit is inmiddels des te urgenter geworden door de COVID-pandemie. Schoon water is immers hard nodig om te voorkomen dat het virus zich verspreidt.
-
Publicatie / 8 March 2018