Zo ziet een eerlijke, duurzame Afrika-strategie eruit
Hernieuwbare energie levert veel meer werkgelegenheid op dan fossiel. Dáár zouden Nederlandse bedrijven in moeten investeren.
Minister Schreinemacher voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking legde onlangs haar eerste werkbezoek af, aan Kenia en Uganda. Zo maakt ze een vliegende start met de afspraak uit het regeerakkoord om een 'gerichte Nederlandse Afrika-strategie' te formuleren. Zo'n strategie is hard nodig, want te vaak gaat onze buitenlandse handel nog ten koste van mens en milieu, ook in landen in Afrika. De nieuwe strategie is een uitgelezen kans om de 'handel- en hulp'-agenda goed op elkaar te laten aansluiten.
Afrika staat hoog op de politieke agenda, en terecht. Nederlandse bedrijven zijn er actief in de land- en tuinbouw, veeteelt, waterbouw, infrastructuur en in de energiesector. Nederland heeft decennialang geïnvesteerd in die relaties met Afrikaanse landen en heeft daarmee de kans om met de nieuwe Afrika-strategie bij te dragen aan verduurzaming. Maar dan mag het belangrijkste ingrediënt niet missen: eerlijke handelsrelaties die kansengelijkheid bevorderen en die in lijn zijn met onze ambities op gebied van mensenrechten, milieu en klimaat. Dat betekent dat er een aantal scherpe keuzes gemaakt moet worden. Want onze overheid heeft nog steeds weinig oog voor de negatieve effecten van de forse steun aan al die bedrijvigheid op mensen, hun leefomgeving en het klimaat.
Nederland heeft met veel landen op het Afrikaanse continent handels- en investeringsverdragen die beide partijen economische vooruitgang, werkgelegenheid en voorspoed beogen te brengen. In praktijk doen ze echter vaak het tegenovergestelde. Lokale boeren en producenten in Afrikaanse landen worden uit de markt geduwd met onze goedkope, niet-duurzame producten. We verkopen er de goedkope kip die we in Nederland niet verkocht krijgen en magere melkpoeder dat in Nederland 'vol' is gemaakt met palmolie – hoogstwaarschijnlijk afkomstig van oliepalmplantages op land dat ooit regenwoud was in Indonesië, Maleisië of zelfs Liberia. Boeren in Afrika kunnen zo geen eerlijke, realistische prijs voor hun producten krijgen. Handels- en investeringsverdragen zijn daarnaast vaak zo ingericht dat Afrikaanse landen weinig anders kunnen dan in hoog tempo en tegen ongunstige voorwaarden hun grondstoffen te exporteren, in plaats van naar eigen inzicht deze grondstoffen te verwerken tot eindproducten. Tijd voor handels- en investeringsverdragen die de lokale voedselproductie en maakindustrie niet verstikken, maar juist beschermen en ruim baan geven.
De ongelijke handels- en investeringsrelaties worden ook in stand gehouden door subsidies en andere vormen van exportsteun. Die overheidssteun aan grootschalige landbouw, fossiele industrieën en grootschalige infrastructuur veroorzaakt vervuiling van waterbronnen, duwt boeren en boerinnen van de meest vruchtbare landbouwgronden, en ondermijnt de lokale voedselproductie, terwijl de toegang tot energie en de voedselzekerheid er niet mee worden bevorderd. Onze subsidies en exportsteun kunnen beter worden ingezet voor duurzame activiteiten, die op het Afrikaanse continent de toegang tot duurzame energie, het herstel van ecosystemen en de ontwikkeling van groene infrastructuur en een eigen industrie stimuleren.
Nu Nederland zich in Glasgow heeft gecommitteerd aan het stopzetten van de forse exportsteun die onze fossiele bedrijven, ligt er een mooie opening voor die verduurzaming. De realiteit is nu dat zelfs in een groot olieproducerend land als Nigeria, 43% van de bevolking geen toegang heeft tot elektriciteit. De oplossing daarvoor ligt in hernieuwbare energie; onderzoek toont aan dat zonne- en windenergie, geproduceerd in kleinschalige en zelfstandige elektriciteitsnetten, het meest effectief, betaalbaar en duurzaam zijn voor afgelegen gebieden die nu geen toegang hebben tot het nationale elektriciteitsnet. Hernieuwbare energie levert bovendien veel meer werkgelegenheid op dan fossiel. Dáár zouden Nederlandse bedrijven in moeten investeren, met steun van onze overheid.
Genoeg kansen om te komen tot een echt duurzame en eerlijke Afrikastrategie. Een strategie die niet langer de Nederlandse handel en investeringen in fossiel en in schadelijke landbouw en veeteelt stimuleert, maar juist inzet op handelsrelaties die de voedsel- en energiesectoren in Afrika duurzamer en toegankelijker maken voor mensen in Afrika zelf. Een strategie waarin kennisuitwisseling naar beide kanten wordt gestimuleerd en waarin de lokale bevolking de zeggenschap heeft en daadwerkelijk profiteert van handels- en investeringsrelaties met Nederland. Een hoopvolle opdracht voor minister Schreinemacher!
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier /
Handelsverdragen
Handelsverdragen hebben vaak niet alleen vergaande gevolgen voor de economie van een land, maar ook voor mens en milieu. Vooral de meest kwetsbare groepen zijn de dupe van internationale handelsverdragen.
-
Nieuws / 18 April 2023
The Future We See: economic systems
What does an economy look like that serves the well-being of people and the planet?
A wide range of great ideas about a transition to sustainable and just economic systems already exist, including ways to get there and examples that show that it is really possible. In this talkshow, we highlight some of these examples and hope to fuel the dialogue about this topic.
Inspired? Join our 'The Future We See' - talkshow on May 25th! You can either attend live or online, quietly listen or actively participate in the discussion. We hope to see you there!
-
Voor de pers / 9 February 2020
PERSBERICHT Open brief van organisaties uit de hele wereld: Teken CETA niet
Amsterdam, 10 februari 2020 – Ruim 70 organisaties uit de hele wereld vragen het parlement in Den Haag om geen handtekening te zetten onder handelsverdrag CETA tussen de Europese Unie en Canada. Dat doen ze in een open brief aan de Tweede Kamer. Milieudefensie en Both ENDS ondersteunen die oproep.
-
Nieuws / 4 July 2023
Energie uit Afrika: wel eerlijk graag
Dit artikel verscheen op dinsdag 4 juli 2023 in Trouw
Haal grondstoffen voor energie op een gelijkwaardige manier uit Afrika. Dat betogen Charity Migwi van 350Africa.org en Marius Troost van Both ENDS namens een groot aantal organisaties.
-
Dossier /
De toekomst van energie in Oeganda
In Oeganda heeft het overgrote deel van de inwoners op het platteland geen toegang tot elektriciteit, ondanks de vele stuwdammen, buitenlandse investeringen en grote overheidsuitgaven in energie, en nieuwe plannen voor waterkracht-, olie- en gasprojecten. Samen met onze lokale partners streven wij naar een duurzame energiestrategie voor Oeganda waarbij de behoeften en wensen van lokale gemeenschappen centraal staan.
-
Voor de pers / 4 November 2021
Onder andere VS, Canada en VK, stoppen met internationale steun voor fossiel, Nederland doet niet mee
Glasgow – Vandaag, tijdens de klimaattop in Glasgow kondigden meer dan 20 landen en instellingen, waaronder de Europese Investeringsbank, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Denemarken, aan voor eind 2022 te zullen stoppen met internationale publieke financiering (ontwikkelingsgeld en exportsteun) voor olie-, gas- en steenkoolprojecten. Tezamen zijn de ondertekenaars verantwoordelijk voor meer dan USD 15 miljard per jaar aan internationale steun voor fossiel. Nederland heeft het statement niet ondertekend. De Nederlandse ontwikkelingsbank, FMO, doet wel mee.
-
Voor de pers / 4 October 2023
Nieuwe database toont welke bedrijven op zwarte lijsten van financiële instellingen staan
Een coalitie van maatschappelijke organisaties heeft de Financial Exclusions Tracker gelanceerd: een nieuwe website die bijhoudt welke bedrijven door investeerders en banken zijn uitgesloten van financiering vanwege duurzaamheidskwesties. De meeste bedrijven worden uitgesloten vanwege links met klimaatverandering, wapens, of tabak.
-
Voor de pers / 17 February 2022
Exportsteun voor duurzame energie levert tot wel 30% meer banen op
Het overschakelen op het verzekeren van duurzame projecten zoals zon en wind via exportkredietverzekeraar Atradius DSB levert meer banen op dan doorgaan op de oude fossiele voet. Een dergelijke ambitieuze stop op fossiele projecten draagt niet alleen bij aan het aanpakken van klimaatverandering, het zorgt ook voor meer werkgelegenheid en verbetert de economische positie van Nederland in een snel veranderende wereld. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van denktank Cambridge Econometrics (CE) ¨Export Credit Support in The Netherlands: Fossil Phase Out and Job Impacts¨, in opdracht van Milieudefensie, Oil Change International (OCI) en Both ENDS.
-
Publicatie / 17 February 2022
-
Publicatie / 15 March 2023
-
Nieuws / 24 October 2022
Opzeggen energieverdrag ECT door Nederland goed voor energietransitie wereldwijd
Het besluit van Minister voor Klimaat en Energie Rob Jetten om uit het Energy Charter Treaty (ECT) te stappen, is goed nieuws voor de energietransitie in Nederland én daarbuiten. Overheden van landen die zijn aangesloten bij dit verdrag kunnen daardoor de transitie naar duurzame energie vormgeven zonder dat ze bang hoeven te zijn voor claims door in Nederland gevestigde bedrijven.
-
Evenement / 11 November 2020, 16:00 - 17:30
Handel Anders! Een oproep voor eerlijke en duurzame handel
Op donderdag 12 november lanceert HandelAnders! de publicatie 'Handel Anders! Een oproep voor eerlijke en duurzame handel'
De bijeenkomst vindt om 16:00 in Nieuwspoort plaats en is te volgen via een livestream.
Programma
16.00 – Openingswoord moderator Natasja van den Berg
16.05 – Reactie Jan Pronk (voormalig minister van Ontwikkelingssamenwerking)
16.15 – Panel: Tuur Elzinga (FNV), Danielle Hirsch (Both ENDS) en Guus Geurts (Platform Aarde Boer Consument)
16.40 – Woordvoerders Handel Tweede Kamer
16.55 – Reactie panel op Kamerleden
17.05 – Vragen van journalisten
17.25 – Slotwoord Sara Murawski (Handel Anders! coalitie)
Meekijken en -luisteren?
Facebook-event: https://www.facebook.com/events/1638256386339076
Nieuwspoort livestream: https://www.nieuwspoort.nl/debatcentrum/live/
YouTube livestream: https://youtu.be/jF1vO6Pv3hQ
Op donderdag 12 november wordt de publicatie op deze website gepubliceerd. Vanaf dan is de publicatie ook op de HandelAnders! website te lezen en te downloaden.
-
Evenement / 17 January 2023, 15:00 - 17:00
Kom naar het Grote Coherentiedebat in Nieuwspoort!
Om de duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG's) - onder andere op het gebied van armoedebestrijding en voedselschaarste - te bereiken kijkt de politiek vooral naar hoe ontwikkelingssamenwerking daaraan kan bijdragen. Maar dat is lang niet het hele verhaal. Nederland is zeer actief in het buitenland, in handel, investeringen, landbouw, veeteelt, infrastructuur, dienstverlening etc. Ook en juist dáár moet aan knoppen gedraaid worden om de SDG's te halen.
-
Voor de pers / 4 November 2021
'Global Oil and Gas Exit List': de wereldwijde olie- en gassector in beeld
Amsterdam, 4 november 2021
Welke bedrijven investeren in olie- en gaswinning? Hoeveel kilometer pijpleiding hebben ze gepland? Hoeveel olie en gas produceren ze nu? Hoezeer is hun omzet afhankelijk van fossiel? Zijn ze van plan af te bouwen in lijn met de klimaatdoelen van Parijs? Deze en vele andere antwoorden zijn simpel te vinden in de vandaag verschenen Global Oil and Gas Exit List (GOGEL). De database, opgesteld door de Duitse organisatie Urgewald, is een welkome aanvulling op de al bestaande Global Coal Exit list, en geeft een uniek en compleet overzicht van (geplande) investeringen van bedrijven wereldwijd die gerelateerd zijn aan de olie- en gassector. In het praktisch volledige overzicht zijn ook staatsbedrijven en niet-beursgenoteerde bedrijven opgenomen.
-
Nieuws / 2 February 2020
Hoe word je een fossielvrije investeerder
De wereld moet van fossiele brandstoffen af, maar er wordt momenteel nog volop in de sector geïnvesteerd. Beleggers uit alle hoeken, zoals banken, verzekeraars en pensioenfondsen lijken huiverig om de overstap te maken naar duurzame energie en weten niet goed waar te beginnen. Samen met de organisaties DivestInvest Network en Sustainable Energy (Denemarken) publiceerde Both ENDS in de herfst van 2019 het rapport ‘Managed Decline of Fossil Fuel Businesses’, waarin vijf criteria zijn beschreven om te toetsen of bedrijven in de fossiele sector actief werken aan het afbouwen van hun fossiele activiteiten. De vijf criteria helpen investeerders beleggingen te kiezen die in lijn zijn met het Parijsdoel ‘max 1,5 graden Celsius opwarming’. We spraken met Lars Jensen, Senior Analist bij Sustainable Energy en hoofdauteur van het rapport.
-
Nieuws / 17 July 2023
Tegentop in Brussel: maatschappelijke organisaties willen duurzame en eerlijke handel
Op 17 en 18 juli komen vertegenwoordigers van de regeringen van Latijns-Amerika, de Cariben en de Europese Unie bij elkaar in Brussel voor de EU-CELAC top. De Europese Commissie en meerdere EU-lidstaten willen dit moment gebruiken om de ratificatie van de handels- en investeringsverdragen tussen de EU en Mexico, de EU en Chili en de EU en de Zuid-Amerikaanse Mercosurlanden* te versnellen.
-
Nieuws / 11 December 2015
Wat gaan we doen op de WTO-conferentie in Nairobi?
Nairobi, de hoofdstad van Kenia, is van 15 tot en met 18 december 2015 het epicentrum van de internationale handel. De vertegenwoordigers van de Wereldhandelsorganisatie (WTO), waar momenteel 162 landen lid van zijn, komen dan samen om te onderhandelen. De belangen lopen nogal uiteen, wat het lastig maakt om tot overeenstemming te komen. Burghard Ilge van Both ENDS reist met minister Ploumen mee als officieel adviseur en bemiddelaar vanuit het maatschappelijk middenveld. Zijn rol is om voor en tijdens bijeenkomst de standpunten en de belangen van maatschappelijke organisaties wereldwijd zo duidelijk mogelijk aan haar over te brengen, zodat zij deze standpunten kan meenemen in de onderhandelingen. In aanloop naar de WTO-top hebben we Ilge een aantal vragen gesteld.
-
Nieuws / 2 April 2014
Zeg NEE! Tegen vrijhandelsakkoorden
Op 2 april hielden activisten uit Afrika en Europa een protestactie voor het Europees Parlement in Brussel om de stem van arme en gemarginaliseerde burgers te laten horen. Leuzen scanderend op het ritme van djembé’s en geflankeerd door grote spandoeken riepen de activisten de Europese en Afrikaanse regeringen op om de rechten en belangen van mensen centraal te stellen in hun handelsakkoorden. In het bijzonder werd aandacht gevraagd voor het handels-en ontwikkelingsbeleid van de EU ten opzichte van Afrika. Waarom protesteerden de activisten juist op dit moment en waarom is Burghard Ilge van Both ENDS erbij aanwezig?
-
Dossier /
Global Alliance for Green and Gender Action (GAGGA)
GAGGA bundelt de krachten van de vrouwenrechten- en milieubewegingen om een wereld te realiseren waarin vrouwen toegang hebben tot hun rechten op water, voedselveiligheid en een schone, gezonde en veilige omgeving.
-
Nieuws / 14 March 2022
NGO-brief naar de Raad van de EU over afbouwen fossiele exportsteun
Vandaag roept de Raad van de EU (de EU-ministers van Financiën) alle EU-landen op om per eind 2023 een plan te hebben hoe ze exportsteun in lijn gaan brengen met de doelstelling van max 1,5C opwarming van de aarde. De Raad zal morgen een verklaring aannemen waarin die positie wordt uiteengezet. ECA-watch, een netwerk van maatschappelijke organisaties van over de hele wereld, roept in een brief de EU-Raad en de OESO op om bij hun inspanningen om fossiele exportsteun af te bouwen, meer rekening te houden met de urgentie van de klimaatcrisis.