Zo ziet een eerlijke, duurzame Afrika-strategie eruit
Hernieuwbare energie levert veel meer werkgelegenheid op dan fossiel. Dáár zouden Nederlandse bedrijven in moeten investeren.
Minister Schreinemacher voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking legde onlangs haar eerste werkbezoek af, aan Kenia en Uganda. Zo maakt ze een vliegende start met de afspraak uit het regeerakkoord om een 'gerichte Nederlandse Afrika-strategie' te formuleren. Zo'n strategie is hard nodig, want te vaak gaat onze buitenlandse handel nog ten koste van mens en milieu, ook in landen in Afrika. De nieuwe strategie is een uitgelezen kans om de 'handel- en hulp'-agenda goed op elkaar te laten aansluiten.
Afrika staat hoog op de politieke agenda, en terecht. Nederlandse bedrijven zijn er actief in de land- en tuinbouw, veeteelt, waterbouw, infrastructuur en in de energiesector. Nederland heeft decennialang geïnvesteerd in die relaties met Afrikaanse landen en heeft daarmee de kans om met de nieuwe Afrika-strategie bij te dragen aan verduurzaming. Maar dan mag het belangrijkste ingrediënt niet missen: eerlijke handelsrelaties die kansengelijkheid bevorderen en die in lijn zijn met onze ambities op gebied van mensenrechten, milieu en klimaat. Dat betekent dat er een aantal scherpe keuzes gemaakt moet worden. Want onze overheid heeft nog steeds weinig oog voor de negatieve effecten van de forse steun aan al die bedrijvigheid op mensen, hun leefomgeving en het klimaat.
Nederland heeft met veel landen op het Afrikaanse continent handels- en investeringsverdragen die beide partijen economische vooruitgang, werkgelegenheid en voorspoed beogen te brengen. In praktijk doen ze echter vaak het tegenovergestelde. Lokale boeren en producenten in Afrikaanse landen worden uit de markt geduwd met onze goedkope, niet-duurzame producten. We verkopen er de goedkope kip die we in Nederland niet verkocht krijgen en magere melkpoeder dat in Nederland 'vol' is gemaakt met palmolie – hoogstwaarschijnlijk afkomstig van oliepalmplantages op land dat ooit regenwoud was in Indonesië, Maleisië of zelfs Liberia. Boeren in Afrika kunnen zo geen eerlijke, realistische prijs voor hun producten krijgen. Handels- en investeringsverdragen zijn daarnaast vaak zo ingericht dat Afrikaanse landen weinig anders kunnen dan in hoog tempo en tegen ongunstige voorwaarden hun grondstoffen te exporteren, in plaats van naar eigen inzicht deze grondstoffen te verwerken tot eindproducten. Tijd voor handels- en investeringsverdragen die de lokale voedselproductie en maakindustrie niet verstikken, maar juist beschermen en ruim baan geven.
De ongelijke handels- en investeringsrelaties worden ook in stand gehouden door subsidies en andere vormen van exportsteun. Die overheidssteun aan grootschalige landbouw, fossiele industrieën en grootschalige infrastructuur veroorzaakt vervuiling van waterbronnen, duwt boeren en boerinnen van de meest vruchtbare landbouwgronden, en ondermijnt de lokale voedselproductie, terwijl de toegang tot energie en de voedselzekerheid er niet mee worden bevorderd. Onze subsidies en exportsteun kunnen beter worden ingezet voor duurzame activiteiten, die op het Afrikaanse continent de toegang tot duurzame energie, het herstel van ecosystemen en de ontwikkeling van groene infrastructuur en een eigen industrie stimuleren.
Nu Nederland zich in Glasgow heeft gecommitteerd aan het stopzetten van de forse exportsteun die onze fossiele bedrijven, ligt er een mooie opening voor die verduurzaming. De realiteit is nu dat zelfs in een groot olieproducerend land als Nigeria, 43% van de bevolking geen toegang heeft tot elektriciteit. De oplossing daarvoor ligt in hernieuwbare energie; onderzoek toont aan dat zonne- en windenergie, geproduceerd in kleinschalige en zelfstandige elektriciteitsnetten, het meest effectief, betaalbaar en duurzaam zijn voor afgelegen gebieden die nu geen toegang hebben tot het nationale elektriciteitsnet. Hernieuwbare energie levert bovendien veel meer werkgelegenheid op dan fossiel. Dáár zouden Nederlandse bedrijven in moeten investeren, met steun van onze overheid.
Genoeg kansen om te komen tot een echt duurzame en eerlijke Afrikastrategie. Een strategie die niet langer de Nederlandse handel en investeringen in fossiel en in schadelijke landbouw en veeteelt stimuleert, maar juist inzet op handelsrelaties die de voedsel- en energiesectoren in Afrika duurzamer en toegankelijker maken voor mensen in Afrika zelf. Een strategie waarin kennisuitwisseling naar beide kanten wordt gestimuleerd en waarin de lokale bevolking de zeggenschap heeft en daadwerkelijk profiteert van handels- en investeringsrelaties met Nederland. Een hoopvolle opdracht voor minister Schreinemacher!
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier /
Handelsverdragen
Handelsverdragen hebben vaak niet alleen vergaande gevolgen voor de economie van een land, maar ook voor mens en milieu. Vooral de meest…
-
Nieuws / 18 April 2023
The Future We See: economic systems
What does an economy look like that serves the well-being of people and the planet?
A wide range of great ideas about a transition to sustainable and just economic systems already exist, including ways to get there and examples that show that it is really possible. In this talkshow, we highlight some of these examples and hope to fuel the dialogue about this topic.
Inspired? Join our 'The Future We See' - talkshow on May 25th! You can either attend live or online, quietly listen or actively participate in the discussion…
-
Nieuws / 25 November 2024
Empowerment van het maatschappelijk middenveld: Vormgeven aan investeringsbeleid voor klimaat en duurzame ontwikkeling in Afrika
Van 26-29 november 2024 organiseren Both ENDS en partners het ‘Civil Society Forum on Investment Policies, Climate and Sustainable Development Goals’ plaats in Entebbe, Uganda. Onze collega’s Iván en Fernando vertellen over het belang van dit evenement. “Met dit evenement hopen we een diepgaand perspectief te bieden op de effecten van het huidige investeringsbeleid op klimaat- en milieukwesties, met een sterke focus op het…
-
Blog / 14 April 2020
Stop WTO-onderhandelingen tot iedereen weer volwaardig mee kan doen
De Wereldhandelsorganisatie (WTO) wordt - zeker nadat president Trump in 2019 besloot de stekker uit een van de belangrijkste WTO-lichamen te trekken (het orgaan waar landen in beroep kunnen gaan bij handelsgeschillen) - vaak gezien als een instelling in crisis: vleugellam en niet meer relevant. Toch ondertekenden meer dan 150 maatschappelijke organisaties, netwerken en groepen vanuit de hele wereld een brandbrief aan…
-
Nieuws / 11 November 2024
Kenia beëindigt bilateraal investeringsverdrag met Nederland
De regering van Kenia heeft het bilaterale investeringsverdrag (bilateral investment treaty - BIT) met Nederland officieel opgezegd, een belangrijke overwinning voor economische rechtvaardigheid en milieubescherming. De beslissing van Kenia past in een groeiende wereldwijde trend om verouderde verdragen, die vaak bedrijfsbelangen voorrang geven boven algemeen welzijn, te herzien. De Nederlandse minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkeling heeft onlangs bevestigd dat Kenia het verdrag in december 2023 eenzijdig heeft opgezegd, waardoor het vanaf 11 juni 2024 niet meer…
-
Voor de pers / 4 October 2023
Nieuwe database toont welke bedrijven op zwarte lijsten van financiële instellingen staan
Een coalitie van maatschappelijke organisaties heeft de Financial Exclusions Tracker gelanceerd: een nieuwe website die bijhoudt welke bedrijven door investeerders en banken zijn uitgesloten van financiering vanwege duurzaamheidskwesties. De meeste bedrijven worden uitgesloten vanwege links…
-
Dossier /
Naar een sociaal en ecologisch rechtvaardige energietransitie
Om de klimaatcrisis aan te pakken moeten we dringend overschakelen van fossiele brandstoffen naar schone, hernieuwbare energie. Deze overgang gaat echter niet alleen over het veranderen van energiebronnen. Het vereist een inclusief en eerlijk proces dat systemische ongelijkheden en…
-
Dossier /
De toekomst van energie in Oeganda
In Oeganda heeft het overgrote deel van de inwoners op het platteland geen toegang tot elektriciteit, ondanks de vele stuwdammen, buitenlandse investeringen en grote overheidsuitgaven in energie, en nieuwe plannen voor waterkracht-, olie- en gasprojecten. Samen met onze lokale partners…
-
Publicatie / 17 February 2022
-
Publicatie / 15 March 2023
-
Nieuws / 11 December 2015
Wat gaan we doen op de WTO-conferentie in Nairobi?
Nairobi, de hoofdstad van Kenia, is van 15 tot en met 18 december 2015 het epicentrum van de internationale handel. De vertegenwoordigers van de Wereldhandelsorganisatie (WTO), waar momenteel 162 landen lid van zijn, komen dan samen om te onderhandelen. De belangen lopen nogal uiteen, wat het lastig maakt om tot overeenstemming te komen. Burghard Ilge van Both ENDS reist met minister Ploumen mee als officieel adviseur en bemiddelaar vanuit het maatschappelijk middenveld. Zijn rol is om voor en tijdens bijeenkomst de standpunten en de belangen van maatschappelijke organisaties wereldwijd zo duidelijk mogelijk aan haar over te brengen, zodat zij deze standpunten kan meenemen in de onderhandelingen. In aanloop…
-
Nieuws / 2 February 2020
Hoe word je een fossielvrije investeerder
De wereld moet van fossiele brandstoffen af, maar er wordt momenteel nog volop in de sector geïnvesteerd. Beleggers uit alle hoeken, zoals banken, verzekeraars en pensioenfondsen lijken huiverig om de overstap te maken naar duurzame energie en weten niet goed waar te beginnen. Samen met de organisaties DivestInvest Network en Sustainable Energy (Denemarken) publiceerde Both ENDS in de herfst van 2019 het rapport ‘Managed Decline of Fossil Fuel Businesses’, waarin vijf criteria zijn beschreven om te toetsen of bedrijven in de fossiele sector actief werken aan het afbouwen van hun fossiele activiteiten. De vijf criteria helpen investeerders beleggingen te kiezen die in lijn zijn met het Parijsdoel ‘max 1,5 graden Celsius opwarming’…
-
Nieuws / 2 April 2014
Zeg NEE! Tegen vrijhandelsakkoorden
Op 2 april hielden activisten uit Afrika en Europa een protestactie voor het Europees Parlement in Brussel om de stem van arme en gemarginaliseerde burgers te laten horen. Leuzen scanderend op het ritme van djembé’s en geflankeerd door grote spandoeken riepen de activisten de Europese en Afrikaanse regeringen op om de rechten en belangen van mensen centraal te stellen in hun handelsakkoorden. In het bijzonder werd aandacht gevraagd voor het handels-en ontwikkelingsbeleid van de EU ten opzichte van Afrika. Waarom protesteerden de activisten juist op dit moment en…
-
Nieuws / 24 October 2022
Opzeggen energieverdrag ECT door Nederland goed voor energietransitie wereldwijd
Het besluit van Minister voor Klimaat en Energie Rob Jetten om uit het Energy Charter Treaty (ECT) te stappen, is goed nieuws voor de energietransitie in Nederland én daarbuiten. Overheden van landen die zijn aangesloten bij dit verdrag kunnen daardoor de transitie naar duurzame energie vormgeven…
-
Dossier /
Global Alliance for Green and Gender Action (GAGGA)
GAGGA bundelt de krachten van de vrouwenrechten- en milieubewegingen om een wereld te realiseren waarin vrouwen toegang hebben tot hun…
-
Nieuws / 17 July 2023
Tegentop in Brussel: maatschappelijke organisaties willen duurzame en eerlijke handel
Op 17 en 18 juli komen vertegenwoordigers van de regeringen van Latijns-Amerika, de Cariben en de Europese Unie bij elkaar in Brussel voor de EU-CELAC top. De Europese Commissie en meerdere EU-lidstaten willen dit moment gebruiken om de ratificatie van de handels- en investeringsverdragen…
-
Evenement / 6 December 2021, 14:00 - 15:15
WEBINAR: hoe de EU intellectueel eigendomsrecht op gewassen en zaaigoed promoot
Het buitenlandse handelsbeleid van de Europese Unie (EU) heeft veel gevolgen voor de duurzaamheid van voedselsystemen in ontwikkelingslanden en specifiek voor boeren, veehouders en burgers. De EU dringt op allerlei manieren aan op stevige intellectuele eigendomsrechten op planten en dat heeft impact op voedselsystemen vanaf de basis, namelijk vanaf de zaden die beschikbaar zijn voor boeren om te verbouwen. Binnen de set van intellectuele eigendomsrechten is het belangrijkste instrument dat wordt bepleit door de Europese autoriteiten, de wet van 1991 van het UPOV-verdrag. Dat verdrag verleent exclusieve rechten aan kwekers op het teeltmateriaal van nieuwe plantenrassen, terwijl de rechten van anderen om het materiaal te gebruiken voor verdere veredeling en de rechten van boeren om hun zaden vrijelijk te bewaren, te gebruiken, te ruilen en te verkopen, juist ernstig worden…
-
Voor de pers / 26 March 2019
Vermogend Nederland haalt 200 miljoen aan persoonlijke investeringen uit fossiele industrie
Gezamenlijk persbericht van Both ENDS en Fossielvrij NL - 26 maart 2019
Een groep van 22 vermogende Nederlanders heeft besloten om al hun persoonlijk vermogen weg te halen uit de top 200 olie-, gas- en kolenbedrijven. In totaal gaat het om een persoonlijk vermogen van ongeveer 200 miljoen euro. De 'pledgers' beloven om binnen nu en drie tot vijf jaar al hun investeringen weg te halen uit de fossiele industrie. Ze geven daarmee een duidelijk signaal af dat zij niet willen dat hun vermogen bijdraagt aan het…
-
Nieuws / 22 January 2025
-
Voor de pers / 24 October 2021
Nieuw rapport: EU-Mercosur handelsverdrag funest voor mens en milieu
Het EU-Mercosur handelsverdrag leidt tot natuurvernietiging, schending van landrechten van boeren en Inheemse volkeren en verlies van industriële banen in de Mercosur-landen. Daarnaast zorgt het voor oneerlijke concurrentie voor Europese boeren. De Handel Anders! coalitie pleit voor een alternatief verdrag om de politieke samenwerking tussen de EU en de Mercosur-landen te verbeteren en doet voorstellen voor rechtvaardige en…